Ο Εύμολπος ήταν γιος του θεού Ποσειδώνα και της Χιόνης, κόρης του Βορέα και της Ωρυθυίας. Όταν η Χιόνη γέννησε τον Εύμολπο, επειδή φοβήθηκε τον πατέρα της, έριξε το βρέφος στη θάλασσα, όμως ο πατέρας του, θεός της θάλασσας, δεν θα μπορούσε να το αφήσει να πνιγεί, το προστάτευσε, το πήγε στην Αιθιοπία και το παρέδωσε στην κόρη του Βενθεσικύμη, παντρεμένη με κάποιον ντόπιο. Αυτή η αδελφή από την πλευρά του κοινού τους πατέρα ανέθρεψε τον Εύμολπο.

Γάμος (γάμοι) στην Αιθιοπία. Εξορία στη Θράκη.

Όταν ο Εύμολπος ενηλικιώθηκε, ο θετός του πατέρας τον πάντρεψε με μία από τις δύο κόρες που είχε από τη Βενθεσικύμη και που ίσως ονομάζεται Δάειρα ή Δαίρα. Το παιδί που γεννήθηκε από την ένωση αυτή το ονόμασαν Ίσμαρο. Αλλά ο Εύμολπος άρχισε να καλοβλέπει και την άλλη αδελφή και προσπάθησε να τη βιάσει. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο πεθερός να διώξει τον γαμβρό του, μαζί και τον εγγονό του.

Εξορία στην Ελευσίνα. Επιστροφή στη Θράκη και ανάληψη της εξουσίας

Ο Εύμολπος κατέφυγε στον βασιλιά των Θρακών Τεγύριο, ο οποίος συνήψε δεσμούς συγγένειας μαζί του παντρεύοντας την κόρη του με τον γιο του ξένου του. Όμως, όταν αποκαλύφθηκε εμπλοκή του σε συνωμοσία κατά του Τεγύριου, εξορίστηκε και κατέφυγε στην Ελευσίνα, όπου συνήψε δεσμούς φιλίας με τους κατοίκους. Όταν πέθανε ο γιος του Ίσμαρος, ο Τεγύριος τον κάλεσε πίσω, οι δύο άνδρες συμφιλιώθηκαν και ο Εύμολπος τον διαδέχθηκε στον θρόνο, όπως το όρισε ο ίδιος ο Τεγύριος.

Συμμαχία Θρακών – Ευλευσινίων εναντίον των Αθηναίων

Οι δεσμοί φιλίας που είχαν συναφθεί με τους Ελευσινίους, τους επέτρεψαν να καλέσουν τον Εύμολπο ζητώντας του να συμμαχήσει μαζί τους στον πόλεμο εναντίον των Αθηναίων. Ο Εύμολπος προσέτρεξε με πολύ στρατό αλλά σκοτώθηκε από τον βασιλιά των Αθηναίων Ερεχθέα, που εξασφάλισε την εύνοια των θεών θυσιάζοντας μετά από χρησμό μια κόρη του για να νικήσει. Ο ευριπίδειος Ἐρεχθεὺς παρουσιάζει δραματουργικά το θέμα, καθώς και την καθιέρωση λατρείας προς τιμή της και προς τιμή των αδελφών της που τα φιλάδελφα αισθήματά τους τους οδήγησαν στην αυτοκτονία· μάλιστα στο σημείου του θανάτου τους ιδρύθηκε ιερό για όλες τις αδελφές με ενιαύσιες θυσίες, ώστε να μην λησμονηθεί η δική τους θυσία για χάρη της πατρίδας.

Όμως ο Ποσειδώνας, πατέρας του Εύμολπου, οργισμένος για τον θάνατο του παιδιού του, χτύπησε τον Ερεχθέα με την τρίαινά του και τον σκότωσε· άλλοι πάλι λένε ότι μεσολάβησε στον Δία και ότι εκείνος κεραυνοβόλησε τον Ερεχθέα. Ο Εύμολπος τάφηκε στην Αθήνα και τόσο οι Αθηναίοι όσο και οι εχθροί τους Ελευσίνιοι έδειχναν κατά τους ιστορικούς χρόνους τον τάφο του (Παυσ. 1.38.2).

Εύμολπος ο Ελευσίνιος, ιδρυτής μυστηρίων, προστάτης των κηρύκων

Σύμφωνα με μια παράδοση ο Εύμολπος ήταν γηγενής Ελευσίνιος βοσκός, λεγόταν μάλιστα ότι στην Ελευσίνα συναντήθηκε με τη θεά Δήμητρα, ότι ήταν ο ιδρυτής των Ελευσίνιων Μυστηρίων και γενάρχης του ιερατικού γένους των Ευμολπιδών. Άλλη παράδοση του δίνει έναν ακόμη γιο, τον Κήρυκα, γενάρχη των Κηρύκων, οι οποίοι είχαν την επίβλεψη αυτών που μυούνταν στα Μυστήρια. Συγκεχυμένες παραδόσεις εμφανίζουν τον Κήρυκα ως πατέρα του Εύμολπου και τον Εύμολπο ως πατέρα του Μουσαίου, μαθητή του Ορφέα, ή το αντίστροφο! Άλλες αφηγήσεις θέλουν τον Εύμολπο γιο της Δηιόπης και εγγονό του Τριπτολέμου, ευνοούμενου της Δήμητρας. Τέλος, ως γιος του αναφέρεται ο Ιμμάραδος, ο ελευσίνιος ήρωας που στη μάχη μεταξύ Ελευσινίων και Αθηναίων σκοτώθηκε από τον Ερεχθέα. Και αν και οι Ελευσίνιοι νικήθηκαν από τους Αθηναίους, διατήρησαν τα δικαιώματά τους πάνω στα Μυστήρια. [Εικ. 1, 2, 3]

Η σύγχυση για την καταγωγή και τους απογόνους του Εύμολπου, η διαπλοκή ονομάτων και ιδιοτήτων —πατέρας ή γιος;—, όλα στρέφονται γύρω από τη σχέση του με τα Ελευσίνια Μυστήρια — ως και το όνομά του συνδέθηκε με τη γλυκιά φωνή που είναι προσόν για ένα ιεροφάντη. Το όνομά του εμπλέκεται και στη διαδικασία εξαγνισμού του Ηρακλή για τον φόνο των Κενταύρων, πράξη με ιδιαίτερη σημασία για το ιερό της Ελευσίνας και για την πολιτική της Αθήνας. Συγκεκριμένα: Ο ήρωας έφτασε στην Ελευσίνα μιασμένος από το αίμα των Κενταύρων. Επειδή όμως ήταν ξένος, έπρεπε να υιοθετηθεί από έναν Αθηναίο (κάποιον Πύλιο) και ύστερα να μυηθεί (Απολλόδ. 2.5.12. Πλούτ., Θησ. 33.2) Αυτή η διαδικασία οδηγεί στην υπόθεση ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια απευθύνονταν αρχικά αποκλειστικά σε Αθηναίους και ότι τα Μικρά Μυστήρια στις Αγρές προς τιμή της θεάς Δήμητρας και της κόρης Περσεφόνης ιδρύθηκαν ειδικά για τον εξαγνισμό του ξένου Ηρακλή ή για να του επιτραπεί να μυηθεί. Αυτή η πρώτη μύηση ενός ξένου μπορεί να χρησίμευσε για μια μεταγενέστερη, πιο φιλόξενη στάση, ένα μεγαλύτερο άνοιγμα, αν και δεν δηλώνεται με σαφήνεια ότι το προνόμιο του Ηρακλή έγινε δικαίωμα για άλλους.

Στην Ακρόπολη των Αθηνών υπήρχε ένα σύμπλεγμα από δύο χάλκινους ανδριάντες, αντιμέτωπους ο ένας προς τον άλλο. Ο Παυσανίας (1.27.4) γράφει ότι ο ένας παριστάνει τον Ερεχθέα και ο άλλος τον Ιμμάραδο να μονομαχεί με τον Αθηναίο βασιλιά και ότι κάνουν λάθος όσοι νομίζουν ότι παριστάνεται ο Εύμολπος.

Σχετικά λήμματα

ΒΟΡΕΑΣ, ΔΗΜΗΤΡΑ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΙΣΜΑΡΟΣ ή ΙΜΜΑΡΑΔΟΣ, ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ, ΜΟΥΣΑΙΟΣ, ΟΡΦΕΑΣ, ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ, ΤΕΓΥΡΙΟΣ