Στο σύντομο διήγημά του ο Κάφκα αποτυπώνει με ειρωνικό τρόπο τους διαλογισμούς του Ποσειδώνα σχετικά με τη ζωή και την εργασία του. O θεός της θάλασσας, αν και πλήρως ταυτισμένος με
τον ρόλο του, έχει κι αυτός τα παράπονά του: δεν μπορεί να ξεφύγει από το έργο του και να πάει μια εκδρομή.
Ο Ποσειδώνας καθόταν στο γραφείο του και λογάριαζε.
Η διακυβέρνηση όλων των υδάτων του κόσμου τον
έκανε να δουλεύει ασταμάτητα. Θα μπορούσε να έχει όση βοήθεια ήθελε, και
είχε αρκετή, επειδή όμως είχε πάρει πολύ σοβαρά τα καθήκοντά του, λογάριαζε
τα πάντα ακόμα μια φορά, κι έτσι κανείς δεν μπορούσε να τον βοηθήσει
ικανοποιητικά. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι του 'κανε κέφι να
δουλεύει. Προσπαθούσε να τελειώσει, επειδή ήταν υποχρεωμένος.
Μα φυσικά και είχε προσπαθήσει να βρει μια πιο
χαρούμενη εργασία –αυτή ήταν η έκφρασή του– αλλά πάντοτε, όταν του
γινόντουσαν διάφορες προτάσεις, γινόταν φανερό ότι τίποτα δεν του ταίριαζε
τόσο καλά όσο τα μέχρι τώρα καθήκοντά του. Εκτός αυτού, ήταν πάρα πολύ
δύσκολο να βρεθεί κάτι άλλο για κείνον. Ήταν απίθανο να του ανατεθεί μια
ορισμένη θάλασσα. Εξάλλου, η δουλειά που θα έκανε τότε δεν θα ήταν απλώς
μικρότερη, αλλά ευτελής.
O Μεγάλος Ποσειδώνας δεν μπορούσε ν' αναλάβει παρά
μονάχα μια πολύ υψηλή θέση. Κι αν του πρόσφερε κανείς μια θέση έξω από τα
νερά του, και μόνο στην ιδέα αρρώσταινε, η θεϊκή του αναπνοή κοβόταν και το
σεβάσμιο στήθος του έτρεμε. Παρ' όλ' αυτά κανείς δεν έπαιρνε τις δυσκολίες
του στα σοβαρά.
Όταν ένας ισχυρός παραπονείται, πρέπει κανείς,
ακόμα και στην πιο απελπιστική κατάσταση, να δείχνει ότι κάνει μια
προσπάθεια. Στην πραγματικότητα, κανένας δεν μπορεί να σκεφτεί ν' απαλλάξει
τον Ποσειδώνα από τα καθήκοντά του. Aπό την αρχή της αρχής ήταν ο Ποσειδώνας
ο θεός της θάλασσας κι είναι υποχρεωμένος να παραμείνει, ακόμα κι αν δεν του
γουστάρει. Πιο πολύ απ' όλα εξοργίζεται –κι αυτό προξενεί κυρίως τη
δυσαρέσκειά του σε σχέση με τη θέση του– όταν αντιλαμβάνεται την ιδέα που
έχουν οι άλλοι γι' αυτόν, ότι συνέχεια κόβει βόλτες πάνω στα κύματα
κρατώντας την τρίαινά του.
Αντί γι' αυτό, κάθεται στο βυθό του Ωκεανού και
λογαριάζει ασταμάτητα. Μονάχα ένα ταξίδι, που έκανε πού και πού για να
συναντήσει τον Δία, ήταν η μοναδική παύση στη ρουτίνα του, ένα ταξίδι από το
οποίο επέστρεφε κάθε φορά εξοργισμένος. 'Ετσι δεν είχε μπορέσει να δει τη
θάλασσα σχεδόν καθόλου, μονάχα όταν βιαστικά πετούσε προς τον Όλυμπο, και
ποτέ δεν την είχε ταξιδέψει από τη μια άκρη στην άλλη. Φρόντιζε να λέει ότι
περιμένει την καταστροφή του κόσμου, τότε θα μπορούσε να βρει μια στιγμή
ησυχίας, έτσι ώστε λίγο πριν το τέλος, καθώς θα έριχνε μια τελευταία ματιά
στους λογαριασμούς, θα μπορούσε να κάνει ένα μικρό ταξιδάκι, μια τόση δα
εκδρομούλα.
Φ. Κάφκα, Η σιωπή των σειρήνων, μτφρ. Γ. Κώστας, Ζαχαρόπουλος
Μαξ Ερνστ, Το συμπόσιο των θεών
Παράλληλο Κείμενο J.L. Borges, «Το σπίτι του Αστερίου»
Πώς παρουσιάζει ο Κάφκα τον Ποσειδώνα; Σε ποια σημεία της περιγραφής του επιμένει ιδιαίτερα και γιατί;
Για ποιους λόγους «κανένας δεν μπορεί να σκεφτεί να απαλλάξει τον Ποσειδώνα από τα καθήκοντά του»;
Ποιο φαίνεται να είναι το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει ο Ποσειδώνας και πώς σκέφτεται να αντιδράσει;
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Διάλεξτε ένα επάγγελμα που θα θέλατε να ασκείτε ή φανταστείτε ότι διευθύνετε μια μεγάλη επιχείρηση. Ποια προβλήματα πιστεύετε ότι θα αντιμετωπίσετε στη ζωή και στην εργασία σας εξαιτίας των επαγγελματικών σας υποχρεώσεων; Συζητήστε το θέμα στην τάξη στο μάθημα του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού.
Φραντς Κάφκα (1883-1924)
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.
Ο καφκικός Ποσειδώνας έχει κοινά στοιχεία αλλά και σημαντικές διαφορές από τον αρχαιοελληνικό θεό. Μέσα από τη σύγκριση των δύο μορφών γίνεται ευκολότερα κατανοητή η χρήση του λογοτεχνικού μύθου στη μοντέρνα λογοτεχνία. Είναι σημαντικά τα αφηγηματικά μέσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, για να προσδώσει ξεχωριστό χαρακτήρα στον λογοτεχνικό του ήρωα: αντιθέσεις, (πραγματικές ή πλαστές) εσωτερικές συγκρούσεις, ειρωνεία κ.ά. Ο Ποσειδώνας εμφανίζεται εδώ να έχει υπαλληλική νοοτροπία (σαν ένας μεγαλοδιευθυντής της εποχής μας σε διαρκή ανταγωνισμό με την υπέρτερη εξουσία του Δία) και να αντιμετωπίζει πλαστές εσωτερικές συγκρούσεις (παντεπόπτης και διαμαρτυρόμενος) και άλλα υπαρκτά (ελεύθερος χρόνος) ή φαντασιακά προβλήματα, τα οποία βασικά εκπηγάζουν από το βαθύ συναίσθημα του ανικανοποίητου και από τη δεύτερη θέση του στη διαχείριση της εξουσίας. Αν και αδιαμφισβήτητος ηγέτης στην περιοχή ευθύνης του, λειτουργεί εντέλει ως δέσμιος των επιλογών και των συμβατικών του υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα πολλές φορές να νιώθει εκτεθειμένος απέναντι στον υπέρτερο μηχανισμό εξουσίας. Ακολουθώντας αυτούς τους συλλογισμούς οι αναγκώστες διεισδύουν
στον βασικό ιδεολογικό πυρήνα του καφκικού έργου και ανάλογα με τις διαθέσεις τους μπορούν να αρκεστούν ή να προχωρήσουν περισσότερο στο γοητευτικό καφκικό σύμπαν.
![Φραντς Κάφκα [πηγή: Βικιπαίδεια]](img/wikipedia.png "Φραντς Κάφκα [πηγή: Βικιπαίδεια]"){kind=small}
