Εκτενέστερο βιογραφικό

 

Γεννήθηκε στη Μονεμβασιά. Τελείωσε το Γυμνάσιο στο Γύθειο και το 1925 ήρθε στην Αθήνα άπου άσκησε διάφορα επαγγέλματα. Η ευαισθησία του εκδηλώθηκε στην ποίηση, στη ζωγραφική, στη μουσική. Ασχολήθηκε ακόμη και με το θέατρο. Η εμφάνισή του στην ποίηση εντυπωσίασε τους λογοτεχνικούς κύκλους. Για την ποιητική προσφορά του τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις στον ελληνικό και στο διεθνή χώρο. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες. Η ποίησή του διακρίνεται για το πηγαίο αίσθημα, την άνεση και το πλάτος του λυρικού λόγου της και την τεχνοτροπική της πολυμορφία. Ο Ρίτσος αντλεί την έμπνευση και τα θέματά του από την παιδική και την εφηβική του ηλικία, από την παράδοση και από τους κοινωνικούς αγώνες. Τα ποιήματά του —ως το 1977— είναι συγκεντρωμένα σε επτά ογκώδεις τόμους: Ποιήματα Α, Β, Γ, Δ, Τέταρτη διάσταση, Τα Επικαιρικά, Γίγνεσθαι. Από τότε έχει εκδώσει και άλλες συλλογές.

 

Πηγή: Σχολικό βιβλίο β' λυκείου

 

Γιος μεγαλοκτηματία (ο Γιάννης Ρίτσος), τελείωσε στη γενέτειρά του το Δημοτικό Σχολείο και το Σχολαρχείο. Το 1921, έτος της αποφοίτησής του, αποτελεί και την πρώτη βιογραφική τομή και την αφετηρία του αυτοβιογραφικού του τραύματος: τον ίδιο χρόνο πεθαίνουν ο μεγαλύτερος αδελφός του Δημήτρης (πριν να αποφοιτήσει από τη Σχολή Αξιωματικών του Ναυτικού) και η μητέρα του. Επιπλέον, στα χρόνια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής (1919-22) συμπληρώνεται ο οικονομικός ξεπεσμός της οικογένειάς του, που είχε αρχίσει δέκα χρόνια πριν με το χαρτοπαικτικό πάθος του πατέρα του. Από το 1921 ο Ρίτσος παρακολουθεί τα μαθήματα του Γυμνασίου στην ιδιαίτερη πατρίδα της μητέρας του, το Γύθειο.

Μετά την αποφοίτησή του (1925) ο Ρίτσος έρχεται στην Αθήνα, όπου απασχολείται, προσωρινά, σε δουλειές γραφείου. Το επόμενο έτος (1926) προσβάλλεται από φυματίωση και ύστερα από μια σύντομη ανάπαυλα στη Μονεμβασία ξαναγυρίζει στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως γραφέας στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών. Τον Ιανουάριο του 1927 εισάγεται, ύστερα από μια νέα υποτροπή της αρρώστιας του, στο σανατόριο «Σωτηρία», από όπου μεταφέρεται πρώτα στο σανατόριο της Καψαλώνας και έπειτα στο σανατόριο του Αγίου Ιωάννη, στα Χανιά της Κρήτης. Τον Οκτώβριο του 1931 επιστρέφει στην Αθήνα και απασχολείται ως ηθοποιός και χορευτής σε διάφορα ιδιωτικά θέατρα και, από τα 1934, ως διορθωτής στις εκδόσεις «Γκοβόστη», ενώ παράλληλα συνεργάζεται στην «Εργατική Λέσχη». Κατά τα τέλη του 1936, η αδελφή του Λούλα εισάγεται για θεραπεία στο Δημόσιο Ψυχιατρείο του Δαφνιού και στο ιδιο Ψυχιατρείο θα εισαχθεί δύο χρόνια αργότερα (1938) και ο πατέρας του. Ο ίδιος, ύστερα από μια νέα, σύντομη θεραπεία του στο Σανατόριο της Πάρνηθας (1937-38), επιστρέφει στην Αθήνα, όπου απασχολείται σε μικρούς ρόλους στο Εθνικό Θέατρο και στη Λυρική Σκηνή. Στην Κατοχή, και ενώ η υγεία του σημειώνει νέα επιδείνωση, προσχωρεί (1942) στο Μορφωτικό Τμήμα του ΕΑΜ. Μετά τα «Δεκεμβριανά» του 1944 ακολουθεί τους ηττημένους ως τη Μακεδονία και συνεργάζεται στο «Λαϊκό Θέατρο Μακεδονίας» στην Κοζάνη, από όπου θα επιστρέψει μετά τη «Συμφωνία της Βάρκιζας» (Φεβρ. 1945) στην Αθήνα.

Δύο χρόνια μετά την έναρξη του Εμφύλιου Πολέμου, ο Ρίτσος συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Λήμνο (Ιούλιος 1948), στη Μακρόνησο (Μάιος 1949) και στον Αι-Στράτη (1950). Μετά την απελευθέρωσή του (Αύγ. 1952) έρχεται στην Αθήνα και προσχωρεί στην ΕΔΑ. Το 1954 παντρεύεται με την παιδίατρο Γαρυφαλιά (Φαλίτσα) Γεωργιάδη κι ένα χρόνο αργότερα (1955) γεννιέται η —μοναδική— κόρη τους Ελευθερία (Έρη)· τον ίδιο χρόνο του απονέμεται το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη Σονάτα του Σεληνόφωτος. Το 1956 επισκέπτεται τη Σοβιετική Ένωση ως ανταποκριτής της εφημερίδας Αυγή και ακολουθούν ταξίδια του στη Ρουμανία (1958, 1959, 1962), τη Βουλγαρία (1958), την Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία και την Ανατ. Γερμανία (1962). Το 1964 είναι υποψήφιος της ΕΔΑ στις βουλευτικές εκλογές, αλλά δεν εκλέγεται. Το 1966 επισκέπτεται την Κούβα. Κατά την Απριλιανή δικτατορία εκτοπίστηκε στη Γυάρο, τη Λέρο και τη Σάμο.

Στα χρόνια από το 1970 και εξής ο Ρίτσος γνώρισε τη μεγαλύτερη φήμη του με τη διεθνή διάδοση και αναγνώριση του έργου του, που συνοδεύτηκε από πολυάριθμες βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις: μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων του Μάιντς, Δυτ. Γερμανία (1970), Βραβείο ποίησης της Μπιενάλε του Knocke, Βέλγιο (1972), Βραβείο Ντιμιτρόφ, Βουλγαρία (1974), επίτιμος διδάκτορας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βραβείο «Alfred de Vigny, πρόεδρος του «Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου» (1975), Βραβείο «Taormina», Κατάνια Σικελίας, Βραβείο «Seregno Brienzi», Ιταλία (1976), Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη (1977), επίτιμος διδάκτορας Πανεπιστημίου Μπέρμινχαμ, Αγγλία (1978), επίτιμος δημότης Λευκωσίας (1979), Ελευσίνας (1982) και Λάρισας (1983), επίτιμος διδάκτορας Πανεπιστημίου Καρλ Μαρξ Λιψίας (1984), Βραβείο «Ποιητή Διεθνούς Ειρήνης» OHE, Μετάλλιο Ρίτσου από Εθνικό Νομισματοκοπείο Γαλλίας (1986), επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, χρυσό Μετάλλιο Δήμου Αθηναίων (1987) κ.ά.

Εντυπωσιακός είναι ο όγκος του έργου του Ρίτσου αλλά ακόμη και μια πρώτη, ποσοτική προσέγγιση του είναι προβληματική: οι δημοσιευμένες, ως τα 1987, ποιητικές συλλογές ή αυτοτελείς ποιητικές συνθέσεις του φτάνουν τις 105 ενότητες· σ' αυτές πρέπει να προστεθούν 11 τουλάχιστον τόμοι μεταφράσεων και ένας τόμος δοκιμίων ο συνολικός αριθμός εκδόσεών τους πρέπει να ανέρχεται σε μερικές τουλάχιστον εκατοντάδες, ενώ μόνο ο Επιτάφιος είχε πραγματοποιήσει ως το 1979 τριάντα εκδόσεις. Αντίστοιχα μεγάλος αριθμός αυτοτελών εκδόσεων των έργων του έχει κυκλοφορήσει σε μετάφραση στις κυριότερες γλώσσες του κόσμου, ως το 1976 σε 18 γλώσσες. Εξάλλου, το ανέκδοτο έργο του περιλαμβάνει άλλες 100 ενότητες περίπου, από τις οποίες οι 85 τουλάχιστον είναι ποιητικές συλλογές ή μεγάλες ποιητικές συνθέσεις.

Ευκολότερος είναι ο ειδολογικός καθορισμός του έργου του Ρίτσου: στην κατηγορία της λυρικής ποίησης ανήκει ολόκληρο σχεδόν το δημοσιευμένο έργο του, ακόμη και οι συνθέσεις της σειράς Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων (1971-86), που χαρακτηρίζονται από το δημιουργό τους ως «μυθιστορήματα». Και τα λίγα θεατρικά του [...] ανήκουν περισσότερο στο είδος του λυρικού ή ποιητικού θεάτρου. Στην κατηγορία της λυρικής ποίησης, τέλος, ανήκουν όλες σχεδόν οι τυπωμένες μεταφράσεις του: συνολικά 11 τόμοι, από τους οποίους 2 παιδικά βιβλία.

Ο Ρίτσος είναι ένας αποκλειστικά και γνήσια λυρικός ποιητής. Για το λόγο αυτό είναι και πολύ πιο αξιοπρόσεκτη η μορφική ποικιλία του έργου του: το ποιητικό του έργο περιλαμβάνει ποιήματα από ένα ή ενάμισι στίχο («Στίχος»: Μαρτυρίες Α', 1957) μέχρι το συνθετικό ποίημα των 50 περίπου σελίδων, όπως ο Τροχονόμος (1974-75) και το Τερατώδες Αριστούργημα (1977), μετρικά και στροφικά συστήματα από το παραδοσιακό εξάστιχο σε ομοιοκατάληκτους πεντασύλλαβους ή το τετράστιχο σε ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στην πρώτη του ποιητική συλλογή Τρακτέρ (1934), το δίστιχο του δημοτικού τραγουδιού σε ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους, στον Επιτάφιο (1936), τον Ύμνο και Θρήνο για την Κύπρο (1974) και τα Δεκαοχτώ Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας (1968-73) και τις ακανόνιστες περιόδους-στροφές σε ελεύθερο στίχο, όπως στο Τραγούδι της Αδελφής μου (1937), στο Εμβατήριο του Ωκεανού (1940) ή στα ποιήματα της Δοκιμασίας (1943), ως τ' ασταμάτητα και άστικτα κατεβατά στο Τερατώδες Αριστούργημα (1977) και τα κεφάλαια-άσματα των πεζών ποιημάτων της σειράς Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων (1971-86). [Ακολουθεί η περιοδολόγηση του έργου του].

Γ. Βελούδης, «Ρίτσος, Γιάννης»: Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 9α', Εκδοτική Αθηνών, 1988.

 

Πηγή: Νεοελληνική Λογοτεχνία (Γ Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών)

 

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά Λακωνίας, γιος του μεγαλοκτηματία Ελευθέριου Ρίτσου και της Ελευθερίας το γένος Βουζουναρά. Είχε τρία αδέρφια. Το 1919 αποφοίτησε από το Σχολαρχείο της Μονεμβασιάς και το 1921 γράφτηκε στο Γυμνάσιο του Γυθείου. Την ίδια χρονιά πέθαναν ο αδερφός του Μανώλης και η μητέρα του. Το 1924 δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα στη Διάπλαση των Παίδων με το ψευδώνυμο Ιδανικόν Όραμα. Το 1925 ολοκλήρωσε και τις γυμνασιακές του σπουδές στο Γύθειο και έφυγε με την αδερφή του Λούλα για την Αθήνα. Είχε προηγηθεί η οικονομική καταστροφή του πατέρα του και έτσι ο Ρίτσος εργάστηκε στην Αθήνα, αρχικά ως δακτυλογράφος και στη συνέχεια ως αντιγραφέας στην Εθνική Τράπεζα. Το 1926 αρρώστησε από φυματίωση και επέστρεψε στη Μονεμβασιά ως το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου, οπότε γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, χωρίς να μπορέσει ποτέ να φοιτήσει. Υπήρξε βοηθός βιβλιοθηκάριου και γραφέας στο Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας. Το Γενάρη του 1927 νοσηλεύτηκε στην κλινική Παπαδημητρίου και λίγο αργότερα μπήκε στο σανατόριο Σωτηρία, όπου έμεινε τελικά για τρία χρόνια. Στη Σωτηρία ο Ρίτσος γνωρίστηκε με τη Μαρία Πολυδούρη και με μαρξιστές και διανοούμενους της εποχής του, ενώ παράλληλα έγραψε κάποια ποιήματά του που δημοσιεύτηκαν στο φιλολογικό παράρτημα της Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας. Από το φθινόπωρο του 1930 και για ένα χρόνο έζησε στα Χανιά, αρχικά στο Άσυλο Φυματικών της Καψαλώνας και μετά από προσωπική του καταγγελία των άθλιων συνθηκών ζωής που επικρατούσαν εκεί σε τοπική εφημερίδα, μεταφέρθηκε μαζί με όλους τους τρόφιμους στο σανατόριο Άγιος Ιωάννης. Τον Οκτώβρη του 1931 επέστρεψε στην Αθήνα και ανέλαβε τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού τμήματος της Εργατικής Λέσχης. Εκεί σκηνοθέτησε και συμμετείχε σε παραστάσεις. Η υγεία του βελτιώθηκε σταδιακά, το ίδιο και τα οικονομικά του με τη βοήθεια της αδερφής του Λούλας, που είχε στο μεταξύ παντρευτεί και φύγει για την Αμερική. Τον επόμενο χρόνο ο πατέρας του μπήκε στο Ψυχιατρείο στο Δαφνί (όπου πέθανε το 1938)· πέντε χρόνια αργότερα τον ακολούθησε η Λούλα, που βγήκε το 1939. Το 1933 συνεργάστηκε με το περιοδικό της Αριστεράς Πρωτοπόροι και δούλεψε στο εμπορικό θέατρο για τέσσερα χρόνια (θίασοι Ζωζώς Νταλμάς, Ριτσιάρδη, Μακέδου). Στο χώρο της δημοσιογραφίας εμφανίστηκε επίσης στις στήλες του "Ριζοσπάστη" -όπου δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή "Τρακτέρ" με το ψευδώνυμο Ι. Σοστίρ- και των "Ελεύθερων Γραμμάτων" (1945). Το 1934 προσλήφθηκε ως επιμελητής εκδόσεων του οίκου Γκοβόστη και γράφτηκε στο Κ.Κ.Ε.. Το 1937 νοσηλεύτηκε στο σανατόριο της Πάρνηθας. Τον επόμενο χρόνο προσλήφθηκε στο Βασιλικό Θέατρο και το 1940 στη Λυρική Σκηνή.

Κατά τη διάρκεια του ελληνογερμανικού πολέμου και της κατοχής ο Ρίτσος έζησε κατάκοιτος, παρόλα αυτά συμμετείχε στη δραστηριότητα του μορφωτικού τμήματος του ΕΑΜ και αρνήθηκε να δεχτεί χρήματα από έρανο όταν κινδύνεψε η ζωή του από τις κακουχίες. Στη διάρκεια των Δεκεμβριανών επισκεπτόταν συχνά την Καισαριανή, συναντήθηκε με τον Άρη Βελουχιώτη και συνεργάστηκε με το Λαϊκό Θέατρο Μακεδονίας. Το 1948 εξορίστηκε λόγω της αριστερής δράσης του στο Κοντοπούλι της Λήμνου, τον επόμενο χρόνο στη Μακρόνησο, το 1950-1951 στον Άη Στράτη. Το 1952 επέστρεψε στην Αθήνα και πολιτεύτηκε στην ΕΔΑ. Το 1954 παντρεύτηκε την παιδίατρο Φηλίτσα Γεωργιάδου από τη Σάμο, με την οποία απέκτησε μια κόρη την Έρη. Το 1956 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση ως μέλος αντιπροσωπείας διανοουμένων και δημοσιογράφων και το 1959 επισκέφτηκε τη Ρουμανία. Το 1962 επισκέφτηκε ξανά τη Ρουμανία όπου συναντήθηκε με το Ναζίμ Χικμέτ και κατόπιν πήγε στην Τσεχία και τη Σλοβακία, όπου ολοκλήρωσε την Ανθολογία Τσέχων και Σλοβάκων ποιητών, την Ουγγαρία και τη Λ. Δ. της Γερμανίας. Το 1964 συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές με την ΕΔΑ. Μετά το πραξικόπημα του Παπαδόπουλου το 1967 εξορίστηκε ξανά, αυτή τη φορά στη Γυάρο και τη Λέρο, το 1968 στη Σάμο, όπου τέθηκε υπό κατ' οίκον περιορισμό στο σπίτι της γυναίκας του για λόγους υγείας. Το 1970 επέστρεψε στην Αθήνα, μετά όμως από άρνησή του να συμβιβαστεί με το καθεστώς του Παπαδόπουλου εξορίστηκε εκ νέου στη Σάμο ως το τέλος του χρόνου που μπήκε για εγχείρηση στη Γενική Κλινική Αθηνών. Το 1973 συμμετείχε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Μετά την πτώση της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση έζησε κυρίως στην Αθήνα και τιμήθηκε για το έργο του από την Ελλάδα και άλλες χώρες του κόσμου. Ενδεικτικά αναφέρουμε εδώ πως ο Γιάννης Ρίτσος τιμήθηκε με το Μέγα Διεθνές Βραβείο Ποίησης της Biennale του Knokk - le - zont στο Βέλγιο (1972), το Διεθνές Βραβείο Δημητρώφ στη Σόφια (1975), το Μέγα Γαλλικό Βραβείο Ποίησης Alfred de Vigny, το βραβείο Λένιν (1977), το Διεθνές Βραβείο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης (1979), το βραβείο Ποιητή Διεθνούς Ειρήνης του ΟΗΕ, το Χρυσό Μετάλλιο του Δήμου Αθηναίων (1987), το Μετάλλιο Ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη (1989), τον Μεγάλο Αστέρα της Φιλίας των Λαών (Γ. Λ. Δ.), το μετάλλιο Ζολιό - Κιουρί (1990). Το 1986 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (1937) και της Ακαδημίας Λογοτεχνών και Επιστημών Mainz της Ο. Δ. Γ, και ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης (1975), Μπίρμιγχαμ (1978), Karl Marx της Λειψίας (1984), της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας (1987). Πέθανε το Νοέμβρη του 1990 και η σορός του ενταφιάστηκε στη γενέτειρά του.

Θεμελιώδες χαρακτηριστικό της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου στάθηκε η στράτευσή της στην υπηρεσία του ανθρωπισμού, της αγάπης και της ελληνικότητας. Κατά τη διάρκεια της εξηντάχρονης πνευματικής πορείας του ο Ρίτσος πέρασε γρήγορα από το χώρο του νεορομαντισμού-νεοσυμβολισμού του μεσοπολέμου στην πολιτικά στρατευμένη υπέρ του κομμουνισμού τέχνη, στα πλαίσια της οποίας διαμόρφωσε μια γνήσια λυρική γραφή και πρόβαλε την κοσμοθεωρία του, παραμένοντας σ' όλη τη ζωή του ένας εξαιρετικά ευαίσθητος δέκτης των συνεπειών των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων τόσο στην Ελλάδα, όσο και σ' όλο τον κόσμο.

 

Εργογραφία

 

Ι.Ποίηση

• Τρακτέρ. Αθήνα, Γκοβόστης, 1934.

• Πυραμίδες. Αθήνα, Γκοβόστης, 1935.

• Επιτάφιος. Αθήνα, εκδ. Ριζοσπάστη, 1936.

• Το τραγούδι της αδελφής μου. Αθήνα, Γκοβόστης, 1937.

• Εαρινή συμφωνία. Αθήνα, Γκοβόστης, 1938.

• Το εμβατήριο του Ωκεανού. Αθήνα, Γκοβόστης, 1940.

• Παλιά μαζούρκα σε ρυθμό βροχής. Αθήνα, Γκοβόστης, 1943.

• Δοκιμασία. Αθήνα, Γκοβόστης, 1943 (οριστική μορφή το 1961 στον τόμο Ποιήματα Α’).

• Ο σύντροφός μας· Νίκος Ζαχαριάδης. Αθήνα, Γκοβόστης, 1945.

• Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο. Βουκουρέστι, εκδοτικό Νέα Ελλάδα, 1952.

• Αγρύπνια. Αθήνα, Η Πυξίδα, 1954.

• Πρωινό Άστρο· Μικρή Εγκυκλοπαίδεια υποκοριστικών για την κορούλα μου. Αθήνα, 1955.

• Η σονάτα του σεληνόφωτος. Αθήνα, Κέδρος, 1956.

• Χρονικό. Αθήνα, Δίφρος, 1957.

• Αποχαιρετισμός· Οι τελευταίες ώρες του Γρηγόρη Αυξεντίου μες στη φλεγόμενη σπηλιά. Αθήνα, Κέδρος, 1957.

• Μακρονησιώτικα [=Πέτρινος χρόνος] (Μακρόνησος, Αύγουστος - Σεπτέμβρης 1949). Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1957.

• Οι γειτονιές του κόσμου. Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1957.

• Υδρία· Ελεγεία για μια σύντομη άνοιξη. Αθήνα, 1957.

• Χειμερινή διαύγεια. Αθήνα, Κέδρος, 1957.

• Όταν έρχεται ο Ξένος (1958). Αθήνα, Κέδρος, 1958.

• Ανυπόταχτη Πολιτεία. Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1958.

• Η αρχιτεκτονική των δέντρων. Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1958.

• Οι γερόντισσες και η θάλασσα· Χορικό. Αθήνα, Δίφρος, 1959.

• Το παράθυρο. Αθήνα, Κέδρος, 1960.

• Η γέφυρα. Αθήνα, Κέδρος, 1960.

• Ο Μαύρος Άγιος. Αθήνα, Κέδρος, 1961.

• Το νεκρό σπίτι. Αθήνα, Κέδρος, 1962.

• Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού. Αθήνα, Κέδρος, 1962.

• Το δέντρο της φυλακής και οι γυναίκες· Πέντε ξυλογραφίες της Ζιζής Μακρή. Αθήνα, εκδ. Επιθεώρησης Τέχνης, 1963.

• 12 ποιήματα για τον Καβάφη. Αθήνα, Κέδρος, 1963.

• Μαρτυρίες· Σειρά πρώτη. Αθήνα, Κέδρος, 1963.

• Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού. Αθήνα, Κέδρος, 1964.

• Φιλοκτήτης. Αθήνα, Κέδρος, 1965.

• Ρωμιοσύνη. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.

• Μαρτυρίες· Σειρά δεύτερη. Αθήνα, Κέδρος, 1966.

• Ορέστης. Αθήνα, Κέδρος, 1966.

• Όστραβα. Αθήνα, Κέδρος, 1967.

• Pierres Repetitions Barreaux - Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα. Gallimard, Paris, 1971. (πρώτη ελληνική έκδοση - Αθήνα, Κέδρος, 1972)

• Η Ελένη (1970). Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Χειρονομίες. Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Τέταρτη διάσταση. Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Η επιστροφή της Ιφιγένειας. Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Χρυσόθεμις. Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Ισμήνη. Αθήνα, Κέδρος, 1972.

• Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας. Αθήνα, Κέδρος, 1973.

• Διάδρομος και σκάλα. Αθήνα, Κέδρος, 1973.

• Γκραγκάντα. Αθήνα, Κέδρος, 1973.

• Ο αφανισμός της Μήλος. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Σεπτήρια και δαφνηφόρια· Ένας ποιητής ένα ποίημα· Γιάννης Ρίτσος. Αθήνα, Αστερίας, 1973.

• Καπνισμένο τσουκάλι. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Κωδωνοστάσιο. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Χάρτινα. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

• Η Κυρά των Αμπελιών. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Η τελευταία προ Ανθρώπου εκατονταετία. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Τα Επικαιρικά. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Το υστερόγραφο της δόξας· Άρης Βελουχιώτης. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Ημερολόγια εξορίας· 1948-1950. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Μαντατοφόρες. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

• Θυρωρείο. Αθήνα, Κέδρος, 1976.

• Το μακρινό. Αθήνα, Κέδρος, 1977.

• Γίγνεσθαι· Προμετωπίδα Γιάννη Τσαρούχη. Αθήνα, Κέδρος, 1977.

• Το ρόπτρο. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Τα παιδιά της ΚΝΕ. Αθήνα, εκδ. Οδηγητή, 1977.

• Λοιπόν ; Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Βολιδοσκόπος. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Η Πύλη. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Τροχονόμος. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Τοιχοκολλητής. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Μονεμβασιώτισσες. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Το σώμα και το αίμα. Αθήνα, Κέδρος,1978.

• Το τερατώδες αριστούργημα. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Φαίδρα. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα· Σχέδια Τζένη Δρόσου. Αθήνα, Κέδρος, 1978.

• Γραφή τυφλού. Αθήνα, Κέδρος, 1979.

• Μονόχορδα. Αθήνα, Κέδρος, 1980.

• Πάροδος. Αθήνα, Κέδρος, 1980.

• Διαφάνεια. Αθήνα, Κέδρος, 1980.

• Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού· Σχέδια Τζένη Δρόσου. Αθήνα, Κέδρος, 1981.

• Τα Ερωτικά. Αθήνα, Κέδρος, 1981.

• Συντροφικά τραγούδια. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1981.

• Ιταλικό τρίπτυχο. Αθήνα, Κέδρος, 1982.

• Υπόκωφα. Αθήνα, Κέδρος, 1982.

• Μονοβασιά. Αθήνα, Κέδρος, 1982.

• Αριόστος ο Προσεχτικός αφηγείται στιγμές του βίου του και του ύπνου του (1942-1971). Αθήνα, Κέδρος, 1982.

• Το χορικό των σφουγγαράδων. Αθήνα, Κέδρος, 1983.

• Τειρεσίας. Αθήνα, Κέδρος, 1983.

• Τι παράξενα πράματα· Μυθιστόρημα (;). Αθήνα, Κέδρος, 1983.

• Με το σκούντημα του αγκώνα. Αθήνα, Κέδρος, 1984.

• Ταναγραίες. Αθήνα, Κέδρος, 1984.

• Ίσως να’ναι κι έτσι. Αθήνα, Κέδρος, 1985.

• Επινίκια. Αθήνα, Κέδρος, 1984.

• Ο γέροντας με τους χαρταϊτούς. Αθήνα, Κέδρος, 1985.

• Όχι μονάχα για σένα. Αθήνα, Κέδρος, 1985.

• Σφραγισμένα μ’ ένα χαμόγελο. Αθήνα, Κέδρος, 1986.

• Λιγοστεύουν οι ερωτήσεις 1-9. Αθήνα, Κέδρος, 1986.

• Ο Αριόστος αρνείται να γίνει Άγιος· Πεζογράφημα. Αθήνα, Κέδρος, 1986.

• Ανταποκρίσεις. Αθήνα, Κέδρος, 1987.

• 3 x 111 Τρίστιχα. Αθήνα, Κέδρος, 1987.

ΙΙ. Μελέτες

• Μελετήματα· Μαγιακόβσκη - Χικμέτ - Έρενμπουργκ - Ελυάρ - “Μαρτυρίες” - “Θυρωρείο”. Αθήνα, Κέδρος, 1974.

ΙΙΙ.Θέατρο

• Πέρα απ’ τον ίσκιο των κυπαρισσιών· Επικό δράμα σε τρεις πράξεις - 27 εικόνες. Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές εκδόσεις, 1958.

• Μια γυναίκα πλάι στη θάλασσα· Δράμα σε τρεις πράξεις. Βουκουρέστι, Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1959.

ΙV. Μεταφράσεις

• Ναζίμ Χικμέτ· Ποιήματα· Μεταφραστής Πέτρος Βελιώτης [= Γιάννης Ρίτσος]. Αθήνα, Σύγχρονα βιβλία, 1953.

• Αλέξη Τολστόη· (διασκευή)· Η γκρινιάρα κατσίκα και άλλα ρωσικά λαϊκά παραμύθια· Μετάφραση από τα ρωσικά: Α. Σαραντόπουλου· Διασκευή στα ελληνικά: Πέτρου Βελιώτη [=Γιάννη Ρίτσου]. Αθήνα, Κέδρος, 1956.

• Αλεξάνδρου Μπλοκ· Οι δώδεκα· απόδοση Γιάννη Ρίτσου· Σχέδια και επιμέλεια Τ. Καλμούχου. Αθήνα, Κέδρος, 1957.

• Ανθολογία ρουμανικής ποίησης· Πρόλογος και απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1961.

• Αττίλα Γιόζεφ· Ποιήματα· Μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου, Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1963.

• Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκη· Ποιήματα· Πρόλογος και απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1964.

• Ντόρα Γκάμπε· Εγώ, η μητέρα μου κι ο κόσμος· Μετάφραση Γιάννη Ρίτσου· Εικόνες Φώτη Φιλιακου. Αθήνα, Κέδρος, 1965.

• Ναζίμ Χικμέτ· Ποιήματα· Πρόλογος και απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1966.

• Ηλία Έρενμπουργκ· Το δέντρο· Πρόλογος και απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1966.

• Νικολας Γκιλλιέν· Ο μεγάλος ζωολογικός κήπος· απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.

• Σεργκέη Γιεσενιν· Ποιήματα· Απόδοση Γιάννη Ρίτσου· Βασισμένη στην κατά λέξη μετάφραση της Κατίνας Ζορμπαλά. Αθήνα, Κέδρος, 1981.

• Φερεϋντούν Φαριάντ· Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια· Απόδοση Γιάννης Ρίτσος. Αθήνα, Κέδρος, 1988.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ