Οικογενειακές ιστορίες βίας και εξουσίας

[3] Κατεβαίνοντας προς την πόλη της Επιδαύρου υπάρχει τόπος, όπου φυτρώνουν άγριες ελιές. Η περιοχή λέγεται Υρνήθιο. Τα σχετικά μ' αυτό θα τα αναφέρω, όπως τα αφηγούνται οι Επιδαύριοι και όπως είναι φυσικό να έχουν συμβεί. Ο Κείσος και τα υπόλοιπα παιδιά του Τημένου ήξεραν ότι θα λυπήσουν τον Δηιφόντη, αν μπορούσαν να πάρουν με κάποιο τρόπο απ' αυτόν την Υρνηθώ. Ήρθαν λοιπόν στην Επίδαυρο ο Κερύνης και ο Φάλκης, αφού στον Αργαίο, τον νεότερο αδελφό, δεν άρεσαν αυτά. Τούτοι σταμάτησαν το άρμα κάτω από το τείχος και έστειλαν κήρυκα στην αδελφή τους, να έρθει γιατί δήθεν θέλουν να της μιλήσουν.
[4] Όταν εκείνη υπάκουσε στο κάλεσμά τους, τότε οι νέοι επέρριπταν πολλές κατηγορίες στον Δηιφόντη και την ικέτευαν να επιστρέψει στο Άργος υποσχόμενοι, ανάμεσα σε άλλα, πως θα της δώσουν πολύ καλύτερο σύζυγο από τον Δηιφόντη, άρχοντα περισσότερων ανθρώπων και πλουσιότερης χώρας. Η Υρνηθώ, που ένιωσε θλίψη για όσα της είπαν, τους έδωσε ανάλογη απάντηση. Είπε ότι ο άνδρας της, ο Δηιφόντης, της αρέσει και ότι ήταν άμεμπτος γαμπρός για τον Τήμενο, ενώ εκείνοι θα έπρεπε να αποκαλούνται μάλλον φονιάδες του πατέρα τους παρά παιδιά του.
[5] Τότε χωρίς άλλη απάντηση την άρπαξαν και ανεβάζοντάς την πάνω στο άρμα έφυγαν. Ένας Επιδαύριος ειδοποίησε τον Δηιφόντη ότι ο Κερύνης και ο Φάλκης έφυγαν παίρνοντας την Υρνηθώ χωρίς τη θέλησή της. Εκείνος έτρεξε όσο το δυνατό γρηγορότερα και οι Επιδαύριοι μαθαίνοντας το συμβάν έσπευδαν να βοηθήσουν. Όταν ο Δηιφόντης τους πρόφτασε, χτυπά και σκοτώνει τον Κερύνη, αλλά φοβήθηκε να ρίξει κατά του Φάλκη που κρατούσε την Υρνηθώ, μήπως αστοχώντας γίνει φονιάς κι εκείνης· πάλεψε λοιπόν μαζί του και προσπάθησε να την ελευθερώσει. Ο Φάλκης όμως αντιστάθηκε τραβώντας την πιο βίαια και, καθώς ήταν έγκυος, τη σκότωσε.
[6] Μόλις αυτός κατάλαβε τι έκανε στην αδελφή του, οδήγησε μανιασμένα το άρμα και απομακρυνόταν βιαστικά, προτού του επιτεθούν συγκεντρωμένοι οι Επιδαύριοι. Ο Δηιφόντης μαζί με τα παιδιά του —γιατί είχε αποκτήσει προηγουμένως γιους, τον Αντιμένη, τον Ξάνθιππο και τον Αργείο, και μία κόρη, την Ορσοβία, που λένε ότι αργότερα παντρεύτηκε τον Πάμφυλο, γιο του Αιγιμίου — πήραν το άψυχο κορμί της Υρνηθώς και το μετέφεραν στο σημείο, που αργότερα ονομάστηκε Υρνήθιο.
[7] Εκείνοι που έφτιαξαν το ηρώο της απέδωσαν και άλλες τιμές και ακόμη καθιέρωσαν τη συνήθεια ό,τι σπάει από τις ελιές που είναι εκεί φυτρωμένες ή από άλλο δέντρο που βρίσκεται μέσα σ' αυτό κανένας να μην τα παίρνει στο σπίτι του και να μην τα χρησιμοποιεί με άλλο τρόπο, αλλά να τα αφήνουν εκεί αφιερωμένα στην Υρνηθώ.
(Παυσ. 2.28.3-7)