Κείμενα για το κεφάλαιο "η διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα", (σ. 70-98 του σχολικού βιβλίου) εμπλουτίζεται

Σε συνδυασμό με το κεφάλαιο 1. Το Σύνταγμα του 1844, σ. 70-71

Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις σχετικές διατάξεις που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση 1843-44 για τις εκλογές και τον τρόπο που αυτές πραγματοποιήθηκαν.

Συνακόλουθα με την κύρωση του Συντάγματος αποφασίστηκε η διενέργεια εκλογών και ο Όθωνας πρότεινε στους Α. Μαυροκορδάτο και Ι. Κωλέττη να σχηματίσουν από κοινού κυβέρνηση, που θα οδηγούσε τη χώρα προς τις εκλογές. Ο Κωλέττης αρνήθηκε τη συμμετοχή του υπολογίζοντας τη φθορά, την οποία θα είχε ο πολιτικός που θα ανελάμβανε τη διενέργεια των εκλογών. Ως ημερομηνία εκκίνησης της εκλογικής αναμέτρησης ορίστηκε η 6η Ιουνίου ενώ σύμφωνα με τα τότε κρατούντα διήρκεσε περίπου δύο μήνες. Διενεργήθηκε δε κατά τον εκλογικό νόμο που είχε προηγουμένως ψηφίσει η Εθνοσυνέλευση. Σε αυτή την αναμέτρηση διαπράχθηκαν πολλές παρατυπίες και από την πλευρά του Μαυροκορδάτου και από την πλευρά των Κωλέττη και Μεταξά. Συγκεκριμένα ο Μαυροκορδάτος έχοντας στα χέρια του την κρατική μηχανή προσπαθούσε να επηρεάσει τις συνειδήσεις των ψηφοφόρων ενώ αντίστοιχα ο Κωλέττης και ο Μεταξάς υπέθαλπαν τοπικές συγκρούσεις και εξεγέρσεις φίλα κείμενων προς αυτούς προσώπων όπως αυτή του οπλαρχηγού Θεοδωράκη Γρίβα στην Ακαρνανία. Σε αυτό το κλίμα και πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι εκλογές ο Μαυροκορδάτος υπέβαλε παραίτηση και στη θέση του ορίστηκε ο Κωλέττης. Τα τελικά αποτελέσματα στην κατανομή βουλευτικών εδρών έδωσαν στο Ρωσικό Κόμμα (Ναπαίοι) του Ανδρέα Μεταξά 55 έδρες, στο Αγγλικό Κόμμα (Μαρλαίοι) του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου 28 και στο Γαλλικό Κόμμα (Μοσχομαγκίτες) του Ιωάννη Κωλέττη είκοσι. Στις 6 Αυγούστου σχηματίστηκε κυβέρνηση συνασπισμού του Γαλλικού και του Ρωσικού Κόμματος με πρώτο κοινοβουλευτικό Πρωθυπουργό τον Κωλέττη.

από το http://el.wikipedia.org

απαντήσεις

(σχ. βιβλίο, σελ. 72: «Με άλλες διατάξεις ... διαφορετικών Συνδυασμών.»

κείμενο:

1. Ο Κωλέττης αρνήθηκε τη συμμετοχή του υπολογίζοντας τη φθορά

2. διήρκεσε περίπου δύο μήνες.

3. διαπράχθηκαν πολλές παρατυπίες και από την πλευρά του Μαυροκορδάτου και από την πλευρά των Κωλέττη και Μεταξά. Συγκεκριμένα ο Μαυροκορδάτος έχοντας στα χέρια του την κρατική μηχανή προσπαθούσε να επηρεάσει τις συνειδήσεις των ψηφοφόρων ενώ αντίστοιχα ο Κωλέττης και ο Μεταξάς υπέθαλπαν τοπικές συγκρούσεις και εξεγέρσεις φίλα κείμενων προς αυτούς προσώπων όπως αυτή του οπλαρχηγού Θεοδωράκη Γρίβα στην Ακαρνανία. Σε αυτό το κλίμα και πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι εκλογές ο Μαυροκορδάτος υπέβαλε παραίτηση και στη θέση του ορίστηκε ο Κωλέττης.)

 πάνω

Σε συνδυασμό με το κεφάλαιο 2. Η παρακμή των «ξενικών» κομμάτων, σ. 70-75

Μελετώντας το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε α) τους λόγους που οδήγησαν στην επανάσταση της 3^ης Σεπτέμβρη, β) τις διαδικασίες για τη συγκρότηση της Εθνοσυνέλευσης, γ) το νομοθετικό πλαίσιο για τη διενέργεια κοινοβουλευτικών εκλογών.

Οι πρώτες εκλογές στην Ελλάδα

Αποσπάσματα από: http://nikitidis.blogspot.com

 Αθήνα, 3 Σεπτεμβρίου 1843. Μπροστά από το παλάτι του βασιλιά Όθωνα συγκεντρώνεται λαός και στρατός. Έχει ξεσπάσει επανάσταση. Το αίτημα είναι ένα: Η παραχώρηση Συντάγματος, με βάση το οποίο θα κυβερνάται η Ελλάδα.

Ο Όθωνας και οι Βαυαροί του ήρθαν να κυβερνήσουν την χώρα το 1833. Για δέκα χρόνια το καθεστώς ήταν απόλυτη μοναρχία. Όμως οι Έλληνες δεν είχαν αγωνιστεί για την εθνική τους ελευθερία και την πολιτική τους υποδούλωση. Ήδη, πολύ πρώιμα, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας του 1827 είχαν ψηφίσει Σύνταγμα που κατοχύρωνε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν από τα πρώτα της Ευρώπης που είχε κατοχυρώσει αυτό το υπέρτατο δημοκρατικό δικαίωμα.

Η δεκάχρονη απολυταρχική διακυβέρνηση των Βαυαρών οδήγησε στην επανάσταση για την παραχώρηση Συντάγματος. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει στα Απομνημονεύματα του:

«Αφού κατήχησα όλο το κράτος με τις υπογραφές, έκρινα εύλογο να βάλω και πολιτικούς εις την πρωτεύουσα. Κανένας άλλος δεν ήταν να είχα μπιστοσύνη – ο Μεταξάς, ότι έδειξε και χαρακτήρα εις την προεδρία του Μαυροκορδάτου. Τότε ορκιζόμαστε ότι να κάμωμεν Εθνική Συνέλεψη και Σύνταμα, να διοικούμαστε τοιούτως. Κι αν ο Βασιλέας υπογράψη, να είμαστε υπέρ του, αν δεν υπογράψη, να του είμαστε ενάντιοι, ότι θα μας σκοτώση...

Η επανάσταση για την παραχώρηση Συντάγματος, με αρχηγό τον επικεφαλής του Ιππικού της Αθήνας συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη, πέτυχε. Σχηματίστηκε υπερκομματική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Μεταξά, η οποία στις 7 Σεπτεμβρίου 1843 προκήρυξε εκλογές για την συγκρότηση Εθνικής Συνέλευσης που θα ψήφιζε το Σύνταγμα.

Οι εκλογές ορίστηκαν να γίνουν την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου. Όμως μία σφοδρή κακοκαιρία, που έπληξε την χώρα, ανάγκασε την κυβέρνηση να τις αναβάλει για μία εβδομάδα.

«Η της Γ’ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις» άρχισε τις εργασίες της στις 8 Νοεμβρίου 1843 και διαλύθηκε στις 18 Μαρτίου 1844, αφού περάτωσε το έργο της για το Σύνταγμα. Εκείνη η συνταγματική Εθνοσυνέλευση απαρτίστηκε από 244 αντιπροσώπους 92 εκλογικών περιφερειών. Ανάμεσα τους περιλαμβάνονταν και οι αντιπρόσωποι των περιοχών που παρέμειναν υπόδουλες, δηλαδή της Αρτας, Ασπροποτάμου (Αχελώου), Ηπείρου, Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Σουλίου, Κάσου, Κρήτης, Σάμου και Χίου.

Στις 18 Μαρτίου 1844 ψηφίστηκε ο εκλογικός νόμος, βάσει του οποίου θα γινόταν η διενέργεια των πρώτων κοινοβουλευτικών εκλογών. Κάθε επαρχία αποτελούσε μία εκλογική περιφέρεια. Επαρχίες με πληθυσμό έως 10.000 κατοίκους είχαν δικαίωμα να εκλέξουν 1 βουλευτή. Εως 20.000 κατοίκους 2. Εως 30.000 κατοίκους 3. Οι πάνω από 30.000 κατοίκους επαρχίες – εκλογικές περιφέρειες εξέλεγαν 4 βουλευτές. Προνομιακά η Υδρα θα εξέλεγε 3, οι Σπέτσες 2 και «οι εν Ελλάδι Ψαριανοί» 2 βουλευτές. Επίσης 1 βουλευτή θα εξέλεγαν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών.

σελ. 70 – 72, εκτός από σελ. 71 – 72 , «οι κομματικές παρατάξεις ... του αρμόδιου υπουργού».

και το σύνολο του παραθέματος

 πάνω

Τρία κείμενα για τις εκλογές 1844 και τον τρόπο που πραγματοποιήθηκαν

1. Αντλώντας στοιχεία από το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις σχετικές διατάξεις που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση 1843-44 για τις εκλογές και τον τρόπο που αυτές πραγματοποιήθηκαν.

 Άλλες διατάξεις του εκλογικού νόμου των πρώτων εκλογών του 1844 ανέφεραν ότι:

• Οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος και όχι μόνον την επαρχία από την οποία εκλέγονται.

• Οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται κάθε τρία χρόνια.

• Δικαίωμα εκλέγεσθαι έχουν όλοι οι Έλληνες πολίτες, ηλικίας πάνω από 30 ετών. Δικαίωμα εκλέγειν έχουν όσοι είναι άνω των 25 ετών.

• Η ψηφοφορία είναι καθολική, άμεση και μυστική.

• Τρόπος εκλογής είναι το πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων.

• Οι εκλογές διαρκούν έως 8 ημέρες.

• Η ψηφοφορία θα γίνεται στην μεγαλύτερη εκκλησία κάθε δήμου.

• Η διαλογή των ψήφων θα γίνεται στην πρωτεύουσα κάθε επαρχίας, όπου θα μεταφέρονται σφραγισμένες οι κάλπες.

Αν κι αυτός ο εκλογικός νόμος ήταν ένα από τα προοδευτικότερα νομοθετήματα εκείνης της δύσκολης εποχής, είχε ένα φοβερό μειονέκτημα. Δεν διευκρίνιζε εάν η οκταήμερη περίοδος διεξαγωγής των εκλογών ίσχυε για... όλες ταυτόχρονα τις εκλογικές περιφέρειες.

Το αποτέλεσμα αυτής της ασάφειας είχε ως αποτέλεσμα οι πρώτες βουλευτικές εκλογές να διαρκέσουν... μερικούς μήνες! Οι περισσότερες περιφέρειες έκαναν τις εκλογές τους τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1844. Άλλες ψηφοφορίες και ιδιαίτερα η κρίσιμη εκλογή στην Αθήνα, αναβλήθηκαν πολλές φορές και τελικά έγιναν στις αρχές Αυγούστου.

Η μακρά προεκλογική περίοδος προκάλεσε έξαψη των παθών και των πολιτικών συνωμοσιών. Δημιουργήθηκαν μυστικές εταιρείες για την διάδοση των πολιτικών απόψεων, ιδίως των αντιβασιλικών. Οι μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα πήραν ανοιχτά θέση εναντίον του βασιλιά και προπαγάνδιζαν σ’ όλη την επαρχία υπέρ του δημοκρατικού Κ. Ζωγράφου.

απόσπασμα από δημοσίευμα της εφημερίδας Αδέσμευτος Τύπος

επίσης δημοσιευμένο στο: http://nikitidis.blogspot.com/2007/09/blog-post_10.html

 (σχ. βιβλίο, σελ. 72: «Με άλλες διατάξεις ... διαφορετικών Συνδυασμών» και το σύνολο του κειμένου)

  πάνω

2. Αντλώντας στοιχεία από το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις σχετικές διατάξεις που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση 1843-44 για τις εκλογές και τον τρόπο που αυτές πραγματοποιήθηκαν.

Οι βασικοί αντίπαλοι στις πρώτες βουλευτικές εκλογές ήταν δύο:

1. Το "αγγλικό κόμμα" με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο που εξέφραζε τους Φαναριώτες.

2. Το "γαλλικό κόμμα" με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη που εξέφραζε τους δυτικοτραφείς διανοούμενους.

Υπήρχε και το "ρωσικό κόμμα", στο οποίο συμμετείχε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης όσο ζούσε, αλλά σ’ εκείνες τις πρώτες εκλογές με αρχηγό τον Κ. Οικονόμου δεν είχε προοπτική εξουσίας. Οι "Ρωσόφιλοι" εξέφραζαν του πιστούς Ορθόδοξους και τους ξενόφοβους.

Κάποτε τελείωσαν οι εκλογές. Χαρακτηριστική είναι η εξής είδηση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Αιών": «Κύθνος 1 Ιουνίου 1844. Ετελείωσε τέλος πάντων η ψηφοφορία της νήσου μας και ο ισόβιος Κυριακίδης τα επήρε εις το χέρι. Εν γένει οι δημόται μας κατεφρόνησαν και τους σταυρούς και τας θέσεις και υποσχέσεις του συνδεύοντές τον με περιφρόνησιν. Οι δε δούλοι του 4-5 αρχοντόπουλα θηρεύοντα τύχην, δεν ηδυνήθησαν να του πωλήσωσι άλλην παρά την ιδικήν των ψήφον καίτοι κατακομματιασθέντες εις τους δρόμους.»

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα όλων αυτών; Ο Ιωάννης Κωλέτης, αρχηγός του "Γαλλικού Κόμματος", έγινε ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας.

Αποσπάσματα από: http://nikitidis.blogspot.com/2007/09/blog-post_10.html

 (σχ. βιβλίο: σελ. 72 «Με άλλες διατάξεις ... ... η διεκδίκηση συμφερόντων» και το σύνολο του κειμένου) 

 πάνω

3. Αντλώντας στοιχεία από το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τη σημασία του δικαιώματος της καθολικής ψηφοφορίας στις εκλογές του 1844 και για την εδραίωση του κοινοβουλευτισμού και τον τρόπο που οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν.

Από εκείνη ακριβώς την προεκλογική εκστρατεία του Κ. Ζωγράφου έχει διασωθεί μία περιγραφή στον Τύπο της εποχής, που αναφέρει και τα εξής:

«Μετά την λαμπράν εν Αιγίω και Πάτρα υποδοχήν του Κ. Ζωγράφου το Σάββατον 29 Απριλίου αναχωρήσαντα εκ Πατρών υπεδέχθησαν εις τα όρια, εις χωρίον Γουργούμισα πλήθος λαού, ιερείς, δημοτικοί σύμβουλοι και πάρεδροι εκφωνούντες με όλον παραδειγματικόν ζήλον "Ζήτω το καύχημα των Καλαβρύτων και της Ελλάδος ο εθνικότατος Ζωγράφος.

«Οταν δε έφτασεν εις το Μεθόριο του δήμου τούτου υπεδέχθη υπό συσσωματομένον ούτως ειπείν τον Δήμον της Νωνάκριδος. Η δημοτική υπαλληλία και οι προκριτότεροι του δήμου τούτου διά την υποδοχήν του εθνικοτάτου πληρεξουσίου των, δεν ημποδίσθησαν ούτε από το εξάωρον απόστημα ούτε από τον σπάνιον της ημέρας ταύτης χειμώνα. Διάβροχα τα ιμάτια των προσύγραναν ενδομύχου αγαλλιάσεως και βαθυτάτης ευγνωμοσύνης δάκρυα.

«Ο αδιάκοπος πυροβολισμός εκ μέρους της συνοδείας του Κ. Ζωγράφου και των δημοτών της Νωνάκριδος, διεκόπη εις το σημείον της συναπαντήσεως των δύο τούτων σωμάτων και τούτου γενομένου ο Σ. Σολιώτης εγχείρισε προς τον εθνικόν άνδρα ψήφισμα ευγνωμοσύνης του δήμου. Κατόπιν προσεφέρθησαν εις τον κ. Ζωγράφον δύο σημαίαι, φέρουσαι, η μεν σταυρόν με την επιγραφήν "Εν τούτω νίκα" αριστερόθεν δεν του σταυρού, την Ελλάδαν»

Στον προεκλογικό αγώνα περιλαμβάνονταν και οι ξυλοδαρμοί. Μία άλλη περιγραφή της εποχής εκείνης από την Βοιωτία αναφέρει:

«Ο λαός ησθάνθη πλέον την αιχμήν της βίας εις την καρδίαν του. Ο δήμαρχος Χαιρωνείας το εσπέρας της 20ής τρέχοντος υπήγεν εις Δίστομον μετά πολλών δημοτικών υπαλλήλων και χωροφυλάκων, οίτινες παραδοθέντες εις μέθην εξεχύθησαν μέσης νυκτός εις τας αγυιάς, εβίασαν τας οικίας και απέσπασαν τους άνδρας από τας αγκάλας των γυναικών διά μαχαιρών και ξύλων».

Η κυβέρνηση άλλαξε τρεις φορές κατά την προεκλογική περίοδο. Μετά τον Ανδρέα Μεταξά, έγινε πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Κανάρης και στην συνέχεια ο "αγγλόφιλος" Μαυροκορδάτος, ο οποίος διεκδικούσε την εξουσία. Τότε ένας πολιτικός του αντίπαλος έκανε επανάσταση. Η ένοπλη προεκλογική εξέγερση ξέσπασε στην Ακαρνανία από τον Θεόδωρο Γρίβα, σύμμαχο του "γαλλόφιλου" Κωλέτη. Η αιτία; Διαβάστε το απόσπασμα της εποχής:

«Μέγας τρόμος και ταραχή συνάμα κατέλαβε όλας τας επαρχίας, αίτινες δεν δύνανται παρά να θεωρώσιν ως αυτουργόν των τοιούτων σκηνών το υπουργείον, όπερ προκαλεί διά των πράξεων του τον εμφύλιον πόλεμον. Δεν ήτο ποτέ πρέπον, ώστε αφ' ενός μεν ο Γρίβας να προσκαλείται εις Αθήνας και να αναχωρεί διά το μέρος του και αφ΄ ετέρου να παρακολουθείται βήμα προς βήμα με σωρεία στρατιωτών από τον άσπονδον εχθρόν του, τον Στράτον.»

Αργότερα ξέσπασαν βίαια επεισόδια στην Μάνη ανάμεσα στους Μαυρομιχαλαίους και τους Τζανετάκηδες και στάλθηκε ο στρατηγός Τζαβέλας για να τα αντιμετωπίσει.

απόσπασμα από δημοσίευμα της εφημερίδας Αδέσμευτος Τύπος

επίσης δημοσιευμένο στο: http://nikitidis.blogspot.com/2007/09/blog-post_10.html

(σχ. βιβλίο: σελ. 72-73 «Το δικαίωμα της καθολικής... με σημερινούς όρους») 

 πάνω

Αντλώντας στοιχεία από το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να εξηγήσετε την παρακμή του ρωσικού κόμματος μετά το 1844.

Στη Συνέλευση η συζήτηση των «περί θρησκείας» άρθρων του Συντάγματος, που διεξήχθη από τις 3/15 έως τις 5/17 Ιανουαρίου 1844, έγινε σε έντονους τόνους. Οι πληρεξούσιοι του Ρωσικού κόμματος, με επικεφαλής τον Μιχαήλ Σχινά, φίλο του Κωνσταντίνου Οικονόμου, ζητούν να αποκατασταθούν οι σχέσεις με το Πατριαρχείο, να απαγορευτούν οι κρατικές παρεμβάσεις, με τον περιορισμό του βασιλιά στο ρόλο του απλού προστάτη της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας, και να εξαιρεθεί ο κλήρος από τις αρμοδιότητες των κοσμικών δικαστηρίων.

Αντιθέτως, οι εκπρόσωποι του Αγγλικού και του Γαλλικού κόμματος επιμένουν στη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης. Τελικά, κατέληξαν σε συμβιβασμό, που διαιώνιζε όμως την υπεροχή της κρατικής εξουσίας.

Στο πρώτο άρθρο ορίζεται ότι επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι αυτή της «Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας» και κατοχυρώνεται η ελευθερία πίστης στα άλλα δόγματα. Ακόμη, προστίθεται μια αόριστη διατύπωση για την προστασία της Εκκλησίας από παρεμβάσεις.

Στο δεύτερο άρθρο ορίζεται ότι η Εκκλησία της Ελλάδος είναι αυτοκέφαλη, διατηρεί όμως τη δογματική ενότητα με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες και δεν γίνεται καμία αναφορά στη θέση του βασιλιά, που μέχρι τότε αναφερόταν ως αρχηγός της.

Στο άρθρο 40 ορίζεται ότι «πας διάδοχος του Ελληνικού Θρόνου απαιτείται να πρεσβεύη την θρησκείαν της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας» και στο άρθρο 44 ότι ο επίτροπος του βασιλιά, στην περίπτωση που θα είναι ανήλικος, πρέπει να είναι «πολίτης Έλλην, του Ανατολικού δόγματος». Η δέσμευση αυτή ισχύει και στην περίπτωση διορισμού αντιβασιλιά (άρθρο 45).

Γιώργος Καραγιάννης, Εκκλησία και Κράτος 1833-1997, Ιστορική επισκόπηση των σχέσεων τους, σελ. 20-21

απάντηση από το σχ. βιβλίο, σελ. 73 «Στην περίοδο μεταξύ ... πιο επίκαιρα θέματα.»

 πάνω

Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναλύσετε το ρόλο του Κωλέττη μετά το 1844.

Η πρωθυπουργία του Κωλέττη σημαδεύτηκε από ένα αδυσώπητο πόλεμο των πολιτικών δυνάμεων και συνεχείς παρεμβάσεις προς όφελος της χώρας, που αντιπροσώπευε το κάθε κόμμα. Ο Ανδρέας Μεταξάς αποχώρησε σύντομα από το συνασπισμό, λόγω της διαχείρισης του εκκλησιαστικού ζητήματος, αφήνοντας στον Κωλέττη την απόλυτη ευθύνη της διακυβέρνησης και στρέφοντας το φιλικό του τύπο εναντίον του. Οι οικογενειακές φατρίες επικρατούσαν ακόμα δυσχεραίνοντας το έργο της κυβέρνησης. Επιπλέον ο βασιλιάς παρά τον περιορισμό του από το Σύνταγμα συνέχισε να παρεμβαίνει ανοικτά στην κρατική πολιτική.

Μέσα σε αυτή την κατάσταση ο Πρωθυπουργός προσπάθησε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ασκώντας διπλωματία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ παράλληλα έθετε το στόχο της διεύρυνσής της προς τα παλαιά σύνορα της Αυτοκρατορίας. Ο Κωλέττης κατηγορήθηκε για συγκεντρωτισμό και περιφρόνηση του κοινοβουλευτισμού, χαρακτηριστικά οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες μιλούσαν για δικτατορία. Η πολιτική ένταση, όμως, την περίοδο εκείνη ήταν τόσο οξεία ώστε οι χαρακτηρισμοί ενείχαν στοιχεία υπερβολής και οι όποιες εξουσιαστικές πρακτικές είχαν άλλα μέτρα σύγκρισης από τα σύγχρονα και εξυπηρετούσαν άλλες ανάγκες.

http://el.wikipedia.org

απαντήσεις

(σχ. βιβλίο, σελ. 73-74: «Ο Κωλέττης, ως αρχηγός ... κοινοβουλευτικής δικτατορίας»

κείμενο:

1. συνεχείς παρεμβάσεις προς όφελος της χώρας, που αντιπροσώπευε το κάθε κόμμα. ...

2. στρέφοντας το φιλικό του τύπο εναντίον του. Οι οικογενειακές φατρίες επικρατούσαν ακόμα δυσχεραίνοντας το έργο της κυβέρνησης. ...

3. προσπάθησε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ασκώντας διπλωματία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ παράλληλα έθετε το στόχο της διεύρυνσής της προς τα παλαιά σύνορα της Αυτοκρατορίας. 

4. Η πολιτική ένταση, όμως, την περίοδο εκείνη ήταν τόσο οξεία ώστε οι χαρακτηρισμοί ενείχαν στοιχεία υπερβολής)

  πάνω

Τρία κείμενα για τα πολιτικά κόμματα
 

κείμενο 1

Οι εκλογές Νοεμβρίου 1910 (σελ. 90, «Ο Βενιζέλος πήρε ... σε σύνολο 362».)

Η ομάδα των Ιαπώνων (σελ. 86. «Το μοναδικό νέο ... περιορισμό της γραφειοκρατίας».)

Το «λαϊκό κόμμα» του Αλ. Παπαναστασίου. (σελ. 93, «Σοβαρότερη απ’ όλες τις ομάδες ... υποστήριξη στους φιλελευθέρους».

Τα παλαιά κόμματα πήραν την απόφαση να μην πάρουν μέρος στις εκλογές της 28 Νοέμβρη 1910. Εισηγητής της αποχής ήταν ο Γ. Θεοτόκης. Μαζί τους συμφώνησε και ο ∆ημ. Γούναρης. Όταν οι φίλοι του διαφώνησαν για την απόφασή του αυτή, απάντησε:

«Ποίον κύρος δύναται να έχη το νέον Σύνταγμα όταν ψηφισθή από Βουλήν της οποίας δεν μετέχουν ο Θεοτόκης, ο Ράλλης και όλοι οι σοβαροί κοινοβουλευτικοί άνδρες του τόπου;»

Είπε μια βλακεία που ήταν ίση με το μπόι του. Τα συντάγματα έχουν κύρος όχι όταν ψηφιστούν από τους Θεοτόκηδες και Ράλληδες, αλλά όταν αντικαθρεφτίζουν τη θέληση της πλειοψηφίας του λαού. Ο Γούναρης είχε τώρα περάσει χωρίς προσχήματα στην αντίδραση και γι’ αυτό μωρολογούσε.

Αντίθετα από το Γούναρη που διάψευσε τις ελπίδες που στήριξαν σ’ αυτόν οι Πατρινοί, καθώς και πολλοί νεοϊδεάτες, οι κοινωνιολόγοι, με επικεφαλής τον Αλεξ. Παπαναστασίου, άρχισαν να κινούνται.

Όχι μόνο όταν έγινε το στρατιωτικό κίνημα, ο Παπαναστασίου σαν αντιπρόσωπος της «Κοινωνιολογικής Εταιρείας», σύνταξε ολόκληρο πρόγραμμα με τον τίτλο: «Τι πρέπει να γίνη» και το έδωκε στον αρχηγό του Σ.Σ. Ν. Ζορμπά, αλλά προσπάθησε να οργανώσει νέο κόμμα έχοντας σύμφωνους τους κοινωνιολόγους.

Κατά τα μέσα του 1910 την πολιτική τους ομάδα οι κοινωνιολόγοι την ονομάσανε «Λαϊκόν Κόμμα». ∆ημοσίεψαν μάλιστα και το πολιτικό πρόγραμμά τους που το είχε συντάξει ο Παπαναστασίου.

Όμως, όπως ξέρουμε, οι προσπάθειές τους αυτές δε βρήκαν απήχηση στα πλατιά στρώματα του λαού. Οι κοινωνιολόγοι ήταν γνωστοί σε πολύ μικρούς κύκλους. Δεν είχαν λοιπόν το απαιτούμενο κύρος και αίγλη για να τους προσέξουν οι λαϊκές μάζες.

Γιάννη Κορδάτου, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, τ. Ε΄, εκδ. 20^ος αι. σελ. 226-227 

 πάνω

κείμενο 2

Ποια είναι και πως καθορίζεται η δομή του βενιζελικού κόμματος μετά τις εκλογές 12 Μαρτίου 1912; (σελ. 91-92, «Όσον αφορά τη δομή ... ... κάθε άλλο κόμμα».)

Η Αναθεωρητική Βουλή, αφού περάτωσε τις εργασίες της γύρω στο σύνταγμα και ψήφισε τα στρατιωτικά νομοσχέδια για την εκ βάθρων αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων (ξένη εκπαιδευτική αποστολή, ανανέωση του οπλισμού, προμήθεια νέων μονάδων του στόλου μεταξύ των οποίων και ή αγορά του ισχυρού για την εποχή του θωρηκτού «Αβέρωφ») διαλύθηκε και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 12 Μαρτίου 1912.

Όσοι από τούς βουλευτές των Φιλελευθέρων της Αναθεωρητικής Βουλής έδειξαν ανεξαρτησία γνώμης σε κεφαλαιώδη θέματα του κοινωνικού και τού εκπολιτιστικού βίου όπως ήταν το αγροτικό, το εργατικό ή το γλωσσικό, ήσαν εναντίον της διάλυσης της Βουλής, γιατί είχαν αντιληφθεί ότι ό Βενιζέλος δεν θα τούς επαναπροσλάμβανε στους κομματικούς του συνδυασμούς, επειδή σχεδίαζε να επιβάλει σιδηρά πειθαρχία μέσα στο κόμμα, καταργώντας την πολιτική και ιδεολογική πολυφωνία.

Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1909-1940, σελ. 103-104, εκδ. αφων Τολίδη.

 πάνω

κείμενο 3

Ο ρόλος του κόμματος του Θεοτόκη μετά το 1909 (σελ. 93, «Το κόμμα του Θεοτόκη ... των Αντιβενιζελικών».)

Εκλογές Αυγούστου 1910 (σελ. 89-90, «Πριν από τις εκλογές ... μετά την παραίτηση της Κυβέρνησης Δραγούμη (6 Οκτωβρίου 1910).»

Εκλογές Νοεμβρίου 1910 (σελ. 90-91, «Ο Βενιζέλος πήρε εντολή ... ... κοινοβουλευτικές συζητήσεις κλπ.»)

Εκλογές Δεκεμβρίου 1915 και συνέπειες (σελ. 94-95, «Στις εκλογές που προκηρύχθηκαν ... τα κόμματα της αντιπολίτευσης.»)

Διαδοχή θρόνου (σελ. 93)

Ο Θεοτόκης παραιτήθηκε στις 7 Ιουλίου 1909. Συνέχισε όμως και μετά την παραίτηση του να μετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή του τόπου και το Σεπτέμβριο του 1915 ανέλαβε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στη κυβέρνηση Ζαΐμη, ενώ έναν μήνα αργότερα μετάσχει στην κυβέρνηση Σκουλούδη.

Εκλέχθηκε βουλευτής τις εκλογές της 8^ης  Αυγούστου 1910, ενώ ύστερα από κοινή συμφωνία με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς, απέσχε από τις εκλογές της 28^ης  Νοεμβρίου 1910, γιατί διαφώνησε με την πρόωρη διάλυση της αναθεωρητικής Βουλής, διάλυση που τη χαρακτήρισαν τη συνταγματική. Απεσταλμένος του βασιλέως και της κυβερνήσεως πήγε στη Ρώμη, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, και στο Βουκουρέστι για να αναγγείλει την επίσημη άνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο, μετά τη δολοφονία του Γεωργίου, στις 5 Μαρτίου του 1913.

[...]

Στις 6 Δεκεμβρίου 1915 ο Θεοτόκης εκλέχθηκε για τελευταία φορά βουλευτής. Στις εκλογές εκείνες απέσχε το κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου και Θεοτόκης, σε επιστολή του της 25^ης  Νοεμβρίου 1915 προς τον αδελφό του Μίκιο -  που ήταν κι αυτός υποψήφιος κι έίχε παραμείνει στην Κέρκυρα-  έγραφε τα εξής προφητικά: «οι εκλογές αυτές είναι οι ευκολότερες της σταδιοδρομίας μου, αφού δεν έχουμε αντίπαλο. Όμως φοβούμαι πως είναι η αφετηρία συμφορών».

Γεωργίου Ράλλη, Γεώργιος Θεοτόκης, εκδ. ευρωεκδοτική, σελ. 327-329

 πάνω

Λαμβάνοντας υπόψη σας το κείμενο του βιβλίου σας και το περιεχόμενο του παραθέματος:

α) Να παρουσιάσετε τα αιτήματα των οποίων εκφραστής υπήρξε ο Α. Κουμουνδούρος.

β) Να τεκμηριώσετε το περιεχόμενο της φράσης «ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές που πρέπει να στολίζουν έναν κοινοβουλευτικό άνδρα».

γ) Να αντιπαραθέσετε την κοινοβουλευτική συμπεριφορά του Κουμουνδούρου μ’ εκείνη του Κωλέττη.

Κουμουνδούρος, ο πρώτος πολιτικός με συνείδηση κοινοβουλευτική

Ο Κουμουνδούρος μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος Έλληνας πολιτικός με συνείδηση κοινοβουλευτική. Ήθελε η κυβέρνησή του να στηρίζεται στην πλειοψηφία των βουλευτών και γι’ αυτό, μιλώντας στην βουλή, προσπαθούσε να πείσει και όχι να δελεάσει όπως επιδίωκε ο Δεληγιώργης. Εκτιμούσε την αγχίνοια του Βούλγαρη και σεβόταν την πατριαρχική νοοτροπία του, αλλά αρνιόταν να υποταχθεί στον αυταρχισμό του. Συμπαθούσε το Δεληγιώργη, αλλά δεν τον εμπιστευόταν, γι’ αυτό και δε συνεργάστηκε μαζί του. Εκτιμούσε τον Τρικούπη, αλλά και τον αντιπαθούσε βαθύτατα, γι’ αυτό και τον χρησιμοποίησε μια και μόνη φορά. Ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές που πρέπει να στολίζουν ένα κοινοβουλευτικό άνδρα. Ψυχραιμία, ανεξικακία, ελαστικότητα, προσαρμοστικότητα, καλή διάθεση, ευγένεια στους τρόπους, επιμέλεια, εργατικότητα, επιμονή, όσο και υπομονή, πραότητα. Δεν θύμωνε και δεν λύπησε σχεδόν, κανένα, γι’ αυτό και τον χαρακτήριζαν «γλυκύτατο». Με απόλυτη ευλάβεια τηρούσε όλους τους κανόνες στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι και δεν προσπάθησε ποτέ να βγει έξω από τα συνταγματικά πλαίσια. Αυτό που δεν του πήγαινε ήταν να βρεθεί στην ίδια κυβέρνηση με το Βούλγαρη ...

Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΓ΄, σ. 248  (το κείμενο περιέχεται και στο βιβλίο του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας του ΥΠΕΠΘ, Αξιολόγηση των Μαθητών στα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, σελ. 2007)

σχολικό βιβλίο σελ. 76

 πάνω