Στην κατηγορία του άτυπου σχολικού γραμματισμού εμπίπτουν οι πρακτικές της ευρύτερης σχολικής ζωής που δεν οριοθετούνται από τις διδακτικές ώρες των γνωστικών αντικειμένων και των οποίων το περιεχόμενο δεν είναι αυστηρά θεσμοθετημένο. Στις άτυπες πρακτικές υπάγονται για παράδειγμα οι σχολικές εκδρομές, η υλοποίηση σχολικών εορτών και εκδηλώσεων καθώς και οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της λειτουργίας των μαθητικών κοινοτήτων.

 Παραδείγματα

• Εκπαιδευτικός φιλόλογος που διδάσκει το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Α΄ Λυκείου, αποφασίζει να αναλάβει την υλοποίηση της σχολικής εορτής της 25ης Μαρτίου. Για τον σκοπό αυτόν ετοιμάζει ο ίδιος την απαραίτητη επετειακή ομιλία, την οποία αναθέτει να σε κάποιον μαθητή να την εκφωνήσει. Επιπλέον, ετοιμάζει ο ίδιος παρουσιάσεις σε αρχείο ppt με ποικίλο φωτογραφικό υλικό ιστορικών ντοκουμέντων, οι οποίες θα προβάλλονται κατά την εκφώνηση της ομιλίας. Εκτός από τα παραπάνω όμως βρίσκει την ευκαιρία μέσω των προετοιμασιών για τη γιορτή να διδάξει και κάποια δημοτικά τραγούδια, όπως αυτά που συμπεριλαμβάνονται στο σχολικό εγχειρίδιο (βλ. σχετικά και εμπλουτισμένο βιβλίο μαθητή για τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Ψηφιακό Σχολείο), τα οποία εξάλλου προτείνει να παρουσιάσει η σχολική χορωδία στο πλαίσιο της γιορτής. Για τη διδασκαλία των δημοτικών τραγουδιών αρχικά προβάλλει στον διαδραστικό πίνακα μερικά ιστορικά και κλέφτικα δημοτικά τραγούδια που έχει εντοπίσει στο YouTube, ώστε να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των μαθητών, και στη συνέχεια διδάσκει κάποια από τα κείμενα του βιβλίου με τις ερωτήσεις που υπάρχουν σε αυτά. Στη συνέχεια καλεί τους μαθητές να εργαστούν σε ομάδες, ώστε να αναζητήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών και να τα ενσωματώσουν σε ψηφιακή Παρουσίαση που θα ετοιμάσουν οι ίδιοι. Για να υποστηρίξει τους μαθητές ετοιμάζει φύλλα εργασίας μέσω των οποίων τους παραπέμπει σε δημοτικά τραγούδια στο διαδίκτυο και θέτει διάφορους άξονες διερεύνησης, όπως η γλώσσα ή το μέτρο των τραγουδιών.

Ένα Γυμνάσιο προετοιμάζεται για τον καθιερωμένο επετειακό εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο του εορτασμού αυτού, δάσκαλοι και μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου, αντί να επιλέξουν την αναπαραγωγή επετειακών ομιλιών, τραγουδιών και ποιημάτων, που σχεδόν αυτούσια επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, επιλέγουν την οργάνωση μίας σχολικής εορταστικής ημερίδας στο πλαίσιο της οποίας μπορούν να παρουσιάσουν κάποια από τα θέματα που τους απασχολούν ως προς τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και την ανάκληση της ιστορικής μνήμης για αυτήν. Ένα από τα θέματα αυτά αποφασίζουν πως είναι ο ρόλος του τραγουδιού κατά την περίοδο του μεσοπολέμου σε συνάρτηση με τα κοινωνικά συμφραζόμενα της περιόδου αυτής. Για την επεξεργασία του θέματος αυτού, το οποίο απαιτεί συνεργασία μεταξύ των διδασκόντων της γλώσσας, της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της μουσικής, οι μαθητές αρχικά αναζητούν σε διαδικτυακές πηγές τραγούδια της υπό εξέταση περιόδου. Έχοντας προηγουμένως διερευνήσει και επεξεργαστεί τις απαραίτητες ιστορικές πληροφορίες για τη μεσοπολεμική κατάσταση στην Ελλάδα στο πλαίσιο του μαθήματος της ιστορίας, στο πλαίσιο του μαθήματος της λογοτεχνίας ασχολούνται με την ανάλυση της στιχουργικής των τραγουδιών που εντόπισαν και στο πλαίσιο του μαθήματος της μουσικής με την ανάλυση της μελωδίας και του ρυθμού, εστιάζοντας κατά τις αναλύσεις τους στη συσχέτιση των στοιχείων αυτών με την περιρρέουσα κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Έχοντας ως απώτερο σκοπό να παρουσιάσουν τα ευρήματα της έρευνάς τους στην εορταστική ημερίδα που θα οργανώσουν στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος ασχολούνται με τα κειμενικά είδη που θα πρέπει να πραγματώσουν κατά τη διάρκεια της ημερίδας αυτής. Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά, για παράδειγμα, κειμενικά είδη που πραγματώνεται σε τέτοιες περιστάσεις είναι αυτό των παρουσιάσεων μέσω Προγραμμάτων Παρουσίασης (π.χ. Powerpoint). Κατά τη συγγραφή, επομένως, των κειμένων και την προετοιμασία παρουσίασής τους στην ημερίδα, ο διδάσκων το γλωσσικό μάθημα εστιάζει στις ιδιαιτερότητες των εν λόγω κειμενικών ειδών, όπως για παράδειγμα το χαρακτηριστικό της ονοματοποίησης και της υβριδικότητας. Επιπλέον, εστιάζει σε άξονες όπως η πολυτροπικότητα, αναλύοντας με τους μαθητές τη σημασία αυτής στη διαμόρφωση του νοήματος των κειμένων που παρήγαγαν.

• Όπως είναι γνωστό, στο πλαίσιο των γενικών συνελεύσεων που πραγματοποιούν οι μαθητικές κοινότητες ένα από τα πιο συνηθισμένα κειμενικά είδη που πραγματώνουν οι μαθητές είναι αυτό της καταγραφής των πρακτικών της εκάστοτε συνέλευσης. Μία φιλόλογος λοιπόν που στοχεύει στην εξοικείωση των μαθητών με το συγκεκριμένο κειμενικό είδος, αντιλαμβάνεται πως η λειτουργία των μαθητικών κοινοτήτων της προσφέρει το καταλληλότερο ίσως πλαίσιο για τον σκοπό αυτό, αφού της δίνει τη δυνατότητα της άρρηκτης σύνδεσης του κειμενικού είδους με το περικείμενό του και τις πρακτικές γραμματισμού στις οποίες αυτό εντάσσεται. Αναφορικά με την αξιοποίηση των ΤΠΕ, αναθέτει στους μαθητές να αναζητήσουν τα κειμενικά πρότυπα για την καταγραφή πρακτικών που τους προσφέρονται από τα προγράμματα επεξεργασίας κειμένων[1]. Μέσω των προτύπων αυτών και της ανάλυσής τους στοχεύει στο να αποκτήσουν οι μαθητές τη δυνατότητα να εκμαιεύσουν στοιχεία ως προς τη δομή, τη λεξικογραμματική και το περιεχόμενο του κειμενικού είδους των πρακτικών αλλά και να προβούν σε κριτική αξιολόγηση του πολιτισμικού χρωματισμού των κειμενικών προτύπων.

1. Κειμενικά πρότυπα για καταγραφή πρακτικών στο περιβάλλον του Microsoft Word (έκδοση 2003 ή νεότερη) μπορεί να αντλήσει κανείς και στην εξής σελίδα:  http://office.microsoft.com/el-gr/templates/CT010117260.aspx

Αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή Ιστορία

1. Παρθενώνας και η ζωοφόρος του Παρθενώνα http://www.parthenonfrieze.gr/#/home
2. Εικονικό υλικό για αγωνίσματα ολυμπιακά http://odysseus.culture.gr/a/1/11/ga114.html
3. Συλλογές αρχαίων νομισμάτων  http://www.alphanumismatics.gr/alphacoins/index.htm  & http://www.sylloge-nummorum-graecorum.org/
4. Αρχαίες ελληνικές και λατινικές επιγραφές και Συλλογή νομισμάτων Μακεδονικού βασιλείου: http://pandektis.ekt.gr/pandektis/
5. Ανασκαφές στην Κνωσό, Αρχείο του Έβανς : http://www2.odl.ox.ac.uk/gsdl/cgi-bin/library?site=localhost&a=p&p=about&c=sackle02&ct=0&l=en&w=iso-8859-1
6. Χάρτες για την Αρχαία Ρώμη http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Roman_Empire_map.gif, http://www.historylink101.com/ancient_rome/ancient_rome_maps.htm  & http://www.roman-empire.net/maps/map-empire.html
7. Βρετανικό μουσείο http://www.ancient-greece.co.uk/ (σχήματα αγγείων: http://www.ancient-greece.co.uk/dailylife/explore/pot_shapes.html)
8. Μεταναστεύσεις στην ύστερη αρχαιότητα http://www2.div.ed.ac.uk/courses/Animated_Maps/Divinity6web/movements.html

Βυζαντινή και Μεσαιωνική Ιστορία

1. Πρωτογενείς (κειμενικές κυρίως αλλά και εικονικές) πηγές βυζαντινής ιστορίας : http://www2.e-yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/xron-byzantio.aspx
2. Ιστότοπος με αποσπάσματα κειμένων βυζαντινής γραμματείας ποικίλου περιεχομένου συνοδευόμενα από σύντομο κατατοπιστικό σημείωμα (ενδεικτικά μια από τις σχετικές σελίδες): http://www.ime.gr/projects/cooperations/byzantine_literature/gr/700/704p1.html
3. Byzantium Faith and Power/Metropolitan Museum http://www.metmuseum.org/explore/byzantium_III/home.html
4. Αναπαράσταση Κωνσταντινούπολης http://www.arkeo3d.com/byzantium1200/index.html
5. Κόμβος με αναπαραστάσεις κτιρίων της Κων/πολης http://www.arkeo3d.com/byzantium1200/links.html
6. Έργα βυζαντινής τέχνης: http://home.yebo.co.za/~xenitis/untitled2gr.html
7. Ιστοσελίδα «Καστροπολιτεία του Μυστρά» (εικονικές πρωτογενείς πηγές καθώς και πληροφοριακό υλικό και παιχνίδι γνώσεων για παιδιά γυμνασίου): http://www.culture.gr/culture/mystras-edu/index.html
8. Αρχείο εραλδικών μνημείων του ελλαδικού χώρου στο http://pandektis.ekt.gr/pandektis/ (ιστότοπος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών)
9. Πύλη, Μεσαιωνική ελληνική http://www.greek-language.gr/greekLang/medieval_greek/index.html και http://www.greek-language.gr/greekLang/medieval_greek/guides/links/general.html
10. Χάρτες Βυζαντινής αυτοκρατορίας, εικονικό υλικό κ.ά. http://byzantium.seashell.net.nz/index.php

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία

1. Αρχείο των ΦΕΚ : http://www.et.gr/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=104&lang=el
2. Αρχεία προσωπογραφιών, εραλδικών μνημείων, μετονομασιών τοπωνυμίων, εκπαιδευτικών του 19^ου αιώνα, βιοτεχνιών του Αιγαίου http://pandektis.ekt.gr/pandektis/
3. Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας http://www.askiweb.eu/ (δωρεάν εγγραφή)
4. ΕΛΙΑ/Θεσσαλονίκη: http://www.wow.gr/projects/thessaloniki/index.htm
5. ΕΙΕ, Αρχείο νεώτερων μνημείων Αθήνας http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx
6. Ψηφιοποιημένα έγγραφα και χαρακτικά των ΓΑΚ http://www.gak.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=27
7. 12. Hunterian museum: http://www.hunterian.gla.ac.uk/collections/onlinecatalogues/
   13. Staatliche Museen zu Berlin: http://www.smb.museum/smb/home/index.php
   14. Van Gogh museum http://www.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=425&lang=en&section=sectie_museum
   15. Ε.Ι.Ε.,Βυζαντινά μνημεία στην Αττική http://www.eie.gr/byzantineattica/view.asp?lg=el
   16. Κόμβος για την ιστορία της τέχνης http://arthistoryresources.net/ARTHLinks.html
   17. Κόμβος ευρωπαϊκών μουσείων http://www.euromuse.net/
   18. Αρχείο φωτογραφιών του Life http://images.google.com/hosted/life
   19. Αρχαία Ρώμη αναπαράσταση http://www.google.com/intl/el/earth/explore/showcase/ancientrome.htmlΑρχείο Τύπου Εθνικής Βιβλιοθήκης: http://www.nlg.gr/digitalnewspapers/ns/main.htmlΕικονικές πηγές. Συλλογές βιβλιοθηκών και μουσείων και βιβλιοθηκών
       1. Σύνδεσμοι μουσείων: http://www.googleartproject.com/?utm_source=museumpage&utm_medium=banner&utm_campaign=artproject
       2. Εθνικό Αρχαιολογικό μουσείο: http://www.namuseum.gr/collections/chronoltable-gr.html
       3. Νομισματικό μουσείο Αθήνας: http://www.nma.gr/3d18.htm & http://www.nma.gr/exb_1stf1.htm  & http://www.youtube.com/watch?v=hI5muY–GJY&feature=related
       4. Βικελαία Βιβλιοθήκη (Πορτρέτα Φαγιούμ-βυζαντινή αγιογραφία) http://www.ics.forth.gr/isl/fayum/ekthemata.htm
       5. Βρετανικό μουσείο : http://www.britishmuseum.org/explore/explore_introduction.aspx και

       http://www.britishmuseum.org/research.aspx

       6. Ψηφιακό αρχείο εικόνων, βιβλιοθήκη BNF: http://images.bnf.fr/jsp/index.jsp?contexte=accueil&destination=accueil.jsp
       7. Hermitage : http://www.hermitagemuseum.org/html_En/03/hm3_10-1.html
       8. Ashmolean museum: http://www.ashmolean.org/collections/
       9. Fitzwilliam museum http://www-cm.fitzmuseum.cam.ac.uk/collections/ & http://www-cm.fitzmuseum.cam.ac.uk/pharos/index_front.html
       10. Ψηφιακό αρχείο βιβλιοθήκης Belgica http://belgica.kbr.be/fr/accueil_fr.html
       11. Metropolitan museum http://www.metmuseum.org/works_of_art/collection_database/

       & http://www.metmuseum.org/toah/hi/te_index.asp?i=26

Εικονικές περιηγήσεις

Αρχαιολογικοί χώροι

Εικονική περιήγηση στην Ακρόπολη:

http://acropolis-virtualtour.gr/acropolisTour.html

Εικονική περιήγηση στην αρχαία αγορά των Αθηνών:

http://3d.athens-agora.gr/

Εικονική περιήγηση στην αρχαία Ολυμπία:

http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/3d.html

Εικονική περιήγηση στις Μυκήνες:

http://www.stoa.org/metis/cgi-bin/qtvr?site=mycenae

Εικονική περιήγηση στην Κνωσσό:

http://www.youtube.com/watch?v=4XJd88cTRsU&feature=player_embedded#!.

Εικονική περιήγηση στον Δίον:

www.ancientdion.org/

Εικονική περιήγηση στην αρχαία Μίλητο:  http://www.ime.gr/choros/miletus/360vr/gr/index.html?hs=4

Εικονική περιήγηση στην Αγία Σοφία:

www.360tr.com/34_istanbul/ayasofya/english/

Μουσεία

Εικονική περιήγηση στο μουσείο της Ακρόπολης:

http://www.googleartproject.com/collection/acropolis-museum/museumview/.

Εικονική περιήγηση στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης: http://www.cycladic.gr/frontoffice/portal.asp?clang=0&cnode=8&cpage=NODE

Εικονική περιήγηση στο μουσείο Μπενάκη:

http://www.benaki.gr/?id=4020201&lang=gr.

Εικονική περιήγηση στο μακεδονικό μουσείο σύγχρονης τέχνης:

http://www.mmca.org.gr/museumst/ie2/virtual_museum.php

Εικονική περιήγηση στο μουσείο σύγχρονης τέχνης στην Άνδρο:

http://www.moca-andros.gr/Default.aspx?tabid=68&language=el-GR

Περιήγηση σε μουσεία και galleries με google art

http://www.google.com/culturalinstitute/project/art-project

Ειδικότερα με google art

Μuseo Reina Sofia Madrid

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/museo-reina-sofia?projectId=art-project

Palace of Verailles

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/palace-of-versailles?projectId=art-project

National Gallery London

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/the-national-gallery-london?projectId=art-project

Uffizi Gallery Florens

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/uffizi-gallery?projectId=art-project

MOMA NewYork

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/moma-the-museum-of-modern-art?projectId=art-project

Tate Britain

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/tate-britain?projectId=art-project

Collection Smithsonian

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/smithsonian-freer-sackler?projectId=art-project

Metropolitan museum of art NewYork

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/the-metropolitan-museum-of-art?projectId=art-project

Hermitage

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/the-state-hermitage-museum?projectId=art-project

VanGogh Museum

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/van-gogh-museum?projectId=art-project

Alte National Gallery Berlin

http://www.google.com/culturalinstitute/collection/alte-nationalgalerie-staatliche-museen-zu-berlin?projectId=art-project