Ποσειδών

   Ο Ποσειδών είναι ο όγδοος πλανήτης από τον Ήλιο και ο τέταρτος σε μέγεθος (βάσει της διαμέτρου). Έχει μικρότερη διάμετρο αλλά μεγαλύτερη μάζα από τον Ουρανό.

        τροχιά:    4 504 000 000 km (30,06 AU) από τον Ήλιο
        διάμετρος: 49532 km (στον ισημερινό)
        μάζα:      1.0247e26 kg
   Στη μυθολογία ο Ποσειδών (Neptune) ήταν ο θεός της θάλασσας, γιος του Κρόνου και αδελφός του Δία.

   Όταν ανακαλύφτηκε ο Ουρανός, παρατηρήθηκε ότι η τροχιά του δεν ήταν σύμφωνη με τους νόμους του Νεύτωνα. Προβλέφτηκε έτσι η ύπαρξη ενός πιο μακρινού πλανήτη που τού προκαλούσε παρέλξεις. Ο Ποσειδών παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στις 23 Σεπτεμβρίου 1846 από τους Galle και d'Arrest, πολύ κοντά στο σημείο που είχαν προβλέψει, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, οι Adams και Le Verrier από υπολογισμούς, βάσει των θέσεων του Δία, του Κρόνου και του Ουρανού. Τότε ξέσπασε φιλονικία μεταξύ Άγγλων (Adams) και Γάλλων (Le Verrier) για την προτεραιότητα και τα δικαιώματα ονομασίας του πλανήτη, αλλά τελικά η ανακάλυψη μοιράστηκε εξίσου. Μετέπειτα παρατηρήσεις έδειξαν ότι οι προβλέψεις των Adams και Le Verrier παρουσίαζαν απόκλιση σε σχέση με την πραγματική θέση του Ποσειδώνα. Αυτό σημαίνει ότι εάν η αναζήτηση του πλανήτη γινόταν λίγα χρόνια νωρίτερα ή αργότερα, τότε δεν θα βρισκόταν καθόλου κοντά στην προβλεπόμενη θέση.
Πάνω από δυο αιώνες νωρίτερα, το 1613, ο Γαλιλαίος είχε δει τον Ποσειδώνα ο οποίος τότε βρισκόταν πολύ κοντά στον Δία, αλλά τον θεώρησε για ένα απλό άστρο. Για δύο συνεχόμενες νύχτες, στην πραγματικότητα, είχε παρατηρήσει ότι μετακινήθηκε ελαφρά σε σχέση με τα γειτονικά άστρα. Δυστυχώς όμως οι επόμενες νύχτες ήταν νεφελώδεις, πράγμα που απέτρεψε την ανακάλυψη του πλανήτη από τότε.

   Τον Ποσειδώνα έχει επισκεφτεί μόνο ένα διαστημόπλοιο, το Voyager 2 στις 25 Αυγούστου 1989. Πολλές από τις γνώσεις μας για τον πλανήτη προέρχονται από αυτή τη μοναδική διέλευση. Αλλά επίσης έχουμε μάθει πάρα πολλά από πρόσφατες επίγειες παρατηρήσεις κι από παρατηρήσεις μέσω του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.

   Επειδή η τροχιά του Πλούτωνα είναι αρκετά έκκεντρη, συμβαίνει ο Πλούτωνας κάποιες φορές να βρίσκεται μέσα από την τροχιά του Ποσειδώνα, κάνοντας τον Ποσειδώνα για λίγα χρόνια τον μακρινότερο πλανήτη από τον Ήλιο.

   Ο Ποσειδών αποτελείται, όπως και ο Ουρανός, πιθανώς από διάφορους πάγους και πέτρωμα, ενώ διαθέτει 15% περίπου υδρογόνο και λίγο ήλιο. Αντίθετα με τον Δία και τον Κρόνο, ίσως το εσωτερικό του παρουσιάζει ομοιόμορφη κατανομή των υλικών χωρίς ευδιάκριτα στρώματα. Πολύ πιθανώς ο πλανήτης διαθέτει ένα μικρό βραχώδη πυρήνα (με μάζα όσο της Γης περίπου). Η ατμόσφαιρα του Ποσειδώνα αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, καθώς κι από μια μικρή ποσότητα μεθανίου.

   Το κυανό χρώμα του Ποσειδώνα οφείλεται στην απορρόφηση του ερυθρού φωτός από το μεθάνιο της ατμόσφαιρας. Υπάρχουν όμως και κάποιες πρόσθετες, άγνωστες χρωστικές που δίνουν στα νέφη την έντονη απόχρωση του μπλε.

   Ως τυπικός αεριώδης πλανήτης, ο Ποσειδών παρουσιάζει ισχυρότατους ανέμους που περιορίζονται σε παράλληλες ζώνες και σε μεγάλους κυκλώνες ή δίνες. Οι ταχύτητες των ανέμων του Ποσειδώνα είναι οι μεγαλύτερες στο ηλιακό σύστημα, φτάνοντας τα 2000 km/h (χιλιόμετρα ανά ώρα).

   Όπως ο Δίας και ο Κρόνος, ο Ποσειδών διαθέτει μια εσωτερική πηγή θερμότητας – ακτινοβολεί περισσότερη από τη διπλάσια ενέργεια που δέχεται από τον Ήλιο.

   Κατά την εποχή της διέλευσης του Voyager, το προεξέχον χαρακτηριστικό στον Ποσειδώνα ήταν η Μεγάλη Σκούρα Κηλίδα (Great Dark Spot, αριστερά), στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη. Είχε περίπου το μισό μέγεθος της Μεγάλης Ερυθρής Κηλίδας του Δία (όσο περίπου η διάμετρος της Γης). Οι άνεμοι μετακινούσαν αυτή την κηλίδα προς τα δυτικά με ταχύτητα 300 μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Το Voyager παρατήρησε επίσης, στο νότιο ημισφαίριο, και μια μικρότερη σκούρα κηλίδα, καθώς και ένα μικρό λευκό ακανόνιστο νέφος, γνωστό ως "πατίνι" (Scooter, δεξιά), που περιφέρεται γύρω στον πλανήτη ανά 16 ώρες. Ίσως πρόκειται για ένα νέφος κατακόρυφης ανάπτυξης που ανεβαίνει από τα βαθύτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αλλά η πραγματική του φύση παραμένει μυστήριο.

   Οι παρατηρήσεις όμως του Ποσειδώνα με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το 1994 έδειξαν ότι η Μεγάλη Σκούρα Κηλίδα είχε εξαφανιστεί! Είτε διασκορπίστηκε απλά είτε καλύφτηκε από άλλα στρώματα της ατμόσφαιρας. Λίγους μήνες μετά, το Hubble ανακάλυψε μια νέα σκούρα κηλίδα, αυτή τη φορά στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη. Αυτό δείχνει ότι η ατμόσφαιρα του Ποσειδώνα αλλάζει ταχύτατα, πιθανώς λόγω μικρών μεταβολών στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του άνω και του κάτω στρώματος των νεφών.

   Ο Ποσειδών διαθέτει επίσης δακτυλίους. Από τη Γη φαίνονται μάλλον σαν αχνά τόξα, παρά ως πλήρεις δακτύλιοι. Όμως οι φωτογραφίες του Voyager έδειξαν ότι οι δακτύλιοι είναι πλήρεις με ευκρινείς συσσωματώσεις. Μάλιστα, ένας δακτύλιος εμφανίζεται να έχει μια περίεργη συστραμμένη δομή (δεξιά).

   Όπως στον Ουρανό και στον Δία, οι δακτύλιοι του Ποσειδώνα είναι πολύ σκουρόχρωμοι, ενώ η σύστασή τους είναι άγνωστη.

   Οι δακτύλιοι του Ποσειδώνα είναι οι εξής: Ο εξώτερος είναι ο Adams, ο οποίος περιλαμβάνει τρία έντονα τόξα που λέγονται Ελευθερία (Liberté), Ισότητα (Egalité) και Αδελφότητα (Fraternité). Στη συνέχεια βρίσκεται ένας ανώνυμος που έχει την ίδια τροχιά με την Γαλάτεια. Μετά βρίσκεται ο LeVerrier, του οποίου οι εξωτερικές προεκτάσεις λέγονται Lassell και Arago. Τέλος, πιο μέσα βρίσκεται ο αμυδρός αλλά εκτεταμένος δακτύλιος Galle.

   Όπως και στον Ουρανό, το μαγνητικό πεδίο του Ποσειδώνα έχει ασυνήθιστο προσανατολισμό και πιθανώς παράγεται από κινήσεις αγώγιμου υλικού (ίσως νερού) στα ενδιάμεσα στρώματα του πλανήτη.

   Ο πλανήτης Ποσειδών εντοπίζεται δύσκολα με κυάλια. Ένα μεγάλο τηλεσκόπιο κρίνεται απαραίτητο για μια καλή παρατήρησή του.

Οι δορυφόροι του Ποσειδώνα

Ο Ποσειδών διαθέτει 13 γνωστούς δορυφόρους: τον Τρίτωνα και άλλους 7 μικρούς, συν 5 επιπλέον που ανακαλύφτηκαν πρόσφατα και δεν ονοματίστηκαν ακόμη.
           Απόσταση  Ακτίνα    Μάζα
Όνομα      (000 km)   (km)     (kg)   Ανακαλύφτ.  Έτος
---------  --------  ------  -------  ----------  ----
Ναϊάς            48      29      ?    Voyager 2   1989
Θάλασσα          50      40      ?    Voyager 2   1989
Δέσποινα         53      74      ?    Voyager 2   1989
Γαλάτεια         62      79      ?    Voyager 2   1989
Λάρισσα          74      96      ?    Voyager 2   1989
Πρωτεύς         118     209      ?    Voyager 2   1989
Τρίτων          355    1350  2.14e22  Lassell     1846
Νηρηίς         5509     170      ?    Kuiper      1949
Αλιμήδη       15728      61      ?                2002
Σαώ           22422      40      ?                2002
Λαομέδεια     23571      40      ?                2002
Ψαμάθη        46695      38      ?                2003
Νησώ          48387      60      ?                2002

Οι δακτύλιοι του Ποσειδώνα

                    Απόσταση  Πλάτος
Δακτύλιος             (km)     (km)   Άλλο όνομα
------------------  --------  ------  -----------------------
Διάχυτος (Diffuse)     41900      15  1989N3R, Galle
Εσώτερος (Inner)       53200      15  1989N2R, LeVerrier
Δίσκος (Plateau)       53200    5800  1989N4R, Lassell, Arago
Κύριος (Main)          62930    < 50  1989N1R, Adams
(Οι αποστάσεις είναι από το κέντρο του Ποσειδώνα έως το εσωτερικό άκρο των δακτυλίων)
Πίνακας Δεδομένων
Εικόνες

Πρωτεύς
Τρίτων

Voyager mission (NASA)