Αρχαία ελληνική μυθολογία

Τρώες

ΑΝΤΗΝΟΡΑΣ



1


Ο τρωαδίτης Αντήνορας ήταν γιος του Ικετάονα ή του Αισυήτη. [Εικ. 1] Φιλοξένησε τον Μενέλαο και τον Οδυσσέα —φιλικά στο σπίτι / τους δέχθηκα (Ιλ, Γ 206/7)—, όταν πήγαν να ζητήσουν πίσω την Ελένη και να μην αρχίσει καν ο πόλεμος και τους φυγάδευσε κρυφά όταν οι συμπατριώτες του θέλησαν να τους δολοφονήσουν. Αλλά και αργότερα συμβούλευσε τους Τρώες να αφήσουν την Ελένη να φύγει αναγνωρίζοντας την ευθύνη της πόλης του, γιατί δέχθηκε αδιαμαρτύρητα το παράνομο ζευγάρι, παραβίασε το εθιμικό δίκαιο που όριζε την προστασία και τον σεβασμό των πρεσβευτών, καθώς και τους όρκους που έδωσε ο Πρίαμος και εξασφάλιζαν την ανακωχή ανάμεσα στα αντίπαλα στρατόπεδα μετά τη μονομαχία Μενέλαου και Πάρη στο τελευταίο έτος του πολέμου:

«Ακούτε, Τρώες, Δάρδανοι, κι όσ’ είσθε βοηθοί μας,
ό,τι στα στήθη μου η ψυχή να ειπώ παρακινεί με.
Ελάτ’ ευθύς, των Ατρειδών την Άργισσαν Ελένην
μ’ όλα τα πλούτη ας δώσομε· πατήσαμε τους όρκους
και πολεμούμ’ επίορκα· δια τούτο αν πράξομ’ άλλο
απ’ ό,τι λέγω, όχι καλό το τέλος μας προβλέπω».

(Ιλ., Η 247-252, μετ. Ι. Πολυλάς)

Ο Αντήνορας, αν και ανιψιός του Πριάμου, ανήκει στους δημογέροντες της Τροίας που δεν πολεμούν, έμπιστος φίλος και συνοδός του Πριάμου, όταν ο βασιλιάς κατέβηκε από τα τείχη της πόλης και έδωσε τον όρκο της ανακωχής.

Σύζυγός του ήταν η Θεανώ, κόρη του βασιλιά της Θράκης Κισσέα και της Τηλέκλειας, αδελφή, κατά μια εκδοχή, του Άσιου και της Εκάβης. Μαζί απέκτησαν πολλά παιδιά: τον Αρχέλοχο, τον Ακάμαντα, τον Γλαύκο, τον Ελικάονα, τον Λαοδόκο, τον Πόλυβο, τον Αγήνορα, τον Ιφιδάμαντα, τον Κόωνα, τον Λαοδάμαντα, τον Δημολέοντα· τον Ανθέα, τον Λαοκόωντα, τον Ιππόλοχο, τον Ευρυμανθέα, τον Ευρύμαχο, την Κρινώ. Νόθος γιος του ήταν ο Πηδαίος. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν στον πόλεμο.

Η Θεανώ, αν και ιέρεια της Αθηνάςδεσμός στην Τροία —την καλοπρόσωπη Θεανώ […] /της Αθηνάς ιέρειαν την είχαν βάλ’ οι Τρώες (Ζ 298, 300)—, πείστηκε από τον σύζυγό της να του δώσει το Παλλάδιον, για να το παραδώσει εκείνος στον Οδυσσέα και τον Διομήδη, που σκόπευαν να το κλέψουν. Γιατί είχε δοθεί χρησμός στους Αχαιούς ότι δεν θα μπορούσαν να κατακτήσουν την Τροία, αν πρώτα δεν έπεφτε στα χέρια τους το Παλλάδιο. Ο Αντήνορας βοήθησε τους Αχαιούς και γιατί έτρεφε την ελπίδα να πάρει εκείνος τον θρόνο μετά την κατάκτηση της πόλης του. Στο μεταξύ δυο από τους γιους τους, ο Ιφιδάμαντας και ο Κόωνας, σκοτώθηκαν από το χέρι του Αγαμέμνονα, σχεδόν ταυτόχρονα. Ωστόσο, οι Αχαιοί σεβάστηκαν τον Αντήνορα και την οικογένειά του κατά την άλωση. Έτσι, ο Οδυσσέας, τη νύχτα της άλωσης, σέρνει τον τραυματισμένο Αντηνορίδη Ελικάονα έξω από το πεδίο της μάχης και τον σώζει, και μαζί με τον Μενέλαο, που είχαν φιλοξενηθεί και φυγαδευτεί από τον Αντήνορα, αφήνουν τον γιο του Γλαύκο, που έτρεχε για να σωθεί, να καταφύγει στο σπίτι του, έξω από το οποίο κρεμόταν, με εντολή του Αγαμέμνονα, δέρμα λεοπάρδαλης, σημάδι για όλους τους Αχαιούς ότι το σπίτι και οι ένοικοί του έπρεπε να προστατευτούν. Μόνο ο Αγήνορας σκοτώθηκε που βρέθηκε την πιο ακατάλληλη στιγμή στο σπίτι του Πριάμου. Στο μεγάλο έργο του Πολύγνωτου στους Δελφούς ο καλλιτέχνης απεικόνισε τα εξής:

Εκεί είναι και το σπίτι του Αντήνορα. Στην είσοδο έχουν κρεμάσει το δέρμα λεοπάρδαλης, που για τους Έλληνες σήμαινε ότι δεν έπρεπε να πειράξουν το σπίτι του Αντήνορα. Η Θεανώ απεικονίζεται με τους γιους της. Ο Γλαύκος κάθεται πάνω στα γύαλα του θώρακα, ενώ ο Ευρύμαχος σε πέτρα. Δίπλα του βλέπεις τον Αντήνορα και στη συνέχεια την κόρη του Αντήνορα Κρινώ· η Κρινώ κρατά το μωρό της. Στα πρόσωπα όλων των ανθρώπων είναι ζωγραφισμένη η συμφορά που τους βρήκε. Δούλοι φορτώνουν σ' ένα γάιδαρο το κιβώτιο και άλλα σκεύη. Πάνω στον γάιδαρο κάθεται ένα μικρό παιδί. Εκεί είναι γραμμένο και ένα δίστιχο ελεγειακό ποίημα του Σιμωνίδη:
«Ο Πολύγνωτος, ο γιος του Αγλαοφώντα, από τη Θάσο, ζωγράφισε την άλωση της ακρόπολης του Ιλίου.»

(Παυσ. 10.27.3δεσμός)


Σχετικά λήμματα

ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣδεσμός, ΑΓΗΝΟΡΑΣ, ΑΚΑΜΑΝΤΑΣ, ΑΡΧΕΛΟΧΟΣ, ΓΛΑΥΚΟΣ, ΔΗΜΟΛΕΟΝΤΑΣΕΚΑΒΗδεσμός, ΕΛΕΝΗδεσμός, ΕΛΙΚΑΟΝΑΣ, ΘΕΑΝΩ, ΙΚΕΤΑΟΝΑΣΙΦΙΔΑΜΑΝΤΑΣΚΙΣΣΕΑΣ, ΚΟΩΝΑΣ, ΛΑΟΔΑΜΑΝΤΑΣ, ΛΑΟΔΟΚΟΣ, ΛΑΟΚΟΩΝΤΑΣδεσμός, ΜΕΝΕΛΑΟΣδεσμός, ΠΑΡΗΣδεσμός, ΠΗΔΑΙΟΣ, ΠΟΛΥΒΟΣΠΡΙΑΜΟΣδεσμός, ΤΗΛΕΚΛΕΙΑ