Το ρήμα «σχολιάστε» στις εκφωνήσεις ασκήσεων

Δημοσιεύτηκε από το χρήστη Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 16 Μάρτιος 2010 στις 21:30 στην ομάδα η γλώσσα ως μέσο διδασκαλίας

Σε άσκηση της Οδύσσειας στην Α΄ γυμνασίου γράφει το βιβλίο στη σελ. 151: «Σχολιάστε το επιχείρημα με το οποίο απέρριψε ο Οδυσσέας την πλούσια αποζημίωση που του πρότεινε ο Ευρύμαχος (στ. 65-68)».

 Η διατύπωση είναι πολύ γνωστή στο λύκειο, μια που στις πανελλαδικές συνηθίζεται ιδιαίτερα. Ωστόσο τόσο για τα παιδιά του λυκείου όσο κυρίως για τα παιδιά του γυμνασίου η συγκεκριμένη εκφώνηση αποτελεί γρίφο και γι΄ αυτό σχεδόν αυτόματα ζητούν διευκρινίσεις. Πρόκειται για αδυναμία των μαθητών ή της ίδιας της εκφώνησης; Πώς θα μπορούσαμε να αποφύγουμε την αμηχανία που προκαλεί;

Ετικέτες;

Απαντήσεις σε αυτή τη συζήτηση

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 17 Μάρτιος 2010 στις 20:35

Το σχόλιο ενέχει προσωπική οπτική γωνιά και αντίληψη των πραγμάτων. Θα μπορούσε να διατυπώνεται έτσι η ερώτηση, ώστε να φαίνεται τι ακριβώς ζητάμε από τους μαθητές. Και κατά πρώτο λόγο να προσπαθούμε, κάπου-κάπου, και εμείς να δίνουμε απαντήσεις - γραπτά...

Δυο συγκεκριμένες εκδοχές πιο συγκεκριμένης ερώτησης:

"Τι θα αποφασίζατε εσείς στη θέση του Οδυσσέα;"

"Με ποιους άλλους τρόπους θα προσπαθούσατε εσείς να πείσετε τον Οδυσσέα;"

Απάντηση από τον/την Σοφια Κανταρακη στις 18 Μάρτιος 2010 στις 20:28

το ρ. σχολιάστε αφήνει ένα μεγάλο περιθώριο στην κριτική αλλά και στην αναλυτική σκέψη των μαθητών χωρίς παράλληλα να στεγανοποιεί την απάντηση. Δίνει την ευκαιρία ακόμη και στο πιο νωχελικό μυαλό να περιπλανηθεί σε όποια μονοπάτια θεωρεί σωστά. Αντιλαμβάνομαι όμως, οτι σε κάθε περίπτωση οι διευκρινήσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα αρνητικό.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 18 Μάρτιος 2010 στις 20:57

Σοφία, όταν λες για διευκρινίσεις τι εννοείς;

Νομίζω ότι οι ερωτήσεις θα πρέπει να είναι έτσι διατυπωμένες, ώστε η προσεκτική ανάγνωσή τους να κάνει σαφές αυτό που ζητάμε σαν απάντηση.

Αν εννοείς τις προφορικές διευκρινίσεις που συνηθίζουν κάποιοι συνάδελφοι, τότε μάλλον διαφωνούμε. Οι προφορικές διευκρινίσεις δεν είναι ένδειξη ότι δε διατυπώσαμε κατάλληλα την ερώτηση; Θα δεχόμασταν από τους μαθητές προφορικές διευκρινίσεις στην γραπτή απάντησή τους;

Σοφια Κανταρακη είπε:

το ρ. σχολιάστε αφήνει ένα μεγάλο περιθώριο στην κριτική αλλά και στην αναλυτική σκέψη των μαθητών χωρίς παράλληλα να στεγανοποιεί την απάντηση. Δίνει την ευκαιρία ακόμη και στο πιο νωχελικό μυαλό να περιπλανηθεί σε όποια μονοπάτια θεωρεί σωστά. Αντιλαμβάνομαι όμως, οτι σε κάθε περίπτωση οι διευκρινήσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα αρνητικό.

Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 18 Μάρτιος 2010 στις 23:26

Συμφωνώ με τη Σοφία ότι στη λογοτεχνία είναι καλό κάποιες ερωτήσεις, τουλάχιστον, να αφήνουν ελεύθερη την αναλυτική σκέψη και τη δημιουργικότητα των μαθητών, να μην είναι πολύ στενά εστιασμένες και κυρίως να μην κατευθύνονται σε μια στεγανοποιημένη απάντηση.
Ωστόσο η εκφώνηση "σχολιάστε" μπορεί να είναι πολύ γενικόλογη και να δημιουργεί ασάφειες και ερωτηματικά στο μαθητή για το πού πρέπει να κινηθεί η απάντησή του. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα του Σωτήρη νομίζω ότι έχει το νόημα "πέστε τη γνώμη σας" ή τέλος πάντων "είναι πειστικό το επιχείρημα του Οδυσσέα στη συγκεκριμένη περίσταση;" (οπότε θα πρέπει ο μαθητής να εξηγήσει, να αναλύσει την περίσταση και στη συνέχεια να αναφερθεί στο επιχείρημα). Εδώ δεν είναι και τόσο ασαφής.

Το πρόβλημα του "σχολιάστε" μονιμοποιείται στις οδηγίες εξέτασης της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Λύκειο, όπου η 4η ερώτηση πρέπει να είναι σχολιασμός αποσπάσματος του διδαγμένου κειμένου. Σ' αυτού του τύπου την ερώτηση - όπου σημειώνεται συνήθως αποτυχία και αξιολογείται και με 25 μονάδες!) προσπαθώ να βοηθήσω τα παιδιά λέγοντάς τους να αναφερθούν στη σχέση περιεχομένου με τη μορφή, δηλαδή να εξηγήσουν με ποιους εκφραστικούς τρόπους μεταδίδει το συγκεκριμένο περιεχόμενο ο συγγραφέας, άρα να αναφερθούν και στο περιεχόμενο (κάτι σαν "πραγματολογικά σχόλια"). Ο όρος όμως "σχολιάστε" απαιτεί επίσης και κυρίως να εκφέρουν τη δική τους κρίση/αξιολόγηση/συναισθήματα.

Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να έχουν προηγηθεί σχετικές ασκήσεις στην τάξη και μάλιστα με μικρά αποσπάσματα ή φράσεις.

Απάντηση από τον/την Σοφια Κανταρακη στις 19 Μάρτιος 2010 στις 20:02

Vasilis Simeonidis είπε:

Σοφία, όταν λες για διευκρινίσεις τι εννοείς;

Νομίζω ότι οι ερωτήσεις θα πρέπει να είναι έτσι διατυπωμένες, ώστε η προσεκτική ανάγνωσή τους να κάνει σαφές αυτό που ζητάμε σαν απάντηση.

Αν εννοείς τις προφορικές διευκρινίσεις που συνηθίζουν κάποιοι συνάδελφοι, τότε μάλλον διαφωνούμε. Οι προφορικές διευκρινίσεις δεν είναι ένδειξη ότι δε διατυπώσαμε κατάλληλα την ερώτηση; Θα δεχόμασταν από τους μαθητές προφορικές διευκρινίσεις στην γραπτή απάντησή τους;
Σοφια Κανταρακη είπε:

το ρ. σχολιάστε αφήνει ένα μεγάλο περιθώριο στην κριτική αλλά και στην αναλυτική σκέψη των μαθητών χωρίς παράλληλα να στεγανοποιεί την απάντηση. Δίνει την ευκαιρία ακόμη και στο πιο νωχελικό μυαλό να περιπλανηθεί σε όποια μονοπάτια θεωρεί σωστά. Αντιλαμβάνομαι όμως, οτι σε κάθε περίπτωση οι διευκρινήσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα αρνητικό.

Απάντηση από τον/την Σοφια Κανταρακη στις 19 Μάρτιος 2010 στις 20:21

Βασίλη, πιστεύω οτι η σκέψη μου συμβαδίζει απόλυτα με ό,τι είπε η Χριστίνα. Να διευκρινήσω βέβαια οτι σε γραπτώς διατυπωμένες ερωτήσεις το περιθώριο διευκρινίσεων-ης στενεύει , διαφορετικά σαφώς και δικαίως κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε για 'ασάφεια'και ίσως παραπλάνηση.Τα πραγματα όμως γίνονται τελείως διαφορετικά όταν διεξάγεται συζήτηση στην τάξη επί συγκεκριμένου ερωτήματος- θέματος και πάραυτα αντιλαμβάνεσαι οτι η παρορμητικότητα και ο αυθορμητισμός στις απαντήσεις των μαθητών δίνουν αρκετά περιθώρια για διευκρινίσεις.

Απάντηση από τον/την Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 20 Μάρτιος 2010 στις 11:45

Γεια σε όλους

Νομίζω πως η μικρή διαφωνία που προέκυψε έχει να κάνει με το αν η ερώτηση τίθεται στην τάξη ή σε γραπτή δοκιμασία. Η πρόθεσή μου ήταν να μιλήσω για την περίπτωση της γραπτής δοκιμασίας. Σίγουρα στην τάξη υπάρχει το περιθώριο και ο καθηγητής και ο μαθητής να κινηθούν πιο ελεύθερα με μια τέτοια εκφώνηση. Πόσο εφικτό όμως είναι κάτι τέτοιο σε συνθήκες εξετάσεων, πολύ περισσότερο πανελλαδικών, όταν η απάντηση λόγω της βαθμολογίας και του δεδομένου ανταγωνισμού είναι λίγο ή πολύ αναμενόμενη και προσδιορισμένη; Από τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν διατυπώσεις πιο σαφείς χωρίς κατ΄ανάγκη να περιορίζουν την ελεύθερη έκφραση. Αισθάνομαι δηλ. πως λειτουργεί σαν άλλοθι ελευθερίας σ΄ένα περιβάλλον περιχαρακωμένο. Από την άλλη, γίνεται συχνά και μια κατάχρηση της εκφώνησης αυτής από εμάς τους ίδιους και εκτιμώ πως αυτό οφείλεται σε μια αμηχανία ή αδυναμία ή ακόμη και ευκολία να διατυπώσουμε μια ερώτηση.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 23 Μάρτιος 2010 στις 23:49

Αν επικεντρωθούμε στη γραπτή διατύπωση ερωτήσεων, θα μπορούσες να μας δώσεις κάποιες πιο συγκεκριμένες;

Σχετικά με τις πανελλαδικές, νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα της γενικόλογης διατύπωσης δεν καθορίζεται από την επιδιωκόμενη "ελευθερία" για τους εξεταζόμενους, αλλά από την "εύκολη" λύση να βγάλουν ερωτήσεις των οποίων τις απαντήσεις δε θα βαθμολογήσουν οι ίδιοι!

Σωτήρης Γκαρμπούνης είπε:

Γεια σε όλους

Νομίζω πως η μικρή διαφωνία που προέκυψε έχει να κάνει με το αν η ερώτηση τίθεται στην τάξη ή σε γραπτή δοκιμασία. Η πρόθεσή μου ήταν να μιλήσω για την περίπτωση της γραπτής δοκιμασίας. Σίγουρα στην τάξη υπάρχει το περιθώριο και ο καθηγητής και ο μαθητής να κινηθούν πιο ελεύθερα με μια τέτοια εκφώνηση. Πόσο εφικτό όμως είναι κάτι τέτοιο σε συνθήκες εξετάσεων, πολύ περισσότερο πανελλαδικών, όταν η απάντηση λόγω της βαθμολογίας και του δεδομένου ανταγωνισμού είναι λίγο ή πολύ αναμενόμενη και προσδιορισμένη; Από τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν διατυπώσεις πιο σαφείς χωρίς κατ΄ανάγκη να περιορίζουν την ελεύθερη έκφραση. Αισθάνομαι δηλ. πως λειτουργεί σαν άλλοθι ελευθερίας σ΄ένα περιβάλλον περιχαρακωμένο. Από την άλλη, γίνεται συχνά και μια κατάχρηση της εκφώνησης αυτής από εμάς τους ίδιους και εκτιμώ πως αυτό οφείλεται σε μια αμηχανία ή αδυναμία ή ακόμη και ευκολία να διατυπώσουμε μια ερώτηση.

Απάντηση από τον/την ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ στις 24 Μάρτιος 2010 στις 12:13

Μια πρώτη ωφέλεια που αποκομίζω από το διάλογο εδώ είναι ότι το σχολιάστε διαφέρει στην αντιμετώπισή του από μάθημα σε μάθημα. Συνοπτικά θα σας παρουσιάσω τι διδάσκω εγώ στην παραγωγή κειμένου, για να μην πω έκθεση και αντιδράσει ο Βασίλης. Σχολιάστε σημαίνει τρεις πιθανές στάσεις: α) Πλήρης συμφωνία με το απόσπασμα που δίδεται (σπάνια περίπτωση) β) Πλήρης διαφωνία (πολύ σπανιότερη), οπότε απορρίπτω κατ' αρχάς τεκμηριωμένα το περιεχόμενο του αποσπάσματος και αντιπροτείνω τεκμηριωμένα τη δική μου απάντηση-άποψη. γ) Συνήθως βέβαια συμφωνούμε με τα αναφερόμενα στο απόσπασμα, αλλά χρειάζεται να προσθέσουμε και άλλα, δικά μας, στοιχεία: αίτια, λύσεις κτλ. Αυτά. Θα με ενδιέφερε μια ειδικότερη ανάρτηση για τη λογοτεχνία, ώστε να τοποθετηθούμε ειδικότερα για το αδικημένο αυτό μάθημα.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 24 Μάρτιος 2010 στις 15:43

Αντώνη, για πoιο λόγο να αντιδράσω αν θα ονομάσεις έκθεση αντί για παραγωγή λόγου την... έκθεση; Μήπως η αίσθησή σου οφείλεται σε παρεξήγηση; ένιγουέι...

Συμφωνώ με τη διδασκαλία σου. Τι γράφουν, όμως, οι μαθητές όταν κλιθούν να σχολιάσουν; Η διατύπωση της ερώτησης και η επικείμενη βαθμολόγησή δεν τους πειθαναγκάζει να συμφωνήσουν;

Έχεις δίκιο, η συζήτηση που προκάλεσε ο Σωτήρης ανοίγει γενικότερα το ζήτημα της διατύπωσης των θεμάτων και ειδικότερα για κάθε μάθημα.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είπε:

Μια πρώτη ωφέλεια που αποκομίζω από το διάλογο εδώ είναι ότι το σχολιάστε διαφέρει στην αντιμετώπισή του από μάθημα σε μάθημα. Συνοπτικά θα σας παρουσιάσω τι διδάσκω εγώ στην παραγωγή κειμένου, για να μην πω έκθεση και αντιδράσει ο Βασίλης. Σχολιάστε σημαίνει τρεις πιθανές στάσεις: α) Πλήρης συμφωνία με το απόσπασμα που δίδεται (σπάνια περίπτωση) β) Πλήρης διαφωνία (πολύ σπανιότερη), οπότε απορρίπτω κατ' αρχάς τεκμηριωμένα το περιεχόμενο του αποσπάσματος και αντιπροτείνω τεκμηριωμένα τη δική μου απάντηση-άποψη. γ) Συνήθως βέβαια συμφωνούμε με τα αναφερόμενα στο απόσπασμα, αλλά χρειάζεται να προσθέσουμε και άλλα, δικά μας, στοιχεία: αίτια, λύσεις κτλ. Αυτά. Θα με ενδιέφερε μια ειδικότερη ανάρτηση για τη λογοτεχνία, ώστε να τοποθετηθούμε ειδικότερα για το αδικημένο αυτό μάθημα.

Απάντηση από τον/την ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ στις 24 Μάρτιος 2010 στις 16:18

Ξέχνα το. Δεν αναφερόμουν σε σένα ούτε ήταν κάτι σημαντικό. Οι μαθητές ποτέ δεν ασχολούνται σοβαρά τα τελευταία χρόνια με τέτοιες διαβαθμίσεις σε ερωτήσεις τέτοιου είδους. Περισσότερο καθοδηγούνται από την τάση αποστήθισης.
Να το ανοίξουμε το θέμα και για τη λογοτεχνία; Η άποψη της Χριστίνας μού φαίνεται ενδιαφέρουσα.
Vasilis Simeonidis είπε:

Αντώνη, για πoιο λόγο να αντιδράσω αν θα ονομάσεις έκθεση αντί για παραγωγή λόγου την... έκθεση; Μήπως η αίσθησή σου οφείλεται σε παρεξήγηση; ένιγουέι...

Συμφωνώ με τη διδασκαλία σου. Τι γράφουν, όμως, οι μαθητές όταν κλιθούν να σχολιάσουν; Η διατύπωση της ερώτησης και η επικείμενη βαθμολόγησή δεν τους πειθαναγκάζει να συμφωνήσουν;

Έχεις δίκιο, η συζήτηση που προκάλεσε ο Σωτήρης ανοίγει γενικότερα το ζήτημα της διατύπωσης των θεμάτων και ειδικότερα για κάθε μάθημα.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είπε:

Μια πρώτη ωφέλεια που αποκομίζω από το διάλογο εδώ είναι ότι το σχολιάστε διαφέρει στην αντιμετώπισή του από μάθημα σε μάθημα. Συνοπτικά θα σας παρουσιάσω τι διδάσκω εγώ στην παραγωγή κειμένου, για να μην πω έκθεση και αντιδράσει ο Βασίλης. Σχολιάστε σημαίνει τρεις πιθανές στάσεις: α) Πλήρης συμφωνία με το απόσπασμα που δίδεται (σπάνια περίπτωση) β) Πλήρης διαφωνία (πολύ σπανιότερη), οπότε απορρίπτω κατ' αρχάς τεκμηριωμένα το περιεχόμενο του αποσπάσματος και αντιπροτείνω τεκμηριωμένα τη δική μου απάντηση-άποψη. γ) Συνήθως βέβαια συμφωνούμε με τα αναφερόμενα στο απόσπασμα, αλλά χρειάζεται να προσθέσουμε και άλλα, δικά μας, στοιχεία: αίτια, λύσεις κτλ. Αυτά. Θα με ενδιέφερε μια ειδικότερη ανάρτηση για τη λογοτεχνία, ώστε να τοποθετηθούμε ειδικότερα για το αδικημένο αυτό μάθημα.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 25 Μάρτιος 2010 στις 17:30

Αν η συζήτηση σχετικά με τη λογοτεχνία δε μπορεί να ενταχθεί σ' αύτην την ομάδα, τότε υπάρχει και η νέα με τον τίτλο λογοτεχνία και γλώσσα. Δεν ξέρω τι θα εξυπηρετούσε καλύτερα τη δομή του Δικτύου...

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είπε:

Ξέχνα το. Δεν αναφερόμουν σε σένα ούτε ήταν κάτι σημαντικό. Οι μαθητές ποτέ δεν ασχολούνται σοβαρά τα τελευταία χρόνια με τέτοιες διαβαθμίσεις σε ερωτήσεις τέτοιου είδους. Περισσότερο καθοδηγούνται από την τάση αποστήθισης.

Να το ανοίξουμε το θέμα και για τη λογοτεχνία; Η άποψη της Χριστίνας μού φαίνεται ενδιαφέρουσα.
Vasilis Simeonidis είπε:

Αντώνη, για πoιο λόγο να αντιδράσω αν θα ονομάσεις έκθεση αντί για παραγωγή λόγου την... έκθεση; Μήπως η αίσθησή σου οφείλεται σε παρεξήγηση; ένιγουέι...

Συμφωνώ με τη διδασκαλία σου. Τι γράφουν, όμως, οι μαθητές όταν κλιθούν να σχολιάσουν; Η διατύπωση της ερώτησης και η επικείμενη βαθμολόγησή δεν τους πειθαναγκάζει να συμφωνήσουν;

Έχεις δίκιο, η συζήτηση που προκάλεσε ο Σωτήρης ανοίγει γενικότερα το ζήτημα της διατύπωσης των θεμάτων και ειδικότερα για κάθε μάθημα.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είπε:

Μια πρώτη ωφέλεια που αποκομίζω από το διάλογο εδώ είναι ότι το σχολιάστε διαφέρει στην αντιμετώπισή του από μάθημα σε μάθημα. Συνοπτικά θα σας παρουσιάσω τι διδάσκω εγώ στην παραγωγή κειμένου, για να μην πω έκθεση και αντιδράσει ο Βασίλης. Σχολιάστε σημαίνει τρεις πιθανές στάσεις: α) Πλήρης συμφωνία με το απόσπασμα που δίδεται (σπάνια περίπτωση) β) Πλήρης διαφωνία (πολύ σπανιότερη), οπότε απορρίπτω κατ' αρχάς τεκμηριωμένα το περιεχόμενο του αποσπάσματος και αντιπροτείνω τεκμηριωμένα τη δική μου απάντηση-άποψη. γ) Συνήθως βέβαια συμφωνούμε με τα αναφερόμενα στο απόσπασμα, αλλά χρειάζεται να προσθέσουμε και άλλα, δικά μας, στοιχεία: αίτια, λύσεις κτλ. Αυτά. Θα με ενδιέφερε μια ειδικότερη ανάρτηση για τη λογοτεχνία, ώστε να τοποθετηθούμε ειδικότερα για το αδικημένο αυτό μάθημα.