|
|
|
|
| ||||||
|
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Δημοσιεύτηκε από το χρήστη Γιάννης Μαργιούλας στις 14 Φεβρουάριος 2010 στις 19:38 στην ομάδα η νέα ελληνική γλώσσα ως αντικείμενο διδασκαλίας
Σε μια σημαντική του παρέμβαση η οποία – κατά τη γνώμη μου – δεν σχολιάστηκε όσο θα έπρεπε, ο Δημήτρης Σφακιανάκης είχε θίξει το ζήτημα του επικοινωνιακού πλαισίου στις ασκήσεις παραγωγής λόγου. Διαπίστωσε εύστοχα πως τα περισσότερα θέματα στο σχολείο και τις γενικές εξετάσεις επικαλούνται επικοινωνιακή περίσταση αλλά είναι ψευδοεπικοινωνιακά. Στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να αναδιατυπωθούν ως θέματα των παλιών εκθέσεων ιδεών. Ερώτηση : Μπορούμε να προτείνουμε παραδείγματα ασκήσεων στην παραγωγή κειμένου ενταγμένα σε ένα (πιο) αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας, ώστε να κινητοποιήσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών;
Απαντήσεις σε αυτή τη συζήτηση Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 14 Φεβρουάριος 2010 στις 19:54 Γιάννη, είχα "ανεβάσει" πριν από δεκαήμερο δυο γραπτά μαθητών που θα ήθελα να σχολιαστούν. Δεν υπήρξε ανταπόκριση και τα "κατέβασα". Ήταν εικοσάλεπτη άσκηση εμπνευσμένη από την προβαθμολογική περίοδο με θέμα:
"Τί βαθμό θα ήθελα στο τετράμηνο; Προσπαθώ να πείσω τον καθηγητή μου". Πήρα τα πιο αυθεντικά και πρωτότυπα κείμενα. ΥΓ. Ίσως μια τέτοια άσκηση μπορεί να δεχτεί επικρίσεις. Προϋπόθεση είναι η διαυγής σχέση μαθητών - δασκάλου.
Απάντηση από τον/την Παύλος Βελιτζέλος στις 15 Φεβρουάριος 2010 στις 20:24
Σύμφωνοι, πολλά θέματα που δίνουμε
είναι ψευδο-επικοινωνιακά. Όμως και η ιδέα ότι μπορεί κανείς να το ξεπεράσει
αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Τι θα πει "αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας", με
δεδομένο ότι ο μαθητής είναι στην αίθουσα και γράφει όντας υποχρεωμένος (και στα
δυο); Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας εγώ έχω δει μόνο σε περιπτώσεις μαθητικών
εντύπων, ιστολογίων κ.α., όπου οι μαθητές αποφασίζουν να γράψουν από δική τους
επιλογή και εσωτερική ανάγκη. Επομένως, τα γραπτά που γράφουν επειδή
υποχρεώνονται (μέσω αξιολόγησης) είναι από αυτήν την άποψη πάντοτε ψευδο-επικοινωνιακά,
άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο: εκεί είναι η διάκριση, στο "περισσότερο"
και "λιγότερο", όχι στο "ψευδο-επικοινωνιακά" και στο "γνήσια επικοινωνιακά".
Αυτό νομίζω πως έδειξε και το πείραμα του Βασίλη: είναι λιγότερο ψεύτικο το
πλαίσιο επικοινωνίας, αλλά όχι γνήσιο και πάλι. Γι αυτό και (εγώ, τουλάχιστον)
διακρίνω και πάλι μια αμηχανία στα γραπτά αυτών των παιδιών, που δεν μπορούν να
ξεχάσουν ότι "γράφουν έκθεση", παρά τη φιλότιμη και ειλικρινή διάθεση του
διδάσκοντος. Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας είναι αυτό όπου (μεταξύ άλλων)
επιλέγει ο πομπός αν θα επικοινωνήσει ή όχι και πότε. Αφού ο
μαθητής δεν ξεκινά στην πραγματικότητα μια τέτοια συζήτηση στην προβαθμολογική
περίοδο, είναι εύλογο να πούμε ότι το επικοινωνιακό πλαίσιο αυτού του
πειραματικού γραπτού δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.
Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 15 Φεβρουάριος 2010 στις 23:05 Γεια σου Παύλε, μου δίνεις τη λαβή να πω κάποιες σκέψεις (αν και το ζητούμενο από το Γιάννη είναι άλλο). Οι μαθητές ξέρουν ότι ο καθηγητής ρωτά όχι για να μάθει, αλλά για να βαθμολογήσει. Ο καθηγητής ρωτά αυτά που ξέρει (και αποφεύγει να εκθέσει την άγνοια ή το ενδιαφέρον για την άποψη των μαθητών). Στη συγκεκριμένη περίπτωση του ερωτήματος/ άσκησης που ζήτησα από τους μαθητές, το ενδιαφέρον ήταν ότι οι μαθητές βρέθηκαν σε αμηχανία και έπρεπε να τη διαχειριστούν. Δεν ήξεραν τη "σωστή" απάντηση... και δεν ήξεραν πόσο θα υπολογιστεί πραγματικά η απάντησή τους. (Νομίζω ότι οι συζητήσεις μας υπήρξαν γόνιμες και με συναδερφικό σεβασμό. Πού χάθηκες;)
Σύμφωνοι, πολλά θέματα που δίνουμε είναι ψευδο-επικοινωνιακά. Όμως και η ιδέα ότι μπορεί κανείς να το ξεπεράσει αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Τι θα πει "αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας", με δεδομένο ότι ο μαθητής είναι στην αίθουσα και γράφει όντας υποχρεωμένος (και στα δυο); Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας εγώ έχω δει μόνο σε περιπτώσεις μαθητικών εντύπων, ιστολογίων κ.α., όπου οι μαθητές αποφασίζουν να γράψουν από δική τους επιλογή και εσωτερική ανάγκη. Επομένως, τα γραπτά που γράφουν επειδή υποχρεώνονται (μέσω αξιολόγησης) είναι από αυτήν την άποψη πάντοτε ψευδο-επικοινωνιακά, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο: εκεί είναι η διάκριση, στο "περισσότερο" και "λιγότερο", όχι στο "ψευδο-επικοινωνιακά" και στο "γνήσια επικοινωνιακά". Αυτό νομίζω πως έδειξε και το πείραμα του Βασίλη: είναι λιγότερο ψεύτικο το πλαίσιο επικοινωνίας, αλλά όχι γνήσιο και πάλι. Γι αυτό και (εγώ, τουλάχιστον) διακρίνω και πάλι μια αμηχανία στα γραπτά αυτών των παιδιών, που δεν μπορούν να ξεχάσουν ότι "γράφουν έκθεση", παρά τη φιλότιμη και ειλικρινή διάθεση του διδάσκοντος. Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας είναι αυτό όπου (μεταξύ άλλων) επιλέγει ο πομπός αν θα επικοινωνήσει ή όχι και πότε. Αφού ο μαθητής δεν ξεκινά στην πραγματικότητα μια τέτοια συζήτηση στην προβαθμολογική περίοδο, είναι εύλογο να πούμε ότι το επικοινωνιακό πλαίσιο αυτού του πειραματικού γραπτού δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Γι αυτό σοφά ο Γιάννης αναζητά ένα (πιο) αυθεντικό πλαίσιο. Φοβάμαι όμως ότι αυτή η αναζήτηση θα οδηγήσει σε πιο υποκειμενικές κρίσεις από αυτές που εκφράζονται συνήθως γύρω από τα "πρέπει" και "δεν πρέπει" της παραγωγής λόγου. Μην ξεχνάτε ότι σε άλλη συζήτηση εδώ ειπώθηκε με εξομολογητική διάθεση ότι "το επικοινωνιακό πλαίσιο μπήκε στο ψυγείο" (ακόμη και σε σχέση με το αν ζητάμε δοκίμιο εκεί που η εκφώνηση λέει άρθρο σε σχολικό περιοδικό) και πέρασε σχεδόν ασχολίαστο αυτό παρά τις προσπάθειές μου. Εννοώ ότι δεν έχουμε λύσει βασικότερα προβλήματα. Εν πάσει περιπτώσει, εγώ θα προσπαθήσω, αλλά σας "ειδοποιάω" (που 'λεγε και ο εργολάβος...)
Απάντηση από τον/την Παύλος Βελιτζέλος στις 16 Φεβρουάριος 2010 στις 13:48 Παύλος Βελιτζέλος είπε: Σύμφωνοι, από αυτήν την άποψη το πλαίσιο είναι γνήσιο. Αλλά μόλις επιβεβαιώνεται ότι μιλάμε για δυο διαφορετικές προσεγγίσεις του όρου "επικοινωνιακό πλαίσιο" και ότι μπλέκουμε με πιο υποκειμενικά πράγματα από αυτά (τα ήδη πολύ "υποκειμενικά") που μας απασχολούν συνήθως. Εν πάσει περιπτώσει, αξίζει τον κόπο να επιχειρήσουμε αυτό που προτρέπει ο Γιάννης (και που ήδη επιχείρησες). Ίσως αναδειχθούν και άλλα προβλήματα...
Vasilis Simeonidis είπε: Γεια σου Παύλε, μου δίνεις τη λαβή να πω κάποιες σκέψεις (αν και το ζητούμενο από το Γιάννη είναι άλλο). Οι μαθητές ξέρουν ότι ο καθηγητής ρωτά όχι για να μάθει, αλλά για να βαθμολογήσει. Ο καθηγητής ρωτά αυτά που ξέρει (και αποφεύγει να εκθέσει την άγνοια ή το ενδιαφέρον για την άποψη των μαθητών). Στη συγκεκριμένη περίπτωση του ερωτήματος/ άσκησης που ζήτησα από τους μαθητές, το ενδιαφέρον ήταν ότι οι μαθητές βρέθηκαν σε αμηχανία και έπρεπε να τη διαχειριστούν. Δεν ήξεραν τη "σωστή" απάντηση... και δεν ήξεραν πόσο θα υπολογιστεί πραγματικά η απάντησή τους. (Νομίζω ότι οι συζητήσεις μας υπήρξαν γόνιμες και με συναδερφικό σεβασμό. Πού χάθηκες;) Παύλος Βελιτζέλος είπε: Σύμφωνοι, πολλά θέματα που δίνουμε είναι ψευδο-επικοινωνιακά. Όμως και η ιδέα ότι μπορεί κανείς να το ξεπεράσει αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Τι θα πει "αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας", με δεδομένο ότι ο μαθητής είναι στην αίθουσα και γράφει όντας υποχρεωμένος (και στα δυο); Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας εγώ έχω δει μόνο σε περιπτώσεις μαθητικών εντύπων, ιστολογίων κ.α., όπου οι μαθητές αποφασίζουν να γράψουν από δική τους επιλογή και εσωτερική ανάγκη. Επομένως, τα γραπτά που γράφουν επειδή υποχρεώνονται (μέσω αξιολόγησης) είναι από αυτήν την άποψη πάντοτε ψευδο-επικοινωνιακά, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο: εκεί είναι η διάκριση, στο "περισσότερο" και "λιγότερο", όχι στο "ψευδο-επικοινωνιακά" και στο "γνήσια επικοινωνιακά". Αυτό νομίζω πως έδειξε και το πείραμα του Βασίλη: είναι λιγότερο ψεύτικο το πλαίσιο επικοινωνίας, αλλά όχι γνήσιο και πάλι. Γι αυτό και (εγώ, τουλάχιστον) διακρίνω και πάλι μια αμηχανία στα γραπτά αυτών των παιδιών, που δεν μπορούν να ξεχάσουν ότι "γράφουν έκθεση", παρά τη φιλότιμη και ειλικρινή διάθεση του διδάσκοντος. Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας είναι αυτό όπου (μεταξύ άλλων) επιλέγει ο πομπός αν θα επικοινωνήσει ή όχι και πότε. Αφού ο μαθητής δεν ξεκινά στην πραγματικότητα μια τέτοια συζήτηση στην προβαθμολογική περίοδο, είναι εύλογο να πούμε ότι το επικοινωνιακό πλαίσιο αυτού του πειραματικού γραπτού δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Γι αυτό σοφά ο Γιάννης αναζητά ένα (πιο) αυθεντικό πλαίσιο. Φοβάμαι όμως ότι αυτή η αναζήτηση θα οδηγήσει σε πιο υποκειμενικές κρίσεις από αυτές που εκφράζονται συνήθως γύρω από τα "πρέπει" και "δεν πρέπει" της παραγωγής λόγου. Μην ξεχνάτε ότι σε άλλη συζήτηση εδώ ειπώθηκε με εξομολογητική διάθεση ότι "το επικοινωνιακό πλαίσιο μπήκε στο ψυγείο" (ακόμη και σε σχέση με το αν ζητάμε δοκίμιο εκεί που η εκφώνηση λέει άρθρο σε σχολικό περιοδικό) και πέρασε σχεδόν ασχολίαστο αυτό παρά τις προσπάθειές μου. Εννοώ ότι δεν έχουμε λύσει βασικότερα προβλήματα. Εν πάσει περιπτώσει, εγώ θα προσπαθήσω, αλλά σας "ειδοποιάω" (που 'λεγε και ο εργολάβος...)
Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 16 Φεβρουάριος 2010 στις 16:11
Ψάχνοντας για παραδείγματα αυθεντικού επικοινωνιακού πλαισίου το μυαλό μου οδηγήθηκε σε περιπτώσεις συναδέλφων που ζήτησαν από τους μαθητές να γράψουν π.χ. μια επιστολή διαμαρτυρίας προς το διευθυντή τους για -υπαρκτά- προβλήματα του σχολείου, του κτιρίου, ή απευθυνομενα στην τοπική αυτοδιοίκηση να ζητήσουν την υποστήριξη για μια συγκεκριμένη εκδήλωση κλπ. Δεν ξέρω αν τέτοιου είδους ευκαιρίες προσφέρονται πάντα, κι αν επαρκούν ώστε να μπορούν οι μαθητές να ανταποκρίνονται στα ζητούμενα των ...εξετάσεων. Προσωπικά δεν έχω ποτέ δώσει "αυθεντικό" επικοινωνιακό πλάισιο πέρα από άσκήσεις μιας παραγράφου (π.χ. γράψτε σε μια είδηση τη μαθητική εκδήλωση που έγινε χτες, με σχόλιο χωρίς σχόλιο κλπ). Πρόσεξα όμως ότι, όταν ζήτησα από κάποιο μαθητή Β΄Λυκείου, την παραγωγή λόγου που έγραψε στην τάξη (με επικοινωνιακό πλαίσιο άρθρο σε εφημερίδα του σχολείου) να τη δημοσιεύσουμε στη νεογέννητη εφημερίδα του σχολείου μας, την έφερε την άλλη μέρα τρεις φορές καλύτερη, σε πιο άμεσο ζωντανό και-κυρίως- μαθητικό ύφος.
Απάντηση από τον/την Γιάννης Μαργιούλας στις 17 Φεβρουάριος 2010 στις 17:51 Ξεκινώ από την σωστή παρατήρηση του Παύλου ότι το πλαίσιο στην παραγωγή λόγου είναι πάντα συμβατικό και κατασκευασμένο. Ενδεχομένως όμως - και αυτό είναι υπό συζήτηση - ο βαθμός αληθοφάνειάς του (το πόσο πειστικά παρουσιάζεται η επικοινωνιακή περίσταση) να κινητοποιήσει τους μαθητές ώστε να εκφραστούν πιο αυθόρμητα και να υπερβούν τα κλισέ της κοινωνιολογίζουσας αερολογίας των φροντιστηριακών διαγραμμάτων.
1. Νομίζω πως ένας καλός τρόπος για να τονίσουμε και να διδάξουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο είναι η κατασκευή ισχυρών "σεναρίων" (με αφορμή πραγματικά ή επινοημένα γεγονότα) που θα υποβάλλουν στους μαθητές τις συνθήκες της επικοινωνίας και θα καθοδηγούν ως προς το ύφος και το είδος του γραπτού λόγου που τους ζητάμε. Επισυνάπτω ένα τέτοιο παράδειγμα, δοκιμασμένο στην τάξη με ποικίλα, ωστόσο, αποτελέσματα. Καταλαβαίνω πως η κατασκευή τέτοιων "σεναρίων" δεν είναι πάντα εύκολη και δεν είναι στο πνεύμα των εξετάσεων.
2. Η αξιολόγηση του επικοινωνιακού πλαισίου, δηλαδή το πόσο αποτελεσματικός είναι ο λόγος σε μια ορισμένη συγκυρία, είναι ένα ζήτημα ανοιχτό. Μια παρατήρηση μόνο : οι διαφορές στη βαθμολόγηση του γραπτού που είχε υποβάλει πριν λίγο καιρό ο Παύλος (διαφορές σημαντικές που αποκαλύπτουν διαφορετικές προσδοκίες από την παραγωγή κειμένου) οφείλονται στο ότι οι τρεις συνάδελφοι που βαθμολόγησαν με επιείκεια (ο Παύλος, η Χριστίνα και ο Δημήτρης) έδωσαν μεγαλύτερη βαρύτητα στο επικοινωνιακό πλαίσιο (ποιος γράφει, για ποιον, τι ζητά να πετύχει με το λόγο του, σε ποιο βαθμό το καταφέρνει κλπ) Συνημμένο: ΠΡΑΚΤΙΚΟ 4ο 22.doc
Απάντηση από τον/την Παύλος Βελιτζέλος στις 17 Φεβρουάριος 2010 στις 19:19
Συμφωνούμε απολύτως: πρώτα πρέπει
να αποφασίσουμε ότι λαμβάνουμε όλοι μας υπόψη το όποιο πλαίσιο και έπειτα να
ψάξουμε να βρούμε το πιο "αληθοφανές σενάριο". Νομίζω ότι και η δική σου
επινόηση όπως και του Βασίλη είναι, με αυτές τις παραδοχές, πραγματικά πολύ
καλές. Θα προσπαθήσω κι εγώ να γίνω συγκεκριμένος μόλις βρω λίγο χρόνο...
Ξεκινώ από την σωστή παρατήρηση του Παύλου ότι το πλαίσιο στην παραγωγή λόγου είναι πάντα συμβατικό και κατασκευασμένο. Ενδεχομένως όμως - και αυτό είναι υπό συζήτηση - ο βαθμός αληθοφάνειάς του (το πόσο πειστικά παρουσιάζεται η επικοινωνιακή περίσταση) να κινητοποιήσει τους μαθητές ώστε να εκφραστούν πιο αυθόρμητα και να υπερβούν τα κλισέ της κοινωνιολογίζουσας αερολογίας των φροντιστηριακών διαγραμμάτων. 1. Νομίζω πως ένας καλός τρόπος για να τονίσουμε και να διδάξουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο είναι η κατασκευή ισχυρών "σεναρίων" (με αφορμή πραγματικά ή επινοημένα γεγονότα) που θα υποβάλλουν στους μαθητές τις συνθήκες της επικοινωνίας και θα καθοδηγούν ως προς το ύφος και το είδος του γραπτού λόγου που τους ζητάμε. Επισυνάπτω ένα τέτοιο παράδειγμα, δοκιμασμένο στην τάξη με ποικίλα, ωστόσο, αποτελέσματα. Καταλαβαίνω πως η κατασκευή τέτοιων "σεναρίων" δεν είναι πάντα εύκολη και δεν είναι στο πνεύμα των εξετάσεων. 2. Η αξιολόγηση του επικοινωνιακού πλαισίου, δηλαδή το πόσο αποτελεσματικός είναι ο λόγος σε μια ορισμένη συγκυρία, είναι ένα ζήτημα ανοιχτό. Μια παρατήρηση μόνο : οι διαφορές στη βαθμολόγηση του γραπτού που είχε υποβάλει πριν λίγο καιρό ο Παύλος (διαφορές σημαντικές που αποκαλύπτουν διαφορετικές προσδοκίες από την παραγωγή κειμένου) οφείλονται στο ότι οι τρεις συνάδελφοι που βαθμολόγησαν με επιείκεια (ο Παύλος, η Χριστίνα και ο Δημήτρης) έδωσαν μεγαλύτερη βαρύτητα στο επικοινωνιακό πλαίσιο (ποιος γράφει, για ποιον, τι ζητά να πετύχει με το λόγο του, σε ποιο βαθμό το καταφέρνει κλπ)
Απάντηση από τον/την Ευαγγελία Ριτζαλέου στις 18 Φεβρουάριος 2010 στις 17:25 Έχει πολύ ενδιαφέρον η συγκεκριμένη συζήτηση και θα ήθελα να γράψω κάποιες εμπειρίες μου, οι οποίες προέρχονται από τη διδασκαλία σε μαθητές γυμνασίου. Μπορεί να μην αναφέρεστε σε τέτοιας ηλικίας παιδιά, αλλά αυτά μπαίνουν καλύτερα στο ρόλο τους, συμμετέχουν πιο εύκολα και με πιο πειστικό τρόπο σε ένα επικοινωνιακό πλαίσιο, ίσως διότι ακόμη διαθέτουν τη φρεσκάδα των χρόνων του Δημοτικού και δεν προβάλλουν συνέχεια αντιστάσεις. Στην Α΄Γυμνασίου, στην ενότητα στην οποία μαθαίνουμε την αξία της επιχειρηματολογίας, το αγαπημένο μου θέμα είναι η αγορά ενός κινητού. Κάποιοι πρέπει να πείσουν τους γονείς τους για την αγορά ενός κινητού, ενώ κάποιοι άλλοι έχουν το ρόλο του γονιού που αρνείται και επιχειρηματολογεί!
τη Β΄Γυμνασίου, αντίστοιχα,
παίζουμε το παιχνίδι "Αγώνες επιχειρηματολογίας", με κριτές τους συμμαθητές
τους. Το αγαπημένο μου θέμα είναι η διαφωνία για την ύπαρξη ή όχι της αληθινής
φιλίας (υπάρχει σχετική ενότητα). Και στις δύο περιπτώσεις εντυπωσιάζει ο λόγος
των παιδιών! Και τα δύο θέματα τα αγαπούν, έχουν συζητήσει γι' αυτά με τους
γονείς τους, τους φίλους τους, έχουν εμπειρίες! Συμφωνώ με τον Παύλο, διότι ό,τι
είναι κοντά στις εμπειρίες τους το νιώθουν και το υποστηρίζουν! Και στη
συνέχεια, πιο εύκολα θα τολμήσουν να μιλήσουν για κάτι που είναι λίγο πιο
"ξένο"! "Να υποθέσετε ότι....... "
Απάντηση από τον/την Παύλος Βελιτζέλος στις 19 Φεβρουάριος 2010 στις 23:51 Το να δουν οι μαθητές πραγματικά άρθρα, είτε σε μαθητικά είτε σε άλλα έντυπα, εξαρτάται και από το διδάσκοντα. Δόξα τω θεώ, οι ιστοσελίδες των εφημερίδων είναι πολύ πλούσιες βάσεις δεδομένων ως προς αυτό. Προσωπικά διαθέτω τη δική μου "συλλογή" στην ιστοσελίδα μου (για να βλογήσω και λίγο τα γένια μου). Δε νομίζω ότι εκεί είναι η δυσκολία. Το θέμα είναι (και πάλι) τι κάνουν οι διδάσκοντες...
Έχει πολύ ενδιαφέρον η συγκεκριμένη συζήτηση και θα ήθελα να γράψω κάποιες εμπειρίες μου, οι οποίες προέρχονται από τη διδασκαλία σε μαθητές γυμνασίου. Μπορεί να μην αναφέρεστε σε τέτοιας ηλικίας παιδιά, αλλά αυτά μπαίνουν καλύτερα στο ρόλο τους, συμμετέχουν πιο εύκολα και με πιο πειστικό τρόπο σε ένα επικοινωνιακό πλαίσιο, ίσως διότι ακόμη διαθέτουν τη φρεσκάδα των χρόνων του Δημοτικού και δεν προβάλλουν συνέχεια αντιστάσεις. Στην Α΄Γυμνασίου, στην ενότητα στην οποία μαθαίνουμε την αξία της επιχειρηματολογίας, το αγαπημένο μου θέμα είναι η αγορά ενός κινητού. Κάποιοι πρέπει να πείσουν τους γονείς τους για την αγορά ενός κινητού, ενώ κάποιοι άλλοι έχουν το ρόλο του γονιού που αρνείται και επιχειρηματολογεί!
Στη Β΄Γυμνασίου, αντίστοιχα,
παίζουμε το παιχνίδι "Αγώνες επιχειρηματολογίας", με κριτές τους συμμαθητές
τους. Το αγαπημένο μου θέμα είναι η διαφωνία για την ύπαρξη ή όχι της αληθινής
φιλίας (υπάρχει σχετική ενότητα). Και στις δύο περιπτώσεις εντυπωσιάζει ο λόγος
των παιδιών! Και τα δύο θέματα τα αγαπούν, έχουν συζητήσει γι' αυτά με τους
γονείς τους, τους φίλους τους, έχουν εμπειρίες! Συμφωνώ με τον Παύλο, διότι ό,τι
είναι κοντά στις εμπειρίες τους το νιώθουν και το υποστηρίζουν! Και στη
συνέχεια, πιο εύκολα θα τολμήσουν να μιλήσουν για κάτι που είναι λίγο πιο
"ξένο"! "Να υποθέσετε ότι....... "
Απάντηση από τον/την Ευαγγελία Ριτζαλέου στις 20 Φεβρουάριος 2010 στις 10:11 Θα γράψω ακόμη μία εμπειρία μου από τη φετινή χρονιά. Οι μαθητές μου σε ένα τμήμα της Β΄Γυμνασίου είναι πολύ καλοί και δέχονται να συμμετέχουν σε πολλές "εναλλακτικές" προτάσεις διδασκαλίας. Όμως, δε διαβάζουν εξωσχολικά κείμενα... Τους είπα να διαβάσουν άρθρα εφημερίδων σε συνεργασία με τους γονείς τους (ενημερώθηκαν και κάποιοι από αυτούς), όταν υπάρχει κάτι ενδιαφέρον και εύκολο για τα παιδιά π.χ. για το περιβάλλον. Μόνο ένα κορίτσι ανταποκρίθηκε. Για να τους δραστηριοποιήσω έκανα τη δική μου συλλογή από άρθρα εφημερίδων για τον Αστερίξ, την ανεργία, το Μίκυ, μία εφεύρεση κ.ά και τους τα έδωσα. Τα διαβάζουν με τη σειρά όλοι στο σπίτι και προσθέτουν κι ένα δικό τους άρθρο. Είχε μεγάλη επιτυχία η προσπάθεια. Κι εγώ πιστεύω πως ο εκπαιδευτικός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, αλλά η προσπάθειά του, ειδικά στο Λύκειο, έχει να αντιμετωπίσει την ΥΛΗ, η οποία τον καταπιέζει!
Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 20 Φεβρουάριος 2010 στις 10:15
Ευαγγελία, ωραία τα παραδείγματά
σου, μέσα στα ενδιαφέροντα των παιδιών.
Εξαιρετικό μου φάνηκε το παράδειγμα αυθεντικού επικοινωνιακού πλαισίου που δόθηκε σε θέμα στη Β΄ Λυκείου στο ΕΠΑΛ Προσοτσάνης, πριν από 10 μέρες, με αφορμή την αιφνιδιαστική και αναίτια (σύμφωνα με τους ειδικούς) κοπή μιας μεγάλης φλαμουριάς ηλικίας τουλάχιστον τριάντα χρόνων. Οι μαθητές κλήθηκαν να γράψουν άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου (και μάλιστα δόθηκε η αφορμή για να ξεκινήσουν πράγματι την έκδοση φύλλου), αλλά έγραψαν κι επιστολή διαμαρτυρίας στον Δήμαρχο. Δεδομένου ότι την επιστολή θα την επιδώσει αντιπροσωπεία των μαθητών στον ίδιο το δήμαρχο και θα ακολουθήσει συζήτηση, η παιδαγωγική αξία αυτών των «γλωσσικών ασκήσεων» αποκτά άλλη διάσταση, γιατί όχι μόνο εξυπηρετούν αβίαστα τους στενούς μαθησιακούς στόχους (επικοινωνιακό ύφος, σωστή έκφραση κλπ, κλπ) αλλά προωθούν κι ενθαρρύνουν τρόπους κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης.
Υ.Γ. Ευαγγελία, όταν λες ότι προσθέτουν κι ένα δικό τους άρθρο, εννοείς δικής τους επιλογής ή γραμμένο από τους ίδιους τος μαθητές, εμπνευσμένο απ' ό,τι διαβάσανε;
Απάντηση από τον/την Δημήτρης Σφακιανάκης στις 21 Φεβρουάριος 2010 στις 11:18 Μια παρατήρηση στις αξιοσημείωτες επισημάνσεις του Παύλου. Κάπου σημειώνει: «Αυθεντικό πλαίσιο επικοινωνίας είναι αυτό όπου (μεταξύ άλλων) επιλέγει ο πομπός αν θα επικοινωνήσει ή όχι και πότε» .Διατηρώ επιφυλάξεις για τη δεσμευτικότητα του πότε. Στη (γραπτή) επικοινωνία δεν προέχει τόσο το πότε (αν δηλαδή ο πομπός-μαθητής θέλει να γράψει στη συγκεκριμένη στιγμή -στο δίωρο της Ε-Ε ή στις Εξετάσεις) όσο το αν κινητοποιείται από το θέμα, ώστε να θέλει να επικοινωνήσει, σύμφωνα με τη θεμελιώδη ψυχοδιανοητική διεργασία: ερέθισμα(θέμα)→ανάδυση συναισθημάτων και σκέψεων → αντίδραση-εξωτερίκευση (παραγωγή λόγου).Αυτή η αντίδραση μπορεί να προκύπτει άμεσα, ωστόσο δεν μορφοποιείται ως λόγος πάντα στο πλαίσιο που επιλέγει ο πομπός. Το να υποχρεώνεται επομένως ο μαθητής ως πομπός να γράψει σε μια δεδομένη στιγμή, αυτό δε συνιστά ουσιαστική παραβίαση της αυθεντικής (γραπτής) επικοινωνίας. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές και εμείς οι ίδιοι, σε συνθήκες αυθεντικής επικοινωνιακής περίστασης, όταν γράφουμε (π.χ. μια επιστολή, μια ομιλία, μια εισήγηση κτλ), δεν το κάνουμε πάντα από άμεσο αυθορμητισμό, αλλά γιατί «πρέπει να κάτσω να γράψω».
Το αν κινητοποιείται από το θέμα ο
μαθητής, ώστε να θέλει να επικοινωνήσει, εξαρτάται σαφώς από το βαθμό της
αληθοφάνειας της επικοινωνιακής περίστασης, ώστε να εκφραστεί αυθόρμητα, όπως
επισημαίνει ο Γιάννης –επισήμανση στην οποία, όπως φαίνεται, όλοι συμφωνούμε.
Στην κατεύθυνση αυτή βρήκα πολύ ευρηματικές όλες τις ιδέες που εφάρμοσαν ο
Γιάννης, ο Βασίλης, η Λίτσα και ο συνάδελφος στο Λύκειο Προσοτσάνης, όπως
ανέφερε η Χριστίνα. Θα ήταν ενδιαφέρον να έχουμε πιο συγκεκριμένες πληροφορίες
για το είδος και την ποιότητα των γραπτών που προκάλεσαν αυτές οι πρωτότυπες
προτάσεις Παραγωγής Λόγου που εφάρμοσαν οι συνάδελφοι.. Παρά τις φωτεινές εξαιρέσεις φωτισμένων συναδέλφων, νομίζω ότι αυτός ο ιδεότυπος του αξιολογητή-βαθμολογητή δεν αποτελεί αυθαίρετο κατασκεύασμα. Όταν οι μαθητές εισπράττουν στη διόρθωση των γραπτών τους παρατηρήσεις του τύπου «Μην γράφεις τόσο ωμά», «Να διατυπώνεις τις σκέψεις σου πιο ευπρόσωπα», «Δεν αναφέρεσαι καθόλου σε άλλες, σημαντικότερες συνέπειες του προβλήματος» ή ακόμη «ο λόγος του (μαθητή) δεν είναι υψιπετής» (sic), είναι φυσικό να εξοβελίζουν στο περιθώριο κάθε αξίωση περί αυθεντικότητας. Οι ανεκδιήγητες αξιολογικές επισημάνσεις των βαθμολογητών που «έσφαξαν» τους λογοτέχνες , διότι «δεν συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις» (βλ. τα στοιχεία που είχε επισυνάψει πριν μερικές εβδομάδες ο Γιάννης) πείθουν ότι οι αγκυλώσεις της Έκθεσης Ιδεών , και όχι μόνο, παραμένουν ισχυρές.
Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 21 Φεβρουάριος 2010 στις 19:23 Συμφωνώ με οσα γράφεις, Δημήτρη, για την αυθεντικότητα της επικοινωνιακής περίστασης, καταλήγοντας κι εγώ στο ότι "το αν κινητοποιείται από το θέμα ο μαθητής, ώστε να θέλει να επικοινωνήσει, εξαρτάται σαφώς από το βαθμό της αληθοφάνειας της επικοινωνιακής περίστασης, ώστε να εκφραστεί αυθόρμητα", Οι προϋποθέσεις αυθόρνητης έκφρασης εξαρτώνται βέβαια πρώτα από τον διδάσκοντα, από την κυρίαρχη βαθμοκεντρική αντίληψη, αλλά και από την πλύση εγκεφάλου που έχει υποστεί ο μαθητής από την κυρίαρχη φροντιστηριακή αντίληψη (που προσφέρει "πακέτα" επιτυχίας για τις εξετάσεις). Δυστυχώς, το φροντιστήριο έχει το πλεονέκτημα του "χρόνου", δηλαδή ο χρόνος ενασχόλησης του μαθητή με την έκθεση στο φροντιστήριο είναι κατά πολύ περσσότερος από τον αντίστοιχο χρόνο στο σχολείο. Μπήκα στον πειρασμό να επισυνάψω κάποιες από τιςεργαίες των μαθητών του ΕΠΑΛ Προσοτσάνης, με την επιφύλαξη ότι δεν είναι αισθητό -παρά μόνο στον διδάσκοντα- το πόσο βελτιωμένος είναι ο λόγος των μαθητών, και με πόσο κέφι έγραψαν (κάποιος έφτιαξε και τραγούδι!). Κι αυτό, γιατί αν εφαρμόσουμε τα γνωστά κλισαρισμένα κριτήρια, το επίπεδο είναι κατά κανόνα χαμηλό στο συγκεκριμένο σχολείο. Θα επανέλθω ωστόσο με κάποια δείγματα.
Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 22 Φεβρουάριος 2010 στις 17:21 Συγνώμη για την παράλειψη στο προηγούμενο σχόλιό μου: μπήκα στον πειρασμό να επισυνάψω τα δείγματα των εργασιών αλλά πρέπει να έχω τη σύμφωνη γνώμη των εμπλεκομένων, γι αυτό θα καθυστερήσω μια δυο μέρες
Απάντηση από τον/την Ευαγγελία Ριτζαλέου στις 23 Φεβρουάριος 2010 στις 19:33 Χριστίνα, προσθέτουν το άρθρο της δικής τους επιλογής.
Απάντηση από τον/την Χριστίνα Παπαγγελή στις 24 Φεβρουάριος 2010 στις 19:29 Από το ΕΠΑΛ Προσοτσάνης (Δράμας) επισυνάπτω:
1. Την επιστολή προς το Δήμαρχο που
συντάξαν όλοι μαζί οι μαθητές με τη βοήθεια του καθηγητή (είχαν γράψει επιστολή
κι ο καθένας χωριστά στην ώρα του μαθήματος) Ο λόγος που παραθέτω όλα αυτά τα δείγματα γραφής είναι όχι τόσο γιατί λειτουργούν ως υποδείγματα αλλά γιατί φαίνεται ότι, όταν οι συνθήκες είναι πράγματι αυθεντικά επικοινωνιακές (ή έστω, Παύλε, λιγότερο ψευδοεπικοινωνιακές), δεν έχει πλέον νόημα η αξιολόγηση, η βαθμολόγηση. Ο συναισθηματικός χαρακτήρας των παιδιών βρίσκει επιτέλους διέξοδο (αλίμονο είναι στραγγαλισμένο το συναίσθημα στα σχολεία) κι εκεί δε χωρεί βαθμός.
Απάντηση από τον/την Παύλος Βελιτζέλος στις 25 Φεβρουάριος 2010 στις 9:01 Για να επιβεβαιώσω τον προβοκατόρικο ρόλο μου σε αυτήν τη συζήτηση, θα παραθέσω ένα γεγονός μόλις χτεσινό. Σε διδασκαλία ΝΕΓ Γ΄ Λυκείου και στο κείμενο του Σεφέρη "Πάντα πλήρη θεών" είχα ξεκινήσει την παρουσίαση κειμενικών χαρακτηριστικών (σκοπός, γλώσσα και οργάνωση δοκιμίου) όντας "ήσυχος" πως το συγκεκριμένο - αρκετά ποιητικό -* κείμενο δε θα πυροδοτήσει συζητήσεις έξω από τις στοχεύσεις του διδάσκοντος (τρομάρα του!). Και ξαφνικά, κάποιος μαθητής θυμήθηκε το επίκαιρο δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού με την Αφροδίτη της Μήλου σε άσεμνη χειρονομία... Τι να σας πω... έγινε χαμός: ξεκίνησε μια συζήτηση για τη σχέση μας με τα μνημεία, που δεν μπόρεσα ούτε να την οριοθετήσω ούτε να τη διαχειριστώ καλά καλά. Τα παιδιά εκφράστηκαν γνήσια, αυθόρμητα, ειλικρινά, με μια λέξη αυθεντικά (μάλιστα επέκριναν συμμαθητή που κάτι επικριτικό πήγε να πει για το σχολείο: "Έλα, βρε Αντρέα, κι εσύ δηλαδή ενδιαφέρεσαι για τα μνημεία και σε εμπόδισε το σχολείο;"). Τι δείχνει αυτό; Κατά την ταπεινή μου γνώμη δείχνει ότι ακόμη και εκεί που δεν έχουμε πλάσει κανένα σενάριο, κανένα πλαίσιο επικοινωνίας, καμιά περίσταση, καμιά εκφώνηση κτλ και μάλιστα σε ένα θέμα από αυτά που οι μαθητές "κόβυν φλέβες" είναι αρκετό ένα καλό ερέθισμα για να δημιουργήσει μια καλή (γνήσια) συζήτηση, κατ' επέκταση και ένα καλό (γνήσιο) γραπτό.
* Συγγνώμη για τη χρήση ενωτικού αντί παύλας, αλλά ας όψονται τα πληκτρολόγια...
Απάντηση από τον/την Σωτήρης Γκαρμπούνης στις 26 Φεβρουάριος 2010 στις 17:02 Εξαιρετικά δείγματα ζωντανής και λειτουργικής χρήσης του λόγου. Φυσικά σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αδιάφορο να εμπλακεί κανείς σε αξιολογήσεις. Χριστίνα Παπαγγελή είπε: Από το ΕΠΑΛ Προσοτσάνης (Δράμας) επισυνάπτω:
1. Την επιστολή προς το Δήμαρχο
που συντάξαν όλοι μαζί οι μαθητές με τη βοήθεια του καθηγητή (είχαν γράψει
επιστολή κι ο καθένας χωριστά στην ώρα του μαθήματος) Ο λόγος που παραθέτω όλα αυτά τα δείγματα γραφής είναι όχι τόσο γιατί λειτουργούν ως υποδείγματα αλλά γιατί φαίνεται ότι, όταν οι συνθήκες είναι πράγματι αυθεντικά επικοινωνιακές (ή έστω, Παύλε, λιγότερο ψευδοεπικοινωνιακές), δεν έχει πλέον νόημα η αξιολόγηση, η βαθμολόγηση. Ο συναισθηματικός χαρακτήρας των παιδιών βρίσκει επιτέλους διέξοδο (αλίμονο είναι στραγγαλισμένο το συναίσθημα στα σχολεία) κι εκεί δε χωρεί βαθμός.
|
|
