Ράινερ Μαρία Ρίλκε

ΣΒΗΣΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ...

Σβήσε τα μάτια μου- μπορώ να σε κοιτάζω,

τ' αυτιά μου σφράγισε τα, να σ’ ακούω μπορώ.

Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να 'ρθω σ’ εσένα,

και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ.

Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω,

σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά.

Σταμάτησε μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ

με το κεφάλι.

Κι αν κάμεις το κεφάλι μου σύντριμμα, στάχτη, εγώ

μέσα στο αίμα μου θα σ' έχω πάλι.

μτφρ. Κωστής Παλαμάς (1859-1943)

ΣΧΟΛΙΟ               

Ο έρωτας, που απ' όλες τις εμπειρίες του ανθρώπου είναι ίσως η μόνη που μπορεί να τον οδηγήσει πέρα από τα όριά του, νοθεύεται από την επιθυμία του ερωτευμένου να κάνει δικό του το αγαπημένο πρόσωπο. Γι' αυτό ο Ρίλκε θεωρεί υψηλότερη μορφή του έρωτα εκείνη την οποία βρίσκει στις μεγάλες ηρωίδες της αγάπης, στις γυναίκες που έχουν εγκαταλειφθεί από τον αγαπημένο τους και που έχουν καθαγιαστεί από την καθαρότητα της ερωτικής τους φλόγας.

Το «Σβήσε τα μάτια μου...» περιέχει μιαν έκφραση αυτής της καθαρότητας. Ο άνθρωπος που μιλάει στο ποίημα θα μπορούσε να είναι μια από τις παραπάνω ηρωίδες (λ.χ. η Αριάδνη ή η Διδώ), αλλά και κάθε πρόσωπο που νιώθει ότι ο έρωτας δεν εξαρτάται από το αίσθημα της ανταπόδοσης, αλλά είναι μια υπέρτατη δύναμη που ωθεί τον άνθρωπο να υπερβεί τον εαυτό του.

Το ποίημα μπορεί να διαβαστεί παράλληλα με τα ποιήματα των Πετράρκα (Α2) και Σαμαίν (Α25).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ       

1. Στο ποίημα ο έρωτας παρουσιάζεται στην πιο ακραία μορφή του. Πώς εκφράζεται αυτή η ακρότητα;

2. Αν επιχειρούσαμε να εκλογικεύσουμε το αίσθημα του έρωτα, σε ποιες σκέψεις θα μας οδηγούσε η μελέτη αυτού του ποιήματος;

3. Θα προτιμούσατε να έχει το ποίημα παραδοσιακή μορφή (ομοιοκαταληξία, στροφές, κλπ)

4. Να αναφέρετε έναν στίχο που σας αρέσει και να εξηγήσετε πως τον αντιλαμβάνεστε

5. Να εντοπίσετε μία εικόνα και να την περιγράψετε

6. Να γράψετε το ποίημα με αντίθετο νόημα, ώστε να δείχνει αδιαφορία ή μίσος (εξηγήστε ποιο είναι το αντίθετο της αγάπης)

RAINER MARIA RILKE (Πράγα 1875 - Βαλμόν 1926). Γερμανόφωνος λυρικός ποιητής. Από γονείς Αυστριακούς, φοίτησε αρχικά σε στρατιωτική σχολή (1888-91), την οποία για λόγους υγείας σύντομα εγκατέλειψε, για να σπουδάσει φιλοσοφία, λογοτεχνία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Πράγας. Συνέχισε τις σπουδές του στο Μόναχο, όπου και συνδέθηκε με τη Ρωσίδα συγγραφέα Λου-Αντρέας Σαλομέ, η οποία επηρέασε καθοριστικά τη ζωή του. Το 1899 έγραψε το λυρικό υμνικό πεζογράφημα Το τραγούδι της αγάπης και του θανάτου του σημαιοφόρου Χριστόφορου Ρίλκε, το οποίο, με την εξύμνηση του πολέμου και του θανάτου, άσκησε επικίνδυνη επίδραση στους Γερμανούς πολεμιστές κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ολοκληρωτική αφοσίωση στην ποίηση τον οδήγησε στην εγκατάλειψη της οικογένειας του. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στη βόρεια Αφρική. Κατά την παραμονή του στο Παρίσι δέχτηκε την έντονη επίδραση του γλύπτη Ροντέν. Το 1921 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελβετία όπου και πέθανε.

Από το έργο του Ρίλκε αναφέρονται ενδεικτικά οι ποιητικές συλλογές Ελεγείες του Ντουίνο (1922), Τα σονέτα στον Ορφέα (1922), Το βιβλίο των Ωρών (1905), το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε (1910), οι επιστολές Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή (1929).

από το σχολικό βιβλίο Νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία, ανθολόγιο μεταφράσεων, (β΄ λυκείου επιλογής) ΟΕΔΒ