188 189 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


188

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

Αρχαίο θέατρο

Η επίδραση της ελληνικής αρχαιότητας στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει πολλούς λογοτέχνες και στοχαστές. O Γ. Ρίτσος, σε μια συμβολική αναπαράσταση της ιστορικής συνέχειας ανάμεσα στον αρχαίο και τον νέο ελληνισμό, τοποθετεί ένα νέο Έλληνα στο κέντρο ενός αρχαίου θεάτρου και συσχετίζει την κραυγή εκείνου με την αιώνια αντήχηση του διθυράμβου. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Μαρτυρίες Α' (1963).

Όταν, κατά το μεσημέρι, βρέθηκε στο κέντρο του αρχαίου θεάτρου,
νέος Έλληνας αυτός, ανύποπτος, ωστόσο ωραίος όπως εκείνοι,
έβαλε μια κραυγή (όχι θαυμασμού· το θαυμασμό
δεν τον ένιωσε διόλου, κι αν τον ένιωθε
σίγουρα δε θα τον εκδήλωνε), μια απλή κραυγή
ίσως απ' την αδάμαστη χαρά της νεότητάς του
ή για να δοκιμάσει την ηχητική τού χώρου. Απέναντι,
πάνω απ' τα κάθετα βουνά, η ηχώ αποκρίθηκε –
η ελληνική ηχώ που δε μιμείται ούτε επαναλαμβάνει
μα συνεχίζει απλώς σ' ένα ύψος απροσμέτρητο
την αιώνια ιαχή* του διθυράμβου*.

 

Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου,
επιλογή Χρύσα Προκοπάκη, Κέδρος

Παράλληλα Κείμενα
Γ. Σεφέρης, «Μυθιστόρημα Γ΄» Γ. Σεφέρης, «Μυθιστόρημα Γ΄»


Λεξιλόγιο
*ιαχή: κραυγή *διθύραμβος: είδος ενθουσιαστικού ποιήματος προς τιμή του Διονύσου, λυρικό-ορχηστρικό τραγούδι Διθύραμβος [πηγή: Βικιπαίδεια]

 


189

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Ποια αίσθηση του αρχαίου ελληνικού παρελθόντος έχει ο Νεοέλληνας στον χώρο του αρχαίου θεάτρου;
  • Κεντρικό σημείο αναφοράς του ποιήματος είναι η επίδραση του ήχου στον χώρο. Ποια σημασία αποκτά η αντήχηση της κραυγής και γιατί;
  • Ποια σκοπιμότητα έχει και τι δηλώνει η παρένθεση στο ποίημα;

 

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Ποια ενέργεια δεσπόζει στο ποίημα και γιατί;

2. Πώς παρουσιάζει τον νέο ο ποιητής και γιατί χρησιμοποιεί τον επιθετικό προσδιορισμό «ανύποπτος»;

3. Μελετήστε το παράλληλο κείμενο και συγκρίνετε τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό οι Νεοέλληνες ποιητές Σεφέρης και Ρίτσος.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Με αφετηρία τη διδασκαλία του αρχαίου δράματος συγκεντρώστε πληροφορίες για την αρχιτεκτονική του αρχαίου θεάτρου και για τον ρόλο που έπαιζαν οι θεατρικές παραστάσεις στην αρχαιότητα. Αν είναι εφικτό, οργανώστε μια εκπαιδευτική επίσκεψη σε κάποιο αρχαίο θέατρο, πάρτε θέση στην ορχήστρα του, φωνάξτε δυνατά ή συνομιλήστε με τους συμμαθητές σας. Ακούστε το ηχητικό αποτέλεσμα της φωνής και προσπαθήστε, σε συνεργασία με τον καθηγητή της Φυσικής ή το/τη φιλόλογο, να εξηγήσετε την ακουστική του χώρου.
    Η αρχιτεκτονική και η σκηνογραφία του αρχαίου θεάτρου Η αρχιτεκτονική και η σκηνογραφία του αρχαίου θεάτρου

 



Το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης


Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)


Ρίτσος

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.



Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Μαρτυρίες Α', η οποία περιλαμβάνει ποιήματα που έγραψε ο Ρίτσος από το 1957 ως το 1963. Τα ποιήματα της συλλογής διακρίνονται για το συμπυκνωμένο και λιτό τους ύφος που, σύμφωνα με τη Χρύσα Προκοπάκη, αποτελεί τον «δεύτερο πόλο» και το «απόσταγμα» της ποιητικής δημιουργίας του Ρίτσου. Βασικό χαρακτηριστικό της συλλογής είναι το ειδικό ενδιαφέρον του ποιητή για τα αντικείμενα της καθημερινότητας (έπιπλα, σκεύη, εργαλεία), τα οποία αντιμετωπίζει σαν «μικρούς συσσωρευτές της χρήσιμης ανθρώπινης ενέργειας». Σε αυτό το (μικροσκοπικό και μακροσκοπικό) περιβάλλον ανήκει και το ποίημα που επιλέξαμε, με τη διαφορά ότι πραγματεύεται ένα προβεβλημένο θέμα μεγάλου, ιδεολογικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος σε όλη τη νεοελληνική ποίηση: τη σχέση του νέου ελληνισμού με την αρχαία του (διεθνώς γνωστή και αναγνωρισμένη) πολιτισμική κληρονομιά. Πέρα από τον έκδηλο ελληνοκεντρικό χαρακτήρα του ποιήματος, αξίζει να επιμείνει κανείς περισσότερο στην έννοια της ιστορικής συνέχειας, ερευνώντας πώς αντιλαμβάνεται αυτή την έννοια ο νέος του ποιήματος και πώς οι σημερινοί νέοι. Καλό θα ήταν να προκύψει ελεύθερη συζήτηση σε θέματα που με συμβολικό τρόπο εισάγονται στο ποίημα: τη σχέση του παλιού με το νέο, το αίσθημα της εθνικής υπερηφάνειας, τα υψηλά πολιτισμικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά και το βάρος της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς που συχνά νιώθουν οι Νεοέλληνες κ.ά. Η οπτική γωνία του ποιητή θα πρέπει να εντοπιστεί με βάση τα σημεία στίξης, τα επίθετα, αλλά και τη γενικότερη περιγραφή του χώρου και της ενέργειας στο ποίημα. Μια σύγκριση με το παράλληλο κείμενο του Σεφέρη μπορεί να προσθέσει ενδιαφέροντα στοιχεία, σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν πολλές φορές οι Νεοέλληνες το «βάρος» της σπουδαίας αρχαιοελληνικής τους κληρονομιάς.

 


Γιώργος Σεφέρης, «Γ'», Μυθιστόρημα (1935). Ποιήματα, Ίκαρος 198113,σ.45.

 

Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια

που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να τ' ακουμπήσω.

Έπεφτε στο όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο

έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.

 

Κοιτάζω τα μάτια· μήτε ανοιχτά μήτε κλειστά

μιλώ στο στόμα που όλο γυρεύει να μιλήσει

κρατώ τα μάγουλα που ξεπέρασαν το δέρμα.

δεν έχω άλλη δύναμη·

 

τα χέρια μου χάνουνται και με πλησιάζουν

ακρωτηριασμένα.

 


Γιάννης Ρίτσος:
στο βιβλίο «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» Εγγονόπουλος
Επίσημη ιστοσελίδα: Επίσημη ιστοσελίδα
Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου] Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Βιογραφία, βιβλιογραφία, εργογραφία, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Κριτικά Κείμενα, Πολιτιστικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας ΠΟΘΕΓ
Βιογραφία, εργογραφία, Συμφραστικός Πίνακας, Ψηφίδες, Ανεμόσκαλα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Γιάννης Ρίτσος, εκπαιδευτική τηλεόραση εκπαιδευτική τηλεόραση
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi.info


 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...