ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση
Η ξενιτιά, η ορφάνια και η κοινωνική περιθωριοποίηση του μικρού παιδιού

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Ο τίτλος «Για ένα παιδί που κοιμάται» δε μας προϊδεάζει αρχικά για το θέμα του ποιήματος. Ο τίτλος λειτουργεί κάπως παραπλανητικά (θα ταίριαζε ίσως σε νανούρισμα ή σε ένα λυρικό ποίημα), ενώ έχει στην πραγματικότητα κυριολεκτική σημασία: όλη η ποιητική περιγραφή μοιάζει να παραστέκει, σιωπηλά αλλά στοργικά, τη μοναχική νύχτα και τον ύπνο του παιδιού στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το μικρό παιδί που όλη τη μέρα «δουλεύει στα φανάρια» είναι, δυστυχώς, μια εικόνα της σύγχρονης πραγματικότητας. Τα αίτια του δυσάρεστου αυτού φαινομένου είναι πολλά και συνδέονται κυρίως με την οικονομική εκμετάλλευση ασθενών κοινωνικών ομάδων, όπως οι ανήλικοι και οι μετανάστες ή το χαμηλό βιοτικό επίπεδο ορισμένων μειονοτήτων, όπως οι τσιγγάνοι. Το παιδί, σύμφωνα με τα στοιχεία του ποιή-ματος, ανήκει στην κατηγορία των μεταναστών και εμφανίζεται εντελώς «ξεριζωμένο» από τον τόπο και τους οικείους του, πλήρως απογυμνωμένο από κάθε ανθρώπινη παρουσία και συναισθηματική κάλυψη. Η μοναχική μορφή του, ανάμεσα στα χιλιάδες αυτοκίνητα και την κίνηση της λεωφόρου, στηρίζεται μόνο στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης και στη βιοπάλη για την εξασφάλιση του επιούσιου και των απαιτούμενων χρημάτων για τη νυχτερινή του στέγαση στο εργοστάσιο, συντροφιά με τις αναθυμιάσεις του ατμού των μηχανών.

Το ποίημα οργανώνεται σε δύο αφηγηματικούς χρόνους (παρόν-παρελθόν), οι οποίοι, αν και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους, έχουν σχεδόν κοινές επιπτώσεις στη στερημένη ζωή του παιδιού, η κατάσταση του οποίου φαίνεται ότι διαρκώς χειροτερεύει καθώς η οικογένειά του πιθανόν απορφανίζεται. Στο μεγαλύτερο μέρος του το ποίημα αναφέρεται στο παρόν του μικρού βιοπαλαιστή, που εκτυλίσσεται καθημερινά σε μια λεωφόρο μεγάλης ελληνικής πόλης: καθαρίζει τα τζάμια των αυτοκινήτων για να εξασφαλίσει μερικά κέρματα, εισπράττει όμως και την «εύλογη αγανάκτηση» των οδηγών. Η υπόμνηση του παρελθόντος δεν παύει να υπάρχει στο παρόν, ακόμα και στα ξένα ρούχα που φοράει το παιδί: ξεκουράζεται σκεπασμένος με το παλτό του αδερφού του ή θυμάται το γυναικείο μαντίλι με το οποίο τον προστάτευε η μάνα του, για να μην κρυολογήσει. Το παρελθόν του όμως κυρίως συνδέεται με τη μακρινή μνήμη (όχι τη νοσταλγία) του τόπου του και τις πρώτες ενθυμήσεις της ελληνικής γλώσσας, οι οποίες προφανώς οφείλονται στην ελληνική ρίζα του από τα ρωσικά παράλια του Εύξεινου Πόντου. Το άλλοτε και το τώρα μοιραία λειτουργούν συγκριτικά και η ποιήτρια επιλέγει να τα συνδέσει ειδικότερα με την αίσθηση της ελληνικής γλώσσας: η ελληνική λαλιά της διασποράς, που πρωτοάκουσε το παιδί από τον (στερημένο επίσης) δάσκαλό του, απέχει τόσο πολύ από το γλωσσικό ίνδαλμα του Οδυσσέα Ελύτη («σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας») και την πολιτισμική επιβολή της κοινής ελληνικής, που προώθησε ως τα βάθη της Ασίας ο Μέγας Αλέξανδρος. Η παιδική οπτασία της ελληνικής γλώσσας και μητρόπολης συντρίβεται καθημερινά μες στη σκληρή πραγματικότητα της βιοπάλης, της κοινωνικής αποξένωσης και της περιθωριοποίησής του.

Δήμητρα Χριστοδούλου
Βιβλιοnet
Βικιπαίδεια
προσωπική σελίδα στο facebook

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.