Μετά τη διαίρεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 395, το δυτικό τμήμα αποδιοργανώνεται και συρρικνώνεται κάτω από την πίεση των Βαρβάρων, όπως ονομάστηκαν τα γερμανικά φύλα και οι Ούννοι. Ενώ το δυτικό κράτος οδηγείται τελικά στην πτώση του το 476, το ανατολικό, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, αντιμετωπίζει επιτυχώς τους κινδύνους. Επιβιώνει με τη μορφή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την εξέλιξη της οποίας παρακολουθήσαμε στα προηγούμενα κεφάλαια.
Στη Δύση, δημιουργούνται τα γερμανικά ή βαρβαρικά βασίλεια που προσπαθούν να οργανωθούν μέσα σε ένα νέο χώρο και μέσα από τις μεταξύ τους αντιθέσεις. Ο Καρλομάγνος, βασιλιάς του Φραγκικού Κράτους (771-814), θεωρείται ως ο σπουδαιότερος βασιλιάς της μεσαιωνικής Ευρώπης. Στέφθηκε αυτοκράτορας το 800 και κατόρθωσε να συμπεριλάβει στο κράτος του μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού χώρου. Μετά
τον θάνατο του, όμως, η αυτοκρατορία του διαλύθηκε.
Στο μεταξύ συντελούνται βαθιές αλλαγές στη δομή της κοινωνίας, καθώς αρχίζει να αναπτύσσεται το φεουδαρχικό σύστημα ή φεουδαρχία, που θα κυριαρχήσει στη δυτική Ευρώπη μέχρι
τον 13ο αιώνα. Μέσα στο πλαίσιο αυτό η Καθολική Εκκλησία διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο. Από τον ίδιο αιώνα αρχίζουν στην Ευρώπη μεταβολές που θα οδηγήσουν στην αυγή των Νεότερων Χρόνων.
Ο Καρλομάγνος στέφεται αυτοκράτορας των Ρωμαίων από τον πάπα στον ναό του Αγίου Πέτρου τα Χριστούγεννα του έτους 800.
Μικρογραφία σε χειρόγραφο. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.
