Το τέλος του γραπτού λόγου;

Δημοσιεύτηκε από το χρήστη Θεοδόσης Καβακόπουλος στις 29 Νοέμβριος 2009 στις 23:35 στην ομάδα η γλώσσα ως μέσο διδασκαλίας

Με αφορμή το άρθρο του Π. Μανδραβέλη στο φύλλο της "Καθημερινής" της 6ης Σεπτεμβρίου (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_06/09/2009_3...) θα ήθελα να θέσω τον προβληματισμό του τίτλου. Μήπως τελικά οδηγούμαστε σε υποκατάσταση του γραπτού λόγου από τον "ηλεκτρονικό λόγο" (ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός); Άραγε γι' αυτό και η ιστορική, κυρίως, ορθογραφία αποτελεί δευτερεύον στοιχείο αξιολόγησης στο σχολείο; Μήπως γι’ αυτό τα γραπτά των μαθητών βρίθουν από εκφράσεις του προφορικού λόγου αδόκιμες στον γραπτό; Μήπως τελικά η κοινωνία μας δεν θα χρειάζεται ανθρώπους που να ξέρουν να γράφουν (καλά), αλλά ανθρώπους που να γνωρίζουν να χειρίζονται καλά τα προγράμματα των υπολογιστών;

Ετικέτες;

Απάντηση από τον/την Γιάννης Μαργιούλας στις 30 Νοέμβριος 2009 στις 1:07

Θεοδόση, προσπαθώ να απαντήσω, ζητώντας όμως και διευκρινίσεις για να' χει νόημα η συζήτηση.

1. Τι θα πει "ηλεκτρονικός λόγος;" λόγος που δεν είναι ούτε γραπτός ούτε προφορικός (τότε δεν είναι λόγος) ή κάποιο μοντέλο επικοινωνίας έξω από τη γλώσσα; (λ.χ. εικόνες, σήματα ή κάτι άλλο). Αν εννοείς απλώς τον λόγο που εκπέμπεται από τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, τότε θα είναι είτε γραπτός είτε προφορικός.

2. Η ορθογραφία (δεν υπάρχει άλλη καθιερωμένη εκτός από την ιστορική) είναι δευτερεύον στοιχείο αξιολόγησης στο σχολείο γιατί η παραβίαση των κανόνων της αναστέλλει ως ένα μόνο (κατά τη γνώμη μου μικρό) βαθμό την κατανόηση των γραπτών κειμένων.

3. Την απάντηση στο τελευταίο ζήτημα που βάζεις τη δίνει - με πολύ πειστικό κατά τη γνώμη μου τρόπο - το ίδιο το κείμενο του Π. Μανδραβέλλη (η αναφορά στο περιεχόμενό του θα βοηθούσε πολύ τη συζήτηση).

Απάντηση από τον/την Θεοδόσης Καβακόπουλος στις 30 Νοέμβριος 2009 στις 9:52

Πρέπει πρώτα πρώτα να διευκρινίσω ότι τα παραπάνω ερωτήματα αποτελούν στοιχεία προβληματισμού. Προσωπικά δεν μπορώ να δώσω απαντήσεις ακόμα, γι' αυτό και ανοίγω το θέμα στην κοινότητα.

Γιάννη, με τον νεολογισμό "ηλεκτρονικός λόγος" προσπάθησα να οριοθετήσω τη μορφή εκείνη του γραπτού λόγου η οποία αποτυπώνεται μέσω των προγραμμάτων των υπολογιστών (π.χ. επεξεργαστών κειμένου). Όταν ο χρήστης τους πληκτρολογεί ένα κείμενο, δεν χρειάζεται να γνωρίζει δομές της γλώσσας. Τα προγράμματα κάνουν αυτή του δουλειά γι' αυτόν. Γι' αυτό και έθεσα το ερώτημα αν τελικά ο γραπτός λόγος (που προϋποθέτει συνθετότερη και προσεκτικότερη σκέψη) υποκατασταθεί από έναν λόγο στον οποίο αυτός που τον παράγει θα είναι ένας καλός χρήστης του επεξεργαστή κειμένου, θα ρίχνει "σκόρπιες" κάποιες σκέψεις του στο λευκό (ή άλλο φόντο) του προγράμματος και όλα τα υπόλοιπα θα τα κάνει το πρόγραμμα.
Αναφορικά με την ορθογραφία, συμφωνώ με την άποψή σου, μήπως όμως η έλλειψη ορθογραφίας παραπέμπει και πάλι στη λογική της ήσσονος προσπάθειας, άρα και της ήσσονος σκέψης; Ειλικρινά, δε θα μ' ενδιέφερε η ορθογραφία αυτή καθαυτή καθόλου (στο βαθμό που δεν υπάρχει παρανόηση του κειμένου). Προσπαθώ όμως ν' ανιχνεύσω τι κρύβεται πίσω από αυτήν την κατάσταση.
Τέλος, το άρθρο πράγματι δίνει επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης του γραπτού λόγου στην "παραδοσιακή" του μορφή. Με τους ρυθμούς όμως που εξελίσσεται η τεχνολογία είναι κάτι περισσότερο από σίγουρο ότι τα ηλεκτρονικά μέσα θα μπορούν ν' αποθηκεύουν δεδομένα όλο και μεγαλύτερου όγκου και για όλο και περισσότερο χρόνο.

Απάντηση από τον/την Vasilis Simeonidis στις 11 Δεκέμβριος 2009 στις 22:31

Νομίζω ότι η κυριαρχία του Ιντερνετ και της επικοινωνίας μέσω υπολογιστών δε σημαίνει σε καμιά περίπτωση το τέλος του γραπτού λόγου.

Εκείνο που θεωρώ σα σημαντικότερη εξέλιξη είναι η δημιουργία νέων «ιερογλυφικών» παγκόσμιου χαρακτήρα. Σύμβολα που διαβάζονται σε όλες τις γλώσσες. Εννοώ ότι τα εικονίδια που υπάρχουν στα διάφορα προγράμματα και εφαρμογές καθιέρωσαν σύμβολα – έννοιες ή σύμβολα – φράσεις. Μορφοποίηση, χρώμα γεμίσματος, δημιουργία αρχείου, επαναφορά κάτω, ελαχιστοποίηση, κλπ. Τα προηγούμενα λίγα παραδείγματα είναι οι ερμηνείες κάποιων νέων «ιερογλυφικών» που διαβάζουμε στις οθόνες μας.