Τζένη Μαστοράκη

1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Η Τζένη Μαστοράκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε Βυζαντινή και Μεσαιωνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1971 με το ποίημα «Το Συναξάρι της Αγίας Νιότης» και στη συνέχεια εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Διόδια (1972), Το σόι (1978), Ιστορίες για τα βαθιά (1983), Μ' ένα στεφάνι φως (1989). Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση ξένων πεζογράφων (Σάλιντζερ, Μπελ, Πόε, Σίνκλαιρ κ.ά.) και θεατρικών συγγραφέων (Κλάιστ, Γκολντόνι, Πίντερ, Λόρκα κ.ά.). Το 1989 τιμήθηκε με το Thornton Niven Wilder Prize για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου και το 1992 με το ειδικό βραβείο του IBBY για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου Ο ταξιδιώτης της αυγής του C.S Lewis.

 

Εντάσσεται στη γενιά του '70 και η ποίησή της απηχεί το γενικότερο πνεύμα της αμφισβήτησης που χαρακτηρίζει αυτή τη γενιά. Κύρια γνωρίσματά της είναι η στροφή προς τη λαϊκή και τη λόγια παράδοση, η μυθοποιητική διάθεση, ο πεζολογικός τόνος, η ειρωνεία κι η εκλεπτυσμένη έκφραση.

 

2. Η κριτική για το έργο της

«Η Τζένη Μαστοράκη φέρνει στο πρώτο επίπεδο κοινωνικά γεγονότα της μεταπολεμικής, αλλά και της μεσοπολεμικής Ελλάδας. Ο λόγος της, συχνά, περιβάλλεται, εντέχνως, από μιαν επιφανειακή ελαφρότητα ή αφέλεια· γίνεται παραπλανητικός. Τα σύμβολα της Μαστοράκη είναι, στην πλειονότητά τους, προσωπικά· ιδιωτικά, κάποτε μάλιστα ιδιωματικά, δεν χάνουν, ωστόσο, τη λειτουργικότητα τους, γιατί είναι, λίγο πολύ, ενσωματωμένα στον ευρύτερο ιστορικό και μυθολογικό νεοελληνικό χώρο».

 

(Κ.Γ. Παπαγεωργίου, Η γενιά του '70. Ιστορία - Ποιητικές διαδρομές,

Κέδρος, Αθήνα, 1989, σελ. 86-87)

 

«Το Σόι είναι βέβαια η χαρτογράφηση μιας προσωπικής μυθολογίας. Είναι όμως επίσης ο ιδεατός χώρος όπου παρελαύνει μια ολόκληρη εποχή, ή έστω τμήματα της μορφολογίας της [...]. Και δεν είναι μόνο οι συγγενικοί δεσμοί που υποβάλλονται σε κρίση, δεν είναι μόνο οι κοινωνικοί θεσμοί που αντιμετωπίζονται με ειρωνεία —βασικό άλλωστε χαρακτηριστικό ύφους των νεότερων ποιητών— αλλά κι αυτές οι ερωτικές σχέσεις, κι αυτές οι καθιερωμένες πολιτικές ιδέες, που δεν αρκούν πια να προσφέρουν χώρους καταφυγής».

 

(Αλέξης Ζήρας, Γενεαλογικά,

Ρόπτρον, Αθήνα, 1989, σελ.129)

 

«Η πρώτη ποιητική συλλογή της Τζένης Μαστοράκη, Διόδια (1972), απηχεί το γενικό πνεύμα αμφισβήτησης που χαρακτήριζε τους πρωτοεμφανιζόμενους εκείνη την εποχή ποιητές της «γενιάς του '70»: τα σύντομα ποιήματα της συλλογής εκφράζουν μια διαμαρτυρία για τους φθαρμένους μύθους και συμβάσεις της ελληνικής μεταπολεμικής κοινωνίας. Στη δεύτερη συλλογή, Το σόι (1978), το αντικείμενο αυτής της ανατρεπτικής διάθεσης εξειδικεύεται και γίνεται η μικροαστική οικογένεια. Στη συνέχεια η Μαστοράκη φαίνεται ν' ανασυντάσσει τις ποιητικές δυνάμεις της και να τις στρέφει προς νέους στόχους, θέλοντας να εντάξει τους προβληματισμούς της πρώτης φάσης του έργου της σ' έναν ευρύτερο ορίζοντα. Το ενδιαφέρον της για τη μυθολογία, τη λαϊκή και λόγια παράδοση, η εκλέπτυνση της έκφρασης και η τάση της προς μια πεζόμορφη ποίηση —στοιχεία ορατά ήδη στη δεύτερη συλλογή της— εντείνονται στο τρίτο βιβλίο της, Ιστορίες για τα βαθιά (1983), και υπηρετούν τώρα μια λυρική διάθεση που οδηγεί, πέρα από τα υλικά της άμεσης εμπειρίας, σ' έναν φασματικό κόσμο γεννημένο από τη συντριβή ενός μεγαλεπήβολου ονείρου πάνω στην αδυσώπητη πραγματικότητα».

 

(Δ. Κούρτοβικ, Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς,

Πατάκης, Αθήνα, 1995, σελ. 150)

 

3. Διδακτικές επισημάνσεις

• Να συζητηθεί ο τίτλος και οι σχέση του με το περιεχόμενο του ποιήματος.

• Να διαφανεί ο πολυεπίπεδος ρόλος της μητέρας στη ζωή του ποιητικού υποκειμένου.

• Να σχολιαστεί το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο του ποιήματος με ιδιαίτερη αναφορά στο σύνθημα «Ελευθερία ή Θάνατος» του τελευταίου στίχου.

• Ν' αναδειχθούν οι αρετές της ποιητικής αφήγησης: η λιτή και απέριττη γραφή, ο ευθύβολος τόνος, η αφηγηματικότητα, η παραπλανητικότητα και αφέλεια του λόγου.

 

Παράλληλο κείμενο

Μανόλης Πρατικάκης Όταν η λάμψη μιας παλιάς χειρονομίας

Στη μητέρα μου που έφυγε

 

Τι απαλά θροΐζουν τα μαλλιά σου

όταν φυσά ο αγέρας μες στη

μνήμη μου.

 

Τι ζωντανή που φαίνεσαι πάνω

στα χόρτα

όταν η λάμψη μιας παλιάς χειρονομίας

στα μαλλιά μου, σε φωτίζει.

 

Τι απαλά που λάμνεις στο μυαλό μου

και σηματοδοτείς μ' ένα δικό σου φως

όλες τις πλεύσεις.

 

* Ποια είναι η σχέση του ποιητικού υποκειμένου στο παρακάτω κείμενο με τη μητέρα του; Να σχολιαστεί συγκριτικά με το ποίημα της Μαστοράκη.

• Μπορούμε επίσης να κάνουμε και μια αναφορά στο διήγημα του Δημ. Χατζή «Μαργαρίτα Περδικάρη» από τη συλλογή: Το τέλος της μικρής μας Πόλης, όπου δεν υπάρχει μητέρα, υπάρχει όμως καταπίεση, υπερπροστασία από συγγενικά πρόσωπα και αντίσταση.

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις - Δραστηριότητες

• Ν' αναζητήσετε λογοτεχνικά κείμενα που απευθύνονται στη μητέρα και να γράψετε ένα σύντομο δοκίμιο (500 λέξεις περίπου) με θέμα: «η μορφή της μητέρας στην ελληνική λογοτεχνία».

• Ποια στοιχεία του ποιήματος το εντάσσουν στην παραγωγή της γενιάς του '70;

• Να επισημάνετε και να προσπαθήσετε να ερμηνεύσετε τις μεταφορικές εκφράσεις του ποιήματος.

 

4. Ενδεικτική βιβλιογραφία

ΑΛΕΞΙΟΥ Δ., Γενιά του '70, Όμβρος, Αθήνα, 2001. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ Ν., Διαδρομή, Νεφέλη, Αθήνα, 1996.

BEATON R., Εισαγωγή στην νεότερη ελληνική λογοτεχνία, Νεφέλη, Αθήνα, 1996.

ΖΗΡΑΣ Α., Γενεαλογικά, Ρόπτρον, Αθήνα 1989.

ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ Δ., Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς, Πατάκης, Αθήνα, 1995.

ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ Δ.Ν., «Μ' ένα στεφάνι φως», Διαλέξεις, Στιγμή, Αθήνα, 1992, σελ. 153-167.

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ.Γ., Η γενιά του '70. Ιστορία-Ποιητικές διαδρομές, Κέδρος, Αθήνα, 1989.

 

 

 

 

Τζένη Μαστοράκη, βιογραφία και έργα
ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ
Βικιπαίδεια
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info

Βιογραφικό ,

Παρουσίαση του ποιητή στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

---

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση