Ο Πολυμήστορας ή Πολυμνήστορας ήταν βασιλιάς της Θράκης, σύμμαχος των Τρώων και έμπιστος φίλος του Πρίαμου και της Εκάβης. Παντρεύτηκε την κόρη του Πριάμου, την Ιλιόνη, και απέκτησαν ένα γιο, τον Δηίπυλο. Η συνέχεια του μύθου του παραδίδεται σε διάφορες παραλλαγές. Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη, κατά τη διάρκεια του τρωικού πολέμου ο Πρίαμος έστειλε τον μικρότερό του γιο Πολύδωρο στον Πολυμήστορα, που καλλιεργούσε την εύφορη Χερσόνησο και κρατούσε τον φίλιππο λαό της υπό το δόρυ του (Ευρ., Εκ. 8-9)· μαζί και πολύ χρυσάφι, για να τον μεγαλώσει ο Θράκας βασιλιάς με ασφάλεια στην αυλή του, και όταν το παιδί θα μεγάλωνε, θα του έδινε και το χρυσάφι του πατέρα του.

Αλλά, μόλις ο Έκτορας έχασε τη ζωή του και η Τροία έπεσε
και το παλάτι του πατέρα μου γκρεμίστηκε συθέμελα
κι εκείνος σφαγιάστηκε στον ιερό βωμό
από τον γιο τού Αχιλλέα, τον μιαρό φονιά,
με σκοτώνει, τον άμοιρο, για το χρυσάφι
ο φίλος του πατέρα μου· κι αφού με σκότωσε, στη θάλασσα
με πέταξε, για να κρατήσει το χρυσάφι δικό του.
Κείμαι στην ακτή – με το κύμα πότε να με σέρνει στα βαθιά,
πότε να με ξεβράζει − άκλαυτος, άταφος.

(Ευρ., Εκ. 21-30, ανέκδ. μετ. Αγαθή Δημητρούκα)

Όμως το κύμα ξέβρασε το σώμα στην ακτή κοντά στις σκηνές των αιχμάλωτων γυναικών από την Τροία. Αυτές, έχοντας πάει να πάρουν νερό για να πλύνουν το νεκρό σώμα της Πολυξένης και για να το ετοιμάσουν για ταφή, βρήκαν το σώμα του παιδιού και το παρέδωσαν στη μάνα του Εκάβη. Λεγόταν ότι πρώτη το βρήκε η δούλη της Εκάβης Περίβοια ή η ίδια η Εκάβη. Αυτή, μαζί με τις άλλες γυναίκες, οργάνωσαν την εκδίκηση για τον άδικο χαμό του παιδιού. Με δόλο τον κάλεσαν στις σκηνές τους, τάχα για να του αποκαλύψει η Εκάβη πού ήταν κρυμμένοι οι θησαυροί της Τροίας· με πονηριά τράβηξαν τα παιδιά του μακριά από εκείνον, τα σκότωσαν και τον ίδιο τον τύφλωσαν. Ανήμπορος ο Πολυμήστορας θέλησε να δικαιολογήσει την πράξη του φόνου του παιδιού, ισχυριζόμενος ότι το έκανε για τους Έλληνες, για να μην υπάρξει κανένα απομεινάρι από τη γενιά του Πρίαμου, που θα μπορούσε μεγαλώνοντας να οργανώσει την εκδίκησή του για τον χαμό των δικών του και της πατρίδας του. Τουλάχιστον, αυτό έκανε στην τραγωδία του Ευριπίδη Εκάβη (στ. 1132-1182). Παραλλαγή θέλει τον Πολυμήστορα να παραδίδει τον μικρό γιο στον Αίαντα τον Τελαμώνιο· Οι Αχαιοί τον έστησαν απέναντι από το τείχος και κάλεσαν τον Πρίαμο να τους παραδώσει την Ελένη με αντάλλαγμα τον γιο του· αυτό δεν έγινε και οι Αχαιοί τον σκότωσαν. Λατίνοι μυθογράφοι παραδίδουν και ότι ο Πολυμήστορας σκότωσε κατά λάθος το δικό του παιδί αντί για τον Πολύδωρο. Αυτό έγινε ως εξής: Ο Πρίαμος δεν έστειλε το παιδί στον Πολυμήστορα αλλά στην Ιλιόνη, αδελφή του Πολύδωρου και γυναίκα του Πολυμήστορα. Αυτή, επειδή φοβόταν για τη ζωή του αδελφού της, τον μεγάλωσε σαν γιο της και τον γιο της Δηίπυλο σαν αδελφό της. Όταν ο Πολύδωρος ενηλικιώθηκε, πήγε στο μαντείο των Δελφών και ζήτησε χρησμό· εκεί του είπαν ότι ο πατέρας του είχε σκοτωθεί, ότι η μητέρα του ήταν αιχμάλωτη και ότι η πατρίδα του είχε καεί. Επιστρέφοντας στη Θράκη, βρήκε αυτόν που θεωρούσε για πατέρα του ζωντανό, τη γυναίκα που θεωρούσε μητέρα του ελεύθερη και την πατρίδα του όπως την είχε αφήσει. Τότε η Ιλιόνη του αποκάλυψε την αλήθεια και ότι αυτός που θεωρούσε πατέρας του είχε έρθει σε συνεννόηση με τους Αχαιούς για να σκοτώσει τον γιο του Πριάμου, ώστε να μην μείνει κανένας από τη γενιά του Πρίαμου· μάλιστα του υποσχέθηκαν για γυναίκα την Ηλέκτρα και πολύ χρυσάφι για να τελέσει τον φόνο. Και ο Πολυμήστορας, πράγματι, σκότωσε αυτόν που θεωρούσε αδελφό της γυναίκας του και γιο του πατέρα της Πριάμου, στην πραγματικότητα όμως σκότωσε τον δικό τους γιο, τον Δηίπυλο. Για να τον εκδικηθεί η Ιλιόνη, ζήτησε από τον αδελφό της να βγάλει τα μάτια του «πατέρα» του Πολυμήστορα και να τον σκοτώσει (Υγίν. 109)· ή τον σκότωσε η ίδια, ενώ αναφέρεται και η εκδοχή ότι η Ιλιόνη αυτοκτόνησε μη αντέχοντας τα βάσανα των γονιών της (Υγίν. 243.4). Ο τάφος του Πολύδωρου μνημονεύεται από τον Πλίνιο (Φυσ. Ιστ. 4.43). [Εικ. 1, 2, 3, 4, 5, 6]

(Ομηρική εκδοχή)

Σχετικά λήμματα

ΠΡΙΑΜΟΣ, ΕΚΑΒΗ, ΙΛΙΟΝΗ, ΠΟΛΥΞΕΝΗ, ΑΙΑΣ Ο ΤΕΛΑΜΩΝΙΟΣ, ΕΛΕΝΗ, ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ