Ο Αιγίπανας λεγόταν γιος του Πάνα και της Νύμφης Αίγας ή του Δία και της Αίγας, συζύγου του Πάνα στον οποίο παρουσίασε τον μικρό σαν δικό του γιο. Θεότητα αγροτική και αυτή, όπως ο πατέρας του ή θετός του πατέρας Πάνας, ανθρωπόμορφη με ρύγχος αίγας και ουρά ιχθύος. Ο Αιγίπανας παίζει σημαντικό ρόλο στη σωτηρία του Δία από τον επίσης μειξογενή και γιγάντιο Τυφώνα. Πιο συγκεκριμένα:

Όταν ο Τυφώνας κυνηγούσε τους θεούς και κόντευε να τους πιάσει, εκείνοι, τρομοκρατημένοι, αναζήτησαν καταφύγιο στην Αίγυπτο. Για να γλιτώσουν λέγεται ότι ο Πάνας τους συμβούλευσε να μεταμορφωθούν. Έτσι, ο Απόλλωνας έγινε γεράκι ή κοράκι, ο Ερμής Ίβις, ο Άρης πολύ λεπιδωτό ψάρι, η Άρτεμη γάτα, ο Διόνυσος τράγος, ο Ηρακλής ελάφι, ο Ήφαιστος βόδι, ο Πάνας μεταμορφώθηκε σε αιγόκερο· η Αφροδίτη έπεσε στον Ευφράτη και έγινε ψάρι που αργότερα καταστερίστηκε από τους θεούς και έγινε ο αστερισμός του Ιχθύος. Μόνο ο Δίας και η Αθηνά κράτησαν τη μορφή τους, αλλά ο Λουκιανός παραδίδει ότι ως και ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κριάρι. Πάντως, οι θεοί, για να τιμήσουν τον Πάνα για τη συμβολή του στη σωτηρία τους, έβαλαν στον ουρανό τον αστερισμό του Αιγόκερου. Η περαιτέρω σωτηρία του Δία αποδίδεται στον Αιγίπανα.

Όσο ο Τυφώνας ήταν μακριά, ο Δίας τον κατακεραύνωνε, όταν όμως πλησίασε, τον χτυπούσε με ατσάλινο δρεπάνι, και καθώς αυτός το έσκαγε, τον καταδίωξε μαζί με τους άλλους μέχρι το Κάσιο όρος· αυτό βρίσκεται πάνω από τη Συρία [στα σύνορα της Αιγύπτου και της Πετραίας Αραβίας]. Εκεί, καθώς ο Δίας τον είδε πληγωμένο, ήρθαν στα χέρια. Αλλά ο Τυφώνας τυλίχτηκε γύρω του με τις σπείρες και τον έσφιξε γερά, του άρπαξε το δρεπάνι και του έκοψε τους τένοντες των χεριών και των ποδιών· ύστερα τον φορτώθηκε στους ώμους και, περνώντας τη θάλασσα, τον μετέφερε στην Κιλικία και εκεί τον έκλεισε στο Κωρύκιο άντρο. Το ίδιο και τους τένοντες, αφού τους τύλιξε με αρκουδοτόμαρο, τους έκρυψε εκεί και έβαλε τη δράκαινα Δελφύνη να τα φυλάει· μισό ζώο ήταν αυτή η κόρη. Όμως ο Ερμής και ο Αιγίπανας έκλεψαν τους τένοντες και κρυφά τους επανατοποθέτησαν στο σώμα του Δία. Ο Δίας, αφού βρήκε ξανά τη δύναμή του και πρόβαλε ξαφνικά στον ουρανό πάνω σε άρμα που το έσερναν φτερωτά άλογα, και κεραυνοβολώντας τον Τυφώνα τον έδιωξε προς το βουνό που ονομαζόταν Νύσα… (Απολλόδωρος 1.6)

Πιστευόταν ότι ένα είδος πιθήκων από τη Λιβύη κινητοποίησε τη φαντασία των ανθρώπων και πλάστηκε το μειξογενές αυτό πλάσμα.

Αιγίπανες ονομάζονται και οι Σάτυροι.

Σχετικά λήμματα

ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ, ΑΡΗΣ, ΑΡΤΕΜΗ, ΕΥΦΡΑΤΗΣ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΗΦΑΙΣΤΟΣ, ΠΑΝΑΣ, ΣΑΤΥΡΟΙ