28 29 30 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


28

ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ

Θούριος

1 Ρήγας Φεραίος, «Θούριος» (ολόκληρο το ποίημα σε ψηφιακή μορφή) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]
1 Καντάτα Ελευθερίας (μελοποιήσεις και αναγνώσεις) [πηγή: Βουλή των Ελλήνων]

 

O Θούριος του Ρήγα είναι ο πιο διαδεδομένος προεπαναστατικός πατριωτικός ύμνος. Στους σαράντα πρώτους στίχους του εξαίρεται η ιδέα της ελεύθερης ζωής και αντηχεί το προσκλητήριο της επανάστασης σε όλους τους βαλκανικούς λαούς και ιδιαίτερα στους Έλληνες, οι οποίοι δεσμεύονται με ιερό όρκο ότι θα αγωνιστούν, για να ελευθερώσουν το σκλαβωμένο γένος τους.

Ως πότε, παλληκάρια, να ζούμεν στα στενά,
μονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες, στα βουνά;
Σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,
να φεύγωμ' απ' τον κόσμον, για την πικρή σκλαβιά;
Να χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς;

Καλλιό 'ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή!

Τι σ' ωφελεί αν ζήσης και είσαι στη σκλαβιά;
Στοχάσου πως σε ψένουν καθ' ώραν στη φωτιά.
Βεζίρης, Δραγουμάνος, Αφέντης κι αν σταθής,
ο Τύραννος αδίκως σε κάμει να χαθής·
δουλεύεις όλ' ημέρα σε ό,τι κι αν σοι πη,
κι αυτός πασχίζει πάλιν το αίμα σου να πιη.
O Σούτζος* κι ο Μουρούζης*, Πετράκης*, Σκαναβής*,
Γκίκας* και Μαυρογένης*, καθρέπτης είν' να ιδής.
Ανδρείοι καπετάνοι, παπάδες, λαϊκοί,

 


29


σκοτώθηκαν, κι αγάδες, με άδικον σπαθί·
κι αμέτρητ' άλλοι τόσοι, και Τούρκοι και Ρωμιοί,
ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμιά 'φορμή.

Ελάτε μ' έναν ζήλον σε τούτον τον καιρόν,
να κάμωμεν τον όρκον επάνω στον Σταυρόν·
συμβούλους προκομμένους, με πατριωτισμόν,
να βάλωμεν, εις όλα να δίδουν ορισμόν·
οι Νόμοι να 'ν' ο πρώτος και μόνος οδηγός,
και της Πατρίδος ένας να γένη αρχηγός·
γιατί κι η αναρχία ομοιάζει την σκλαβιά·
να ζούμε σαν θηρία είν' πλιο σκληρή φωτιά.
Και τότε, με τα χέρια ψηλά στον ουρανόν,
ας πούμ' απ' την καρδιά μας ετούτα στον Θεόν.

Εδώ σηκώνονται οι Πατριώται ορθοί και, υψώνοντες
τας χείρας προς τον ουρανόν, κάμνουν τον Όρκον:

«Ω Βασιλεύ του Κόσμου, ορκίζομαι σε Σε,
στην γνώμην των Τυράννων να μην ελθώ ποτέ!
Μήτε να τους δουλεύσω, μήτε να πλανηθώ
εις τα ταξίματά τους, για να παραδοθώ.
Εν όσω ζω στον κόσμον, ο μόνος μου σκοπός,
για να τους αφανίσω, θε να 'ναι σταθερός.
Πιστός εις την Πατρίδα, συντρίβω τον ζυγόν,
αχώριστος για να 'μαι υπό τον στρατηγόν.
Κι αν παραβώ τον όρκον, ν' αστράψ' ο Oυρανός
και να με κατακάψη, να γένω σαν καπνός!»

 

Ρήγα Βελεστινλή, Απάνθισμα κειμένων,
Βουλή των Ελλήνων

δραστηριότητα 1821. Προετοιμασία-ιδεολογικό πλαίσιο


Λεξιλόγιο:
*Σούτζος, Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβής, Γκίκας και Μαυρογένης: γνωστά πρόσωπα της εποχής, Φαναριώτες, διερμηνείς και ηγεμόνες, που θανατώθηκαν ύστερα από εντολή του Σουλτάνου.

 


30

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Πώς παρουσιάζει ο Ρήγας τη ζωή των σκλαβωμένων και γιατί θεωρεί προτιμότερο τον θάνατο;
  • Ποια εκφραστικά μέσα τονίζουν τον επαναστατικό χαρακτήρα του Θούριου; Δώστε από ένα παράδειγμα.
  • O Ρήγας καλεί τους πατριώτες σε κοινό όρκο με συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Πώς οραματίζεται το μέλλον και τι επιθυμεί να πετύχει με αυτές τις δεσμεύσεις; (Μπορείτε να απαντήσετε επικαλούμενοι και άλλες ιστορικές πληροφορίες για την προσωπικότητα και τη δράση του Ρήγα.)


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Συγκεντρώστε υλικό (ύμνους, προκηρύξεις, κείμενα, εικόνες κ.ά.) απο τον προεπαναστατικό αγώνα των Ελλήνων, ξεκινώντας από το βιβλίο της Ιστορίας σας. Συγκρίνετε τη διάδοση και την απήχηση που είχαν αυτά στη σκλαβωμένη Ελλάδα, σε σχέση με τον Θούριο.

Νίκος Εγγονόπουλος, O προπάππους Περραιβός με το κεφάλι του Ρήγα Φεραίου

Νίκος Εγγονόπουλος, O προπάππους Περραιβός με το κεφάλι του Ρήγα Φεραίου

Ακούστε τον Θούριο σε μελοποίηση Χρήστου Λεοντή και ερμηνεία Νίκου Ξυλούρη


Ρήγας Βελεστινλής (1757 - 1798)


Ρήγας

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Να τονιστεί ιδιαίτερα ο εθνεγερτικός χαρακτήρας του Θούριου, σε συνδυασμό τόσο με την επαναστατική δράση και τα κοινωνικοπολιτικά οράματα του Ρήγα όσο και με τις εθνικές επιδιώξεις του νεοελληνικού διαφωτισμού. Επιβάλλεται να δοθούν οι απαραίτητες πληροφορίες για τον ιστορικό φωτισμό των συνθηκών που γέννησαν τις επαναστατικές ιδέες και συντέλεσαν στη μεγάλη απήχηση του Θούριου στους απανταχού Έλληνες, αλλά και στους υπόλοιπους καταπιεσμένους βαλκανικούς λαούς, τη συμμετοχή των οποίων επιζητούσε ο Ρήγας στη μελλοντική κοινοπολιτεία που οραματιζόταν (Χάρτα). Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστούν οι προθέσεις του Ρήγα στην εισαγωγή του Θούριου σχετικά με τη δημιουργία ενός ελεύθερου κράτους, στο οποίο θα άρχει η ενότητα των Ελλήνων και ο νόμος, ιδέες που συγκλίνουν με τις προσδοκίες και του ανώνυμου συγγραφέα της Ελληνικής Νομαρχίας (1806). Ειδική αναφορά απαιτείται στην κοινή στάση των δύο συγγραφέων μπροστά στο ενδεχόμενο της αναρχίας, η οποία παραλληλίζεται με τη σκλαβιά. Γνωρίζοντας καλά τόσο τις ιστορικές συνθήκες όσο και την ψυχοσύνθεση των Ελλήνων, ο Ρήγας προσπαθεί να προβλέψει και να αντιμετωπίσει τους ενδεχόμενους κινδύνους για τον εθνικό αγώνα. Έτσι δίνει μεγάλη βαρύτητα στην ανάγκη εθνικής συσπείρωσης και ενότητας, και καλεί τους πατριώτες να δεσμευτούν με όρκο για την υπεράσπιση του κοινού αγώνα και της ομόνοιας.

 


«Όρκος των Φιλικών» [απόσπασμα]

Ορκίζομαι εις το ιερόν όνομα σου, ω ιερά και αθλία πατρίς, ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους σου, ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα των αιχμαλώτων και καταδίκων κατοίκων σου, τα οποία τόσους αιώνας κατά στιγμήν υποφέρουν τα ταλαίπωρα τέκνα σου, ότι αφιερούμαι όλος εις εσέ, ότι εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου, το όνομά σου οδηγός των πράξεων μου και η εδική σου ευτυχία η ανταμοιβή των κόπων μου.

 


Ρήγας Φεραίος, διάβασε για τον Ρήγα και δες έργα ζωγραφικής Ρήγας Φεραίος
στο ΕΚΕΒΙ Ekebi

 

Νίκος Εγγονόπουλος, βιογραφία και έργα,
στον επίσημο ιστοχώρο Εγγονόπουλος, επίσημος ιστοχώρος,
στην Εθνική Πινακοθήκη Εγγονόπουλος Ε.Π.,
στο ΝΙΚΙΑΣ Εγγονόπουλος, ΝΙΚΙΑΣ,
στο artnet Εγγονόπουλος,  artnet,
στο paleta art Εγγονόπουλος,  paleta1 Εγγονόπουλος,  paleta1
O Σουρεαλισμός και ο ελληνικός Σουρεαλισμός του Νίκου Εγγονόπουλου στο art magazine Εγγονόπουλος Ν. art magazine

 

Φύλλο εργασίας της Σμαράγδης Γαλημιτάκη αρχείο2

 

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...