μεταφορά στο διαδίκτυο μιας δειγματικής διδασκαλίας  με θέμα

Οι Πρόσφυγες της Μικρασίας

Ιστορικοί χάρτες

ΜΕ επίκεντρο την Ευρώπη και την Ασία, το http://discusmedia.com/?profile=map  παρουσιάζει φωτογραφίες και ιστορικούς χάρτες αυτών των περιοχών δίνοντάς σας τη δυνατότητα να μελετήσετε τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην πορεία των χρόνων και μέχρι σήμερα. Κάθε χάρτης συνοδεύεται από επεξηγήσεις και ιστορικές λεπτομέρειες, κάτι που σας διευκολύνει σε περίπτωση που έχετε να εκπονήσετε κάποια εργασία ή να κάνετε κάποια παρουσίαση. Επιπλέον, για όσους ασχολείστε επαγγελματικά, υπάρχει η δυνατότητα να παραγγείλετε και να λάβετε στο σπίτι σας πιστά αντίγραφα των χαρτών που θέλετε. Από τα πιο προσεγμένα sites του είδους. Μεταφρασμένη

www.history.com -γνωστές και άγνωστες πτυχές της Ιστορίας σε ένα site.

Ο Μαραθώνας έγινε σύμβολο ανεξαρτησίας

Το "Click… στην Ιστορία" είναι ένα νέο, πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πραγματοποιείται από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού με τη συνεργασία και την υποστήριξη της Vodafone. Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάδειξη της τοπικής ιστορίας μέσα από τη ματιά των μαθητών, αξιοποιώντας τις απεριόριστες δυνατότητες της κινητής επικοινωνίας στη σύγχρονη εκπαίδευση.

Η ιστορία έχει μεγάλη σημασία για τους ανθρώπους. Τους δίνει το πλαίσιο στο οποίο μπορούν να τοποθετήσουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Τους δίνει μια ταυτότητα στο χώρο και στο χρόνο. Με το πρόγραμμα "Click… στην Ιστορία" θα βγουν στην επιφάνεια όψεις της ιστορίας που, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, είναι κομμάτι του εαυτού μας και των εμπειριών μας.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίου και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Το "Click… στην Ιστορία" προσκαλεί τους μαθητές να ανακαλύψουν την ιστορία και τις ιστορίες από τις οποίες αυτή αποτελείται και να τη δείξουν μέσα από τη δική τους οπτική γωνία.

Το ερευνητικό οπτικοακουστικό υλικό αποστέλλεται μέσω του δικτύου της Vodafone στη διαδικτυακή πλατφόρμα http://local.e-history.gr/, η οποία έχει σχεδιαστεί ειδικά για το πρόγραμμα, με τρόπο τέτοιο ώστε να αποτελεί το εργαλείο παρουσίασης της εργασίας των μαθητών στους γονείς, τη σχολική κοινότητα και το ευρύ κοινό.

Το πρόγραμμα αξιοποιεί μεθόδους που κεντρίζουν το ενδιαφέρον των μαθητών, δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία στη σχολική κοινότητα να αναλάβει ενεργό ρόλο στην τοπική κοινωνία και να προβάλει το έργο της σε συνεχή διάλογο με τις άλλες σχολικές κοινότητες.

Το πρόγραμμα "Click… στην Ιστορία", με τη συνεχή συνεργασία μαθητών, εκπαιδευτικών και των ερευνητών του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, συμβάλλει σημαντικά στην εκπαίδευση των μαθητών σχετικά με τον τρόπο που διεξάγεται η έρευνα, ενώ βοηθά και στην απόκτηση δεξιοτήτων ως προς τη σύνθεση μιας εργασίας σε ηλεκτρονική μορφή με μία μέθοδο που κερδίζει την προσοχή των μαθητών. Τέλος, εκπαιδεύει τους μαθητές στη συλλογική εργασία, δεδομένου ότι δημιουργούν ομάδες, στο πλαίσιο των οποίων πρέπει να συνεργαστούν για τη διαμόρφωση της τελικής εργασίας.

Το πρόγραμμα έχει ήδη υλοποιηθεί πιλοτικά σε έξι δημόσια γυμνάσια σχολεία όλης της Ελλάδας, ενώ μέχρι το τέλος της φετινής σχολικής χρονιάς θα έχουν προστεθεί δώδεκα επιπλέον στους Νομούς Αττικής, Αχαΐας, Έβρου, Ευβοίας, Λασιθίου, Λέσβου, Ξάνθης, Πέλλας, Ροδόπης και Σάμου.

Στην ιστοσελίδα http://local.e-history.gr/ ο επισκέπτης μπορεί να πλοηγηθεί στις εργασίες των σχολείων της πρώτης φάσης υλοποίησης του προγράμματος από την Αγιά Λάρισας, τη Δράμα, τη Θήβα, το Ναύπλιο, τη Νέα Ιωνία και τη Χίο.

Αγνωστες λέξεις για τα παιδιά «εθνικοσοσιαλισμός» και «φασισμός», έχουν «εξαερωθεί» στο πρόγραμμα διδασκαλίας

Στον κόσμο των παιδιών η βία είναι παρούσα. Είναι μέρος του παιχνιδιού τους. Πλέον όμως η βία διαχέεται και στην κοινωνία γύρω τους. «Πώς να κρυφτείς απ' τα παιδιά» τραγουδούσε ο Διονύσης Σαββόπουλος σε εποχές με λιγότερους (ή απλώς πιο πρόσφατους στη μνήμη) κινδύνους για τη δημοκρατία. Δεν προσπάθησε να κρυφτεί ένας 12χρονος μαθητής στον Πειραιά όταν δήλωσε πρόσφατα σε συμμαθητή του στην αυλή του σχολείου: «Εμείς στο σπίτι μας είμαστε στη Χρυσή Αυγή. Δεν ανεχόμαστε τέτοιες συμπεριφορές»... Μήπως το «παιχνίδι» της βίας κινδυνεύει να εδραιωθεί; Μαθητές με ναζιστικά τατουάζ, περίεργες κινήσεις σε σχολεία, καθημερινά κρούσματα βίας. Τα περιστατικά, δυστυχώς, αυξάνονται.

Στο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο στο Κολωνάκι δύο πολίτες μπήκαν στον προαύλιο χώρο την ημέρα του εφετινού αγιασμού, ξεδίπλωσαν μια ελληνική σημαία και έβγαλαν λόγο στους παριστάμενους με θέμα την «ανθελληνική» προπαγάνδα και την επιχείρηση κατάργησης της... ελληνικής ταυτότητας με αφορμή τον περίφημο «πόλεμο για τα φωνήεντα» σχετικά με το βιβλίο της Γλώσσας της Ε' και Στ' Δημοτικού. Στην Πάτρα ο διευθυντής δημοτικού σχολείου, προβληματισμένος για το κτιριακό πρόβλημα, αναρωτήθηκε: «Μήπως να καλέσουμε τη Χρυσή Αυγή;». Για το περιστατικό αυτό διενεργήθηκε ΕΔΕ από το υπουργείο Παιδείας.
Το πείραμα του «Κύματος» Στην Πετρούπολη μια δασκάλα είδε τους μαθητές της (της Ε' τάξης) να μπαίνουν στην αίθουσα φωνάζοντας εν χορώ: «Χρυσή Αυγή». Οπως λέει η ίδια μιλώντας στο «Βήμα», «ήταν μια σκηνή που αρχικά με σόκαρε. Οι μικροί, μη καταλαβαίνοντας τους δικούς μου συνειρμούς, συνέχισαν να φωνάζουν χαρωπά. Εκείνη την ημέρα ήταν το παιχνίδι τους» συνεχίζει. Αποφάσισε τότε να κάνει ένα μικρό πείραμα: όταν οι μαθητές σταμάτησαν, άρχισε να τους φωνάζει αυταρχικά, να τους διατάζει να υπακούσουν χωρίς δεύτερη σκέψη στις εντολές της και όταν εκείνοι παγωμένοι την υπάκουσαν, τους είπε: «Αυτό που μόλις παρακολουθήσατε ήταν ένα δείγμα του μαθήματος που θα κάνουμε σήμερα»... Για αυτή την εμπειρία η ίδια και άλλοι συνάδελφοί της δηλώνουν ανήσυχοι. «Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν διδάσκει τους μαθητές ούτε τι είναι εθνικοσοσιαλισμός ούτε τι είναι εθνικισμός, ούτε καν τι έγινε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο» δηλώνει. Η κριτική προς το υπουργείο Παιδείας έχει γίνει και στο παρελθόν, οπότε και συγκροτήθηκαν επιτροπές ιστορικών, έγιναν συνεδριάσεις επί συνεδριάσεων, οι ιστορικοί διαφώνησαν και ξανασυμφώνησαν, αλλά το αποτέλεσμα έμεινε το ίδιο: σε ένα ελληνοκεντρικό αναλυτικό πρόγραμμα η Σύγχρονη Ιστορία αποδεικνύεται ο μεγάλος χαμένος. Οι γνώσεις των παιδιών παραμένουν ελλιπείς, το διδακτικό σύστημα παρωχημένο, η εκπαιδευτική «θωράκιση» των παιδιών - και αυριανών ενηλίκων πολιτών της χώρας μας - ανύπαρκτη. «Ηθελα από την πρώτη στιγμή να εξηγήσω στα παιδιά τον λόγο της συμπεριφοράς μου και να ζητήσω συγγνώμη» λέει στο «Βήμα» η δασκάλα που προχώρησε στο ιδιότυπο «πείραμα» της επίδειξης μέσα στην τάξη του τι μπορεί να σημαίνει φασισμός. «Αλλά ήθελα να καταλάβουν και στη συνέχεια να συζητήσουμε τι ακριβώς είναι αυτό που είδαν και τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι καταλήγουν σε παρόμοιες συμπεριφορές» τονίζει.
Αντίβαρα για την ελλιπή διδασκαλία «Πολλοί εκπαιδευτικοί μπορεί να μην προλάβουν καν να διδάξουν στους μαθητές τους τα λίγα κεφάλαια που αναφέρονται στον ναζισμό και τον εθνικοσοσιαλισμό» λέει η κυρία Μαρία Δανιήλ, καθηγήτρια σε σχολείο της Καλλιθέας. Η ίδια δείχνει πραγματικά προβληματισμένη. «Υπάρχει μια ανησυχία για το θέμα και προσπαθούμε μόνοι μας να δούμε πώς θα χειριστούμε αντίστοιχα κρούσματα στα σχολεία μας» λέει. «Ψάχνουμε για αντίβαρα, όπως πολιτιστικές δραστηριότητες, θεατρικά έργα, σκετς• μπορούμε ίσως να χρησιμοποιήσουμε και τα πρότζεκτ που θεσμοθετήθηκαν στα σχολεία την περυσινή χρονιά. Το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου όμως δεν καλύπτει το πρόβλημα. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν στο σχολείο τίποτα γι' αυτά τα θέματα» καταλήγει. «Ο,τι ξέρουν οι μαθητές για τον ναζισμό το ξέρουν από τις ταινίες που έχουν δει ή τα βιβλία που έχουν διαβάσει» λέει χαρακτηριστικά δάσκαλος σχολείου στο κέντρο της Αθήνας. «Είναι φοβερό το πώς εντυπωσιάζονται από κρούσματα βίας στον σχολικό χώρο. Το πιο ανησυχητικό είναι όμως ότι πλέον έχουν αντίστοιχες αναφορές και από τα σπίτια τους. Με τον τρόπο αυτό κανιβαλίζουμε την ψυχή των παιδιών» δηλώνει χαρακτηριστικά.

Διδασκαλία της Ιστορίας «Η ύλη αντιμετωπίζεται ως εξεταστέα, όχι ως διδακτέα» «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μοντέλο που θέλει να μιμηθεί ο έφηβος είναι κοντά στα πρότυπα που προβάλλουν πολιτικοί σχηματισμοί όπως αυτός της Χρυσής Αυγής» λέει η κυρία Χριστίνα Κουλούρη, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. «Είναι αλήθεια ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στα σχολεία είναι προσανατολισμένο στην αποστήθιση και η ύλη αντιμετωπίζεται μόνο ως εξεταστέα και όχι ως διδακτέα. Η γνώση που προσφέρεται σχετικά με τα θέματα που αφορούν τον ναζισμό είναι αποσπασματική. Τα παιδιά δεν μπορούν να τον συνδυάσουν με τη δράση αντίστοιχων πολιτικών ομάδων. Μπορεί να έχουν διδαχτεί ένα κεφάλαιο για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη φασιστική ιδεολογία, αλλά ο τρόπος διδασκαλίας του να ακυρώνει τελείως την αφομοίωσή του. Δεν καταλήγει η διδασκαλία σε κατανόηση της ύλης. Μένουν μόνο αποσπασματικές εικόνες και ημερομηνίες» προσθέτει. Οπως εξηγεί η κυρία Κουλούρη, το πρόβλημα είναι ότι «η διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία είναι ελληνοκεντρική και όσες γνώσεις δίνονται για τη Γενική Ιστορία είναι τελείως αποκομμένες από το ιστορικό τους πλαίσιο. Δεν είναι παράλογο το ότι οι νέοι δεν μπορούν να συνδέσουν στο μυαλό τους τη Χρυσή Αυγή με τον ναζισμό. Ετσι είναι εύκολο μια επικίνδυνη ιδεολογία να περάσει στα παιδιά ως μόδα, ως κάτι που τα γοητεύει. Πολλές φορές δε και στο πανεπιστήμιο πολλοί φοιτητές μας δεν ξέρουν τι θα πει αντισημιτισμός...» λέει χαρακτηριστικά. 

Τα εισιτήρια για τα σημερινά γήπεδα είναι όλα χάρτινα και ελέγχονται ηλεκτρονικά. Το ίδιο και οι προσκλήσεις για τις λεγόμενες διακεκριμένες ή - πιο ελληνικά - VIP θέσεις, μόνο που αυτές είναι καμωμένες από άλλο υλικό (συνήθως από χαρτόνι ή σκληρότερο και ποιοτικότερο χαρτί). Η θέση που πρόκειται να καταλάβει ο (VIP) θεατής είναι καθορισμένη, η σειρά επίσης. Δεν πρόκειται για... παγκόσμιο φαινόμενο μεταπολεμικής ευμάρειας αλλά για από αρχαιοτάτων χρόνων συνήθεια. Γιατί μπορεί στους Ολυμπιακούς και τους παράλληλους με αυτούς αθλητικούς, μουσικούς, θεατρικούς αγώνες της αρχαιότητας να επιτρεπόταν η είσοδος μόνο σε άνδρες, μόνο σε ελεύθερους Ελληνες (όχι σε δούλους και όχι σε καταδικασμένους για σοβαρά αδικήματα) αλλά οι θεατές είχαν πάντα τις... κατηγορίες τους.

Μεταλλικά εισιτήρια για τους πολλούς, οστέινα για τους λίγους και διακεκριμένους χορηγούσαν ακόμα και οι Ρωμαίοι που επιχείρησαν την αναβίωση των Ολυμπιακών και των παράλληλων με αυτούς αγώνων ανά την ελληνική επικράτεια επί της κυριαρχίας τους. Ακριβώς αυτό ήταν το μικρό οστέινο πλακίδιο διαμέτρου 3 εκατοστών με εμφανή τη χάραξη από τη μία πλευρά ενός νικηφόρου στεφανιού από φοινικιά με την επιγραφή Πύθια στο κέντρο και από την άλλη πλευρά χαραγμένους αριθμούς με ελληνική και λατινική γραφή (ΙΙΙ λατινικό, ελληνικό Γ, ελληνικό Ι ή λατινικό Ι) που δήλωναν τη σειρά ή την κερκίδα όπου θα καθόταν ο θεατής. «Κερκίδα 1, θέση 3» ή «σειρά 1, θέση 3», μπορεί και το αντίστροφο. «Θέση 1, κερκίδα 3». Σαφώς όμως θέση διακεκριμένη και είτε καλά πληρωμένη για τη θέαση των αγώνων είτε χορηγημένη ως πρόσκληση σε κάποιον επίσημο αξιωματούχο της πόλης, ρωμαίο άρχοντα, πρώην διακεκριμένο αθλητή ή, σε κάθε περίπτωση, θεατή με υψηλό κοινωνικό status.

Το οστέινο πλακίδιο εκτίθεται στο κέντρο και σε ειδικές προθήκες (αμφοτερόπλευρες) στην κεντρική αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης μοιάζει με... παλιοκαιρίσιο κουμπί.

Τα Πύθια της Θεσσαλονίκης ήταν μια μεγάλη γιορτή που οργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Απόλλωνα.

Στη Θεσσαλονίκη αναφέρονται για πρώτη φορά αγώνες με το όνομα Πύθια το 240 μ.Χ., στα χρόνια της διακυβέρνησης του αυτοκράτορα Γορδιανού Γ' (238-244 μ.Χ.). Ο Γορδιανός Γ' απένειμε στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά τον τίτλο της νεωκόρου και της παραχώρησε το δικαίωμα τέλεσης των Πυθίων.

Από τα νομίσματα φαίνεται ότι τα Πύθια συνέχισαν να τελούνται και υπό τη διακυβέρνηση των αυτοκρατόρων Φιλίππου του Αραβα (244-249 μ.Χ.) και του Βαλεριανού και Γαλιηνού (253-268 μ.Χ.)100.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ψηφιδωτό δάπεδο (του 3ου μ.Χ. αιώνα) που βρέθηκε πρόσφατα στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Αντιγονιδών στο οποίο εικονίζονται δύο στεφάνια με εγγεγραμμένη τη λέξη Πύθια και παράσταση αγωνιστικού τεθρίππου. Το εύρημα - οστέινο εισιτήριο ανήκει στα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. (τοποθετείται μεταξύ του 240-260 μ.Χ.) και διακρίνεται για το πολύτιμο υλικό του σε σχέση με τα συνηθέστερα μεταλλικά εισιτήρια (μολύβδινα ή χάλκινα).

Ισως λοιπόν να είχε τιμητικό χαρακτήρα και να χρησιμοποιήθηκε από κάποιον αξιωματούχο της πόλης σε περισσότερες από μία διοργανώσεις (και VIP και... διαρκείας). Στην πίσω πλευρά του διακρίνονται ίχνη από σβησίματα για αναγραφή διαφόρων αριθμών που θα δήλωναν τη θέση που γνωρίζουμε ότι ήταν αυστηρά καθορισμένη, ανάλογα με το κοινωνικό του status. 

Αλλοι Θησαυροί

- Τα Πύθια ήταν εορταστικά αγωνίσματα της αρχαίας Ελλάδας που γίνονταν στους Δελφούς προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Τα βραβεία ήταν τιμητικά (ένα δάφνινο στεφάνι, τα κλαδιά του ιερού φυτού του οποίου κόβονταν από την κοιλάδα των Τεμπών).

- Κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, οι Ελληνες συνέχιζαν να τελούν τις γιορτές τους σε πλήρη ελευθερία και σύμφωνα με τις λατρευτικές τους παραδόσεις, ακολουθώντας το δικό τους η

Όλα κάποια στιγμή συμβαίνουν για πρώτη φορά: κάποιος για πρώτη φορά παραβίασε τους "κανόνες" του θεσμού του γάμου, κάποιος άλλος για πρώτη φορά αποφάσισε να δηλώσει δημοσίως την διαφορετικότητά του. Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ όμως ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι που στην εποχή τους τόλμησαν να «καινοτομήσουν» σε πράγματα, τα οποία σήμερα παίρνουμε ως δεδομένο; Ιδού οι πέντε πρωτοπόροι, οι οποίοι άφησαν τα ίχνη τους στην παγκόσμια ιστορία.

Ερρίκος Η’ της Αγγλίας Πέρα από τις κατακτήσεις και σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Ερρίκος Η’, ο βασιλιάς της Αγγλίας, που βασίλεψε από το 1509 έως το θάνατό του το 1547, έγινε διάσημος… για τους έξι γάμους του. Είναι ο μοναδικός μονάρχης ο οποίος παντρεύτηκε επίσημα έξι φορές, αποκτώντας τρεις διαδόχους. Αν λάβουμε υπ’ όψη ότι ως επί το πλείστον οι μονάρχες εκτός από τις συζυγικές τους σχέσεις αποκτούσαν και πολλές ερωμένες, η «πολυγαμία» εκείνη την περίοδο δεν ήταν κανένα εκπληκτικό γεγονός. Η υποχρέωση της βασίλισσας ήταν η γέννηση αγοριού, διαδόχου του θρόνου. Όταν όμως η βασίλισσα είναι ανίκανη να «χαρίσει» στον βασιλιά ένα γιό… ο Ερρίκος Η' πρωτοπορεί αλλάζοντας ριζικά την ιστορία. Για πρώτη φορά ο μονάρχης χώρισε την βασίλισσα για να ξαναπαντρευτεί, συμβάλλοντας ενεργά στην μεταρρύθμιση της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Οι έντονες εκκλησιαστικές διαμάχες με τη Ρώμη (το διαζύγιο αποτελούσε ιεροσυλία, σύμφωνα με την καθολική εκκλησία) οδήγησαν στο διαχωρισμό της Αγγλικανικής Εκκλησίας από την εξουσία της. Άλλωστε ο Ερρίκος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με την νίκη του κατά της εκκλησίας, που άλλαζε τις βασίλισσες σαν τα πουκάμισα. Δεν δίσταζε επίσης να κατηγορήσει τις βασίλισσες του (συγκεκριμένα τις δύο από τις έξι) για αιμομιξία και εξωσυζυγικές σχέσεις, κάτι το οποίο τις οδήγησε στην εκτέλεση. Ερρίκος Γ’ της Γαλλίας Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ιστορικοί, ποιητές και χρονικογράφοι απέδιδαν στους μονάρχες ομοφυλοφιλικές τάσεις είτε αυτό ήταν αλήθεια, είτε όχι. Σχολίαζαν τον σεξουαλικό προσανατολισμό διασήμων χωρίς να υπάρχουν βάσιμες αποδείξεις της ομοφυλοφιλίας τους. Για έναν τουλάχιστον μονάρχη ωστόσο δεν υπάρχουν αμφιβολίες, διότι έγινε ο πρώτος ανοιχτά γκέι-βασιλιάς στην ιστορία της Ευρώπης. Ο Ερρίκος Γ', που βασίλςψε στην Γαλλία από το 1574 μέχρι το θάνατό του το1589, λάτρευε τα γυναικεία φορέματα και κοσμήματα και δεν έχανε ευκαιρία να κυκλοφορεί με αυτά δημοσίως. Οι φήμες λένε ότι κάποτε ήταν γνωστός "γυναικάς" της εποχής του και ράγισε τις καρδιές πολλών γυναικών. Όμως μόλις έκλεισε τα είκοσι, ξαφνικά άλλαξε σεξουαλικό προσανατολισμό. Όπως γράφει ο βιογράφος του Ερρίκου, ο μονάρχης είχε πολλούς άντρες-εραστές, mignons όπως αποκαλούνταν, ντυμένους και βαμμένους σαν γυναίκες, οι οποίοι τον ακολουθούσαν παντού.

Ελισάβετ Μπάθορι Η Ελισάβετ Μπάθορι ήταν η κόμισσα της Ουγγαρίας, παντρεμένη με τον Ferenc Nadasdy, διοικητή των στρατευμάτων της Ουγγαρίας. Θεωρείται η μεγαλύτερη δολοφόνος στην ιστορία της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας. Για τις σαδιστικές της τάσεις στην βιβλιογραφία ονομάζεται επίσης «Αιματοβαμμένη Κυρία του Καχτίτσε» και… «κόμισσα Δράκουλα». Υπήρχαν πολλές άσπλαχνες γυναίκες στην ιστορία της Ευρώπης, ωστόσο η Ελισάβετ Μπαθόρι έγινε η πρώτη γνωστή γυναίκα-δολοφόνος που σκότωνε για… αισθητικούς λόγους. Η κόμισσα βασάνιζε και σκότωνε τα θύματά της, νεαρές κοπέλες, οι οποίες στέλνονταν στο κάστρο της Καχτίτσε στη Σλοβακία με σκοπό να τις μάθει τη συμπεριφορά των ευγενών. Στη συνέχεια λουζόταν στο αίμα των θυμάτων της, θεωρώντας πως με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίσει αιώνια ομορφιά και νεότητα. Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστο το πόσες κοπέλες θανάτωσε η κόμισσα Δράκουλα, αλλά τα στοιχεία κάνουν λόγο για περίπου 600 θύματα. Ωστόσο, τα πλούτη της και η επιρροή της δεν την έσωσαν από την τιμωρία και αποφασίστηκε να την κλείσουν σε αποχωρητήριο του ίδιου της του κάστρου, όπου μετά από τέσσερα χρόνια βρέθηκε το άψυχο σώμα της.

Ποκαχόντας Η ινδιάνα πριγκίπισσα Ποκαχόντας υπήρξε η ηρωίδα της Αμερικής. Οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε από την ομώνυμη ταινία κινούμενων σχεδίων της Ντίσνεϊ, που έγινε γνωστή σε πολλές χώρες. Σύμφωνα με το θρύλο, η Ποκαχόντας έσωσε από βέβαιο θάνατο τον ηγέτη της αγγλικής αποικίας του Τζέιμσταουν στη Βιρτζίνια, Τζον Σμιθ, παρακαλώντας τον πατέρα της να του χαρίσει τη ζωή. Αυτό ίσως που δεν γνωρίζουμε για την Ποκαχόντας είναι ότι το πραγματικό της όνομα ήταν η Ματοάκα. Ακόμα λιγότερο γνωστό είναι το όνομα Rebecca Rolfe, με το οποίο βαφτίστηκε όταν παντρεύτηκε τον Τζον. Το σημαντικότερο όμως είναι το γεγονός ότι ήταν η πρώτη Αμερικανίδα ιθαγενής που παντρεύτηκε έναν Ευρωπαίο. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι αυτή η ιστορία είναι αληθινή επειδή η μόνη επιβεβαίωση της είναι η διήγηση του ίδιου του Σμιθ, δεκαεφτά χρόνια αργότερα. Η Ματοάκα, όμως, είναι υπαρκτό πρόσωπο: ήταν η κόρη του παντοδύναμου αρχηγού της φυλής Αλγκόνκουιν.

Βρίσκονται προσεκτικά τοποθετημένα σε προθήκες. Μπορεί να έχουμε περάσει δεκάδες φορές από μπροστά τους και όμως δεν έχουμε σταθεί να «ακούσουμε» τα μυστικά τους. Πολύτιμα εκθέματα μουσείων - διάσημα ή εντελώς «άγνωστα» - και μνημεία ανά την Ελλάδα που έχουν να διηγηθούν μια κρυμμένη ιστορία. Μια ιστορία που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, δεν γράφεται στις λεζάντες, δεν μπορεί να τη διαβάσει κάποιος παρά μόνο αν έχει στο πλευρό του έναν ξεναγό ή έναν εξειδικευμένο επιστήμονα. Η στήλη αυτή θέλει να επισημάνει εκείνα τα αντικείμενα και τα μνημεία που έχουν μια ιδιαίτερη ιστορία. Να ρίξει φως σε όσα δεν φαίνονται. Να ασκήσει το μάτι να προσέχει τις λεπτομέρειες. Και να δώσει αφορμή για ακόμη μία επίσκεψη στα μουσεία. Η αρχή γίνεται με την Κλεψύδρα - την πιο σημαντική φυσική πηγή της Ακρόπολης - που είδε από τις λαμπρές πομπές της γιορτής των Παναθηναίων έως τη δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Κύλικα όπως ψυχή

n Η κύλικα θεωρούνταν ιερό σκεύος. Συμβόλιζε την ψυχή μέσα στην οποία χύνεται ο οίνος που χρησιμοποιούνταν σε όλες τις μυστηριακές θυσίες.

n Ο κλασικός τύπος της κύλικας μοιάζει με τα σημερινά ποτήρια της σαμπάνιας και οι συνδαιτυμόνες τα κρατούσαν από τη βάση ή το πόδι. Το ύψος του ποδιού, όπως και το βάθος της κύλικας, διέφερε ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο παραγωγής τους.

Αρχαία παράδοση

n Λέγεται πως όταν ο Πυθαγόρας επισκέφθηκε την Αίγυπτο αναγκάστηκε να κάνει περιτομή για να του επιτραπεί η είσοδος στους ναούς.

n Η τεχνική και η τελετουργική σημασία της περιτομής μεταβιβάσθηκαν από τους αρχαίους Αιγύπτιους στους Εβραίους πριν από το 1300 π.Χ.

n Ο Ηρόδοτος δεν μπορούσε να πει αν η πατρότητα της περιτομής ανήκε στους Αιθίοπες ή τους Αιγύπτιους, διότι και στους δυο λαούς η συγκεκριμένη παράδοση είναι πολύ παλιά.

n Εκτός από τους Αιγύπτιους, στην αρχαιότητα περιτομή έκαναν και οι Σύροι της Παλαιστίνης και οι Φοίνικες.

Αρχαίοι ύμνοι

n Γνωστές σήμερα είναι περί τις 50 αρχαίες παρτιτούρες. Οι περισσότερες είναι γραμμένες σε παπύρους της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής, σε χειρόγραφα και επιγραφές.

n Το Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο του 1894 που διοργανώθηκε στο Παρίσι από τον Πιερ Ντε Κουμπερτέν άρχισε τις εργασίες του με τους ύμνους στον Απόλλωνα.

n Η Πυθαΐς - η γιορτή κατά τη διάρκεια της οποίας εκτελέστηκαν οι δύο ύμνοι - τελούνταν σε ανάμνηση της άφιξης του Απόλλωνα στους Δελφούς συνοδεία των τέκνων του Ηφαίστου, Αθηναίων, που προηγούνταν του θεού ημερώνοντας την άγρια γη για να περάσει, μύθο που αναφέρει και ο Αισχύλος στις Ευμενίδες.

«Ακούν» στο ίδιο όνομα και στην εμφάνιση είναι απαράλλακτα εδώ και χιλιετίες. Θα μπορούσαν με άνεση να βρίσκονται στην τσάντα ενός σημερινού γιατρού ή στον εξοπλισμό ενός σύγχρονου χειρουργείου. Κι όμως βρίσκονται εκτεθειμένα σε μια προθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, στον όροφο του κτιρίου που πλαισιώνει στη δυτική και νότια πλευρά το ελληνιστικό θέατρο της Ζέας, στην προθήκη με τα μικροαντικείμενα δεξιά στην αίθουσα με τον αριθμό δύο.

Σπάτουλες, λαβίδες και κοχλιάρια είναι μερικά μόνο από τα εργαλεία που συνόδευσαν έναν γιατρό στον τάφο του και τα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη και μαρτυρούν πόσο ανεπτυγμένη ήταν η Ιατρική στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως από τα χρόνια που κρατούσε το σκήπτρο ο Αγαμέμνων στις πολύχρυσες Μυκήνες οι γιατροί προχωρούσαν σε ανατρήσεις κρανίων για να απομακρύνουν θραύσματα οστών και πηγμένο αίμα αλλά και για να αφαιρέσουν όγκους που προκαλούσαν πόνο, ενώ υπάρχουν παραδείγματα που τα κρανία φέρουν πολλαπλές επεμβάσεις και φαίνεται πως οι ασθενείς είχαν επιβιώσει της επέμβασης.

Εγχείρηση στο κρανίο άλλωστε από έναν γιατρό παρουσία του Ασκληπιού απεικονίζεται και σε ένα αναθηματικό ανάγλυφο από την Αττική του 4ου αιώνα π.Χ. που φαίνεται πως αφιέρωσε ο ασθενής μετά τη θεραπεία του στον θεό της Ιατρικής - αν και, σύμφωνα με τον Ομηρο, ο Ασκληπιός δεν ήταν θεός αλλά θνητός ήρωας, ένας άριστος γιατρός, που λατρεύτηκε μετά θάνατον.

O πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης, άλλωστε, αναφέρει μαχαιρίδια για την αφαίρεση αμυγδαλών και νυστέρια, λαβίδες, τανάλιες, χειρουργικά άγκιστρα, πριόνια, τρυπάνια και σμίλες για επεμβάσεις στα οστά, βελόνες για παρακεντήσεις, καθετήρες, βεντούζες για αφαίμαξη ή για θεραπεία από το κρύωμα, ακόμη και θερμοφόρες από πηλό.

Παράλογο; Καθόλου, υποστηρίζουν οι ειδικοί που έχουν παρατηρήσει πως όλων των ειδών τα εργαλεία - όχι μόνο τα ιατρικά - όταν αποκτήσουν μια μορφή που αποδεικνύεται λειτουργική σπάνια ξαναλλάζουν.

Τι αλλάζει λοιπόν στο διάβα των αιώνων στην εργαλειοθήκη ενός γιατρού; Κατά βάση το υλικό. Ο ορειχάλκινος καθετήρας του αρχαίου ελληνικού κόσμου σήμερα κατασκευάζεται από πλαστική ύλη. Το τρυπάνι με το οποίο γίνονταν επεμβάσεις στο κρανίο ήταν χειροκίνητο. Σήμερα λειτουργεί με ηλεκτρισμό. Οι λαβίδες και τα νυστέρια κατασκευάζονται απλώς από διαφορετικό κράμα μετάλλου.

Κι αν οι επεμβάσεις στο κρανίο εντυπωσιάζουν, μια άλλη ιδιαίτερα δημοφιλής επέμβαση από την αρχαιότητα ώς σήμερα είναι η λεγόμενη καισαρική τομή, στην οποία υποβάλλονται οι έγκυοι όταν ο τοκετός δεν μπορεί να γίνει φυσιολογικά. Ο πρώτος που γεννήθηκε με αυτόν τον τρόπο ήταν ο ίδιος ο Ασκληπιός!

Ο μύθος λέει πως ο Απόλλων ερωτεύτηκε μια νεαρή πριγκίπισσα, την Κορωνίδα, η οποία ενώ ήταν έγκυος έκανε έρωτα με έναν άλλο άνδρα. Ο Απόλλων για να την εκδικηθεί ζήτησε από την αδελφή του Αρτεμη να τη σκοτώσει με τα βέλη της. Καθώς καιγόταν το σώμα της νεκρής - λέγεται, μαζί με τις σορούς άλλων νεκρών γυναικών - ο Απόλλων δεν άντεξε στην απώλεια του γιου του, άνοιξε την κοιλιά της Κορωνίδας και άρπαξε το παιδί.

Πίσω δεν πήγαιναν ούτε οι οδοντίατροι. Υπάρχουν ευρήματα που δείχνουν πως οι αρχαίοι γιατροί που δεν αποτελούσαν διαφορετική ειδικότητα από τους οδοντιάτρους μπορούσαν να φτιάξουν γέφυρες, να αντικαταστήσουν χαλασμένα δόντια με άλλα ζώων, αλλά και να βοηθήσουν τραυματίες που είχαν σπάσει το σαγόνι τους. Ο γιατρός κατάφερε να δέσει τα δόντια με χρυσό σύρμα και να τα κρατήσει στη θέση τους.

Ανεπτυγμένη όμως ήταν και η προσθετική μελών, όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα. Στον 3ο αιώνα π.Χ. ήταν γνωστή η χρήση πρόσθετων λειτουργικών μελών, και συγκεκριμένα ενός ποδιού, ενώ ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. χρησιμοποιούνταν πρόσθετα μεγάλα δάχτυλα ποδιών στην αρχαία Αίγυπτο, ώστε να διευκολύνονται ακρωτηριασμένοι ασθενείς στο περπάτημα.

Στο αρχαίο φαρμακείο

n Ο Ομηρος αναφέρει 150 όρους ανατομίας και περιγράφει 147 τραυματισμούς στην «Ιλιάδα», εκ των οποίων 114 είναι θανατηφόροι.

n Στο φαρμακείο ενός αρχαίου γιατρού θα έβρισκε κάποιος κρασί, λάδι, βότανα όπως θυμάρι, παπαρούνα και αλόη, χώμα με θεραπευτικές ιδιότητες από τη Λήμνο (Λημνία Γη) και μιθριδάτιο - για επιθέσεις από άγρια ζώα και δηλητηριάσεις -, για την παρασκευή του οποίου χρειάζονταν 60 υλικά.

Την παρήγγειλε ένας πρόσφυγας. Τη δημιούργησε ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της εποχής του. Επεσε θύμα αρχαιοκαπήλων και κόπηκε σε εννιά κομμάτια για να μπορέσει να πωληθεί. Και ύστερα από αναρίθμητες περιπέτειες σήμερα η εικόνα από τον βίο του Προφήτη Ηλία αποτελεί ένα από τα ωραιότερα αλλά και σπουδαιότερα έργα των συλλογών του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου της Αθήνας.

Δεν άφησε γραπτά

n Ο Προφήτης Ηλίας έζησε τον 9ο αιώνα π.Χ. και προφήτευσε για 25 χρόνια.

n Το όνομα Ηλίας αποτελεί ελληνική μεταφορά του αντίστοιχου εβραϊκού ονόματος Ελιγιαχού, το οποίο σημαίνει «Ο Θεός μου είναι ο Ιεχωβά» ή «Ο Ιεχωβά είναι Θεός».

n Θεωρείται προστάτης των γουναράδων επειδή φορούσε μηλωτή (δέρμα προβάτου).

n Αν και θεωρείται από τους σημαντικότερους προφήτες δεν άφησε γραπτά κείμενα.

Προφήτης Ηλίας: Ένας από τους μεγαλύτερους προφήτες του Ισραήλ, που προείπε την έλευση του Χριστού στη Γη. Η μνήμη του γιορτάζεται από τη Χριστιανοσύνη στις 20 Ιουλίου... Προφήτης Ηλίας

Ένας από τους μεγαλύτερους προφήτες του Ισραήλ, που προείπε την έλευση του Χριστού στη Γη. Η μνήμη του γιορτάζεται από τη Χριστιανοσύνη στις 20 Ιουλίου.

Ο Ηλίας από τη Θέσβη της περιοχής Γαλαάδ και έζησε  κατά την περίοδο της βασιλείας των Αχαάβ και Οχοζία. Ήταν γιος του Σωβάκ και ανήκε στη φυλή του Ααρών. Όταν γεννήθηκε, ο πατέρας του είδε μία θεία οπτασία. Δύο άνδρες λευκοφορεμένοι τον ονόμαζαν Ηλία, τον σπαργάνωναν με φωτιά και του έδιναν φλόγα να φάει. Τότε, ο πατέρας του πήγε στα Ιεροσόλυμα και περιέγραψε την οπτασία στους ιερείς. Εκείνοι του είπαν ότι ο γιος του θα γίνει προφήτης και θα κρίνει το Ισραήλ με δίκοπο μαχαίρι και φωτιά.

Ο Ηλίας άσκησε το προφητικό του χάρισμα επί 25 έτη.

Ποιος ήταν

n «Επιτηδευμένος» είναι η συμβατική επωνυμία ενός αθηναίου αγγειοπλάστη και ζωγράφου που έδρασε στο τρίτο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ., στο απόγειο του μελανόμορφου ρυθμού.

n Είχε μία ιδιαίτερη προτίμηση στις μη αφηγηματικές παραστάσεις, που συχνά έχουν ένα αδιάγνωστο περιεχόμενο σήμερα για μας, ενώ τις ίδιες αποκλίνουσες από τον κανόνα τάσεις εμφάνιζε και ως αγγειοπλάστης, καθώς στα περισσότερα από τα γνωστά αγγεία του συνυπάρχουν στοιχεία από προγενέστερους χρονολογικά τύπους, επιλογή που δημιουργεί την αίσθηση της πρωτοτυπίας.

n Ο σκύφος ήταν συνήθως από πηλό ή ξύλο, αλλά αν ο κάτοχός του είχε οικονομική δύναμη μπορούσε να παραγγείλει το αγγείο του από χρυσό ή άλλο μέταλλο.

n Αν και τα περισσότερα από τα αγγεία του «Επιτηδευμένου» έχουν βρεθεί στην Ιταλία, ο σκύφος του Μουσείου Μπενάκη θα πρέπει να προέρχεται από την Αττική ή τη Βοιωτία, δεδομένου ότι τα όστρακα που τον συναπαρτίζουν αγοράστηκαν όλα στην Αθήνα.

Οταν αποκαλύφθηκε (πριν από 15 χρόνια) ο χώρος των λουτρών - στα νοτιοανατολικά της έκτασης 14.000 τ.μ. της αρχαίας Αγοράς της Θεσσαλονίκης - η υπόθεση του αρχαίου πορνείου μάλλον σόκαρε επιστήμονες και πολίτες.

«Πρώτα βρήκαμε τον χώρο του λουτρού, αλλά τελικά διαπιστώσαμε τι ανασκάψαμε όταν εντοπίσαμε αυτό το αντικείμενο», έλεγε τότε η αρχαιολόγος (διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου σήμερα) Πολυξένη Βελένη, δείχνοντας ένα κεραμικό δοχείο κρασιού με φαλλόσχημο στόμιο και ανάγλυφες παραστάσεις του Ερμή, της Αφροδίτης, σταφυλιών και άλλων αρχαίων συμβόλων γονιμότητας και αφροδισιακής δραστηριότητας. Η κυκλική αίθουσα με τους 25 λουτήρες έχει διάμετρο 7,5 μ. Τα υλικά κατασκευής της ήταν καλά αρμοσμένες καστανοπράσινες πέτρες τοπικού σχιστόλιθου, με συνδετικό υλικό λάσπη. Το δάπεδο στην αίθουσα ήταν ψηφιδωτό με λευκές πέτρες ακανόνιστου μεγέθους και σχήματος. Στο κέντρο της υπήρχε κατασκευή από χυτή τοιχοποιία, διαμέτρου 1,20 μ., που χρησιμοποιούνταν για εγκατάσταση πυράς.

Σπα και σεξ

n Ο χώρος του βαλανείου, που ανασκάφηκε και εντοπίστηκε μόλις τον Νοέμβριο του 1996 δίπλα από το Ωδείο της Αγοράς, περιλαμβάνει λουτρά (25 κτιστές μπανιέρες σε κυκλικό σχήμα), κυκλικές αίθουσες εφίδρωσης (σάουνα;), πισίνες και θερμαντικούς κλιβάνους

n Συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες κινητά ευρήματα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, ίχνη τροφών, ομοιώματα φαλλών, ακόμα και θραύσματα ενός είδους αρχαίου δονητή (με κινητό στέλεχος), τα οποία εκτίθενται σε ειδική, «ακατάλληλη για ανηλίκους», αίθουσα του κλειστού προς το παρόν μουσείου

Το «άγγιγμα του ταύρου» Ο όρος «ταυροκαθάψια» προέρχεται από τις λέξεις ταύρος και άπτομαι. Κατά συνέπεια σημαίνει το «άγγιγμα του ταύρου». Ταυροκαθάψια, εκτός από την Κρήτη, τελούνταν στη Θεσσαλία, την Τίρυνθα, το Αργος, την Πύλο και τη Μικρά Ασία.

Μπορεί ένα αγγείο να είναι θλιμμένο; Μπορεί ένα κομμάτι πηλός να μας κάνει να δακρύσουμε; Η αυθόρμητη απάντηση είναι «όχι». Και τούτο διότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα μουσεία είναι χώροι ψυχροί, γεμάτοι από «νεκρά» αντικείμενα του παρελθόντος.

Μυστήριο η ταυτότητα του καλλιτέχνη

<Η πελίκη αποτελεί παραλλαγή του αμφορέα, αλλά είναι συνήθως μικρότερη. Πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 520 π.Χ. και απαντά έως τον 4ο αι. π.Χ. Πιθανότατα, το αρχαίο όνομα αυτού του αγγείου ήταν «στάμνος» ή «σταμνίον», ενώ από διάφορες παραστάσεις διαπιστώνεται ότι χάρη στην πλατιά βάση του χρησίμευε ως ευσταθές αποθηκευτικό σκεύος λαδιού.

<Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου δεν το γνωρίζουμε. Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο συνήθως

ο αγγειοπλάστης και

Είναι ίσως ο πιο διάσημος «άγνωστος». Ανοιχτό βιβλίο που δεν μπορεί όμως να αναγνωστεί. Μυστήριο που ταλανίζει ειδικούς και μη για περισσότερο από έναν αιώνα. Επιχείρησαν να τον διαβάσουν, να τον ερμηνεύσουν, να τον αμφισβητήσουν. Εκείνος όμως εξακολουθεί να αφήνει ανοιχτά τα χαρτιά του και να μην αποκαλύπτει κανένα από τα μυστικά του. Ο λόγος; Για το πιο αναγνωρίσιμο εύρημα της μινωικής Κρήτης, τον Δίσκο της Φαιστού.

Τόνοι μελανιού έχουν χυθεί για χάρη αυτού του μικρού δίσκου - η διάμετρός του είναι κατά μέσο όρο 16 εκ. και το πάχος του δεν ξεπερνά τα 2,1 εκ. Το υλικό του ταπεινό: πηλός. Βρέθηκε το 1908 σε μια μικρή αποθήκη του ανακτόρου της Φαιστού. Κι από εκεί αρχίζει η περιπέτεια.

Τα ιερογλυφικά

<Η ιερογλυφική γραφή συστηματοποιείται στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., όταν ιδρύονται τα μινωικά ανάκτορα

<Χρησιμοποιείται περίπου έως το 1500 π.Χ.

<Μερικά από τα σύμβολα του Δίσκου της Φαιστού έχουν ομοιότητες με κάποια που αποτυπώνονται σε έναν χάλκινο πέλεκυ από το σπήλαιο Αρκαλοχωρίου στην Κρήτη

Πηγές Ιστορίας

< Η άλωση της Θεσσαλονίκης έγινε το 904 και διήρκεσε περίπου 20 μέρες. Ο Λέων Τριπολίτης ή παραβάτης ήταν αρχικά χριστιανός, απαρνήθηκε τη θρησκεία του, έγινε μουσουλμάνος και μάλιστα αρχηγός των αραβικών επιδρομών. Σκοτώθηκε το 922 σε ναυμαχία.

Ενώ το παρόν αυτού του τόπου μαστίζει η απογοήτευση, το παρελθόν του δεν παύει να μας εκπλήσσει γοητευτικά. Και είναι τόσο πολλές οι εκπλήξεις ώστε να δυσπιστεί κανείς για οτιδήποτε, ακόμη κι αν είναι σκαλισμένο σε γρανίτη. Κάτι τέτοιο, το ασύλληπτο, διηγούνται τα βράχια Σκανδιναβίας και Β. Αμερικής: ότι οι πρόγονοι των Κρητών «έκοβαν βόλτες» στον Ατλαντικό, αρμέγοντας τα πλούτη Βαλτικής και Αμερικής, 40 ολόκληρους αιώνες προτού ο Κολόμβος φιλήσει το χώμα των «Δυτικών Ινδιών»! Το πώς και υπό ποιους όρους θα μπορούσε να συμβεί αυτό είναι κάτι που η κοινή λογική εύκολα θα κατέτασσε στην παραεπιστημονική φιλολογία και στην εθνικιστική μυθοπλασία. Ομως, προτού υποκύψετε στο εύκολο της απόρριψης, ρίξτε μια ματιά στα συσσωρευόμενα αποδεικτικά στοιχεία. «Το Βήμα» τα ιχνηλάτησε για εσάς.  

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια αφότου πρωτάκουσα – από τον αείμνηστο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών Αντώνη Κονταράτο, συγκεκριμένα – για το ενδεχόμενο αρχαίοι Ελληνες να είχαν φθάσει στην... Αμερική, ψάχνοντας για νέες πηγές μετάλλων. Ομολογώ ότι χαμογέλασα τότε, σκεπτόμενος όλα τα υπόλοιπα απίθανα που είχα διαβάσει για αρχαίους Ελληνες στη Ν. Αμερική, την Αυστραλία ή την Ιαπωνία. Και θα κρατούσα στο απωθημένο αυτή τη θεωρία αν δεν μάθαινα για  ένα πρόσφατο βιβλίο – το The Lost Empire of Atlantis του Gavin Menzies – που επανέφερε παταγωδώς το θέμα και ανακίνησε σωρεία συζητήσεων στο Διαδίκτυο.

Στο βιβλίο του ο Menzies ακολουθεί αρχικά τα ίχνη των Μινωιτών στη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο, την Υεμένη, την Ινδία και την Κεϊλάνη – όπου τα έπη Sangam των Tamil μιλούν ακόμα για «τα υπέροχα πλοία των Ελλήνων που φέρνουν χρυσό και φεύγουν φορτωμένα πιπέρι...». Εκπληκτος από τα μουσειακά ευρήματα που δικαίωναν τον Στράβωνα και τον Πτολεμαίο, ο συγγραφέας αναλογίστηκε όχι μόνον τα μυστικά ναυσιπλοΐας που πρέπει να κατείχαν οι Μινωίτες, αλλά και το πού έβρισκαν όλες εκείνες τις ποσότητες μετάλλων που εμπορεύονταν. Η Κύπρος με τα μεταλλεία χαλκού γνωρίζουμε ιστορικά ότι δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει καν στις απαιτήσεις των Φαραώ. Κι όμως, οι Μινωίτες τους έδωσαν χάλκινα πριόνια ενισχυμένα με κασσίτερο για να κόψουν τους ογκόλιθους των πυραμίδων τους... Καταπώς βρέθηκε γραμμένο στα αρχεία του βασιλιά Σάργκον των Ακκαδίων, τα μινωικά πλοία έφερναν ήδη από το 2350 π.Χ. κασσίτερο, από την Ισπανία και τη Βρετανία. Κι έπειτα, εκείνο το απίθανο εύρημα του 1450 π.Χ. στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης από πού ήρθε; Lasioderma serricorne, δηλαδή κάμπια των φύλλων καπνού! Ναι, του καπνού που όλοι γνωρίζαμε ότι πρωτόφτασε στην Ευρώπη τον 16ο αι. μ.Χ. από την αμερικανική ήπειρο. Οπότε, ο Menzies στράφηκε τώρα δυτικά, ψάχνοντας να βρει κατά πόσο – και πώς – εκείνοι οι ατρόμητοι ναυτικοί είχαν όχι μόνον διαβεί τις Ηράκλειες Πύλες, αλλά και είχαν φθάσει στον Νέο Κόσμο.

Μινωίτες και Μυκηναίοι στις ακτές του Ατλαντικού

Ο μίτος που ξετύλιξε στο υπόλοιπο του βιβλίου του αυτός ο 72χρονος πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού της Βρετανίας δεν ήταν πρωτόγνωρος: Πριν από δύο χρόνια, τόσο στο κανάλι της ΝΕΤ όσο και στα «Νέα» (βλ. www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4557236), ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου Ηλίας Μαριολάκος είχε υποστηρίξει την ιδέα ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν εξερευνήσει τις παράκτιες περιοχές της Ισπανίας, Γαλλίας, Βρετανίας και Ιρλανδίας ψάχνοντας για μέταλλα και ίσως είχαν φθάσει στην Ισλανδία, τη Γροιλανδία και την Αμερική.

Αναλυτικά, το σκεπτικό του ο κ. Μαριολάκος το παρέθεσε σε μία εργασία που θα βρείτε δημοσιευμένη στο Διαδίκτυο (www.ekke.gr/estia/Cooper/Mariolakos/New_Mariolakos_greek.pdf). Εκεί, ενημερώνει αρχικά για το πώς και ασχολείται με τέτοιο θέμα ένας γεωλόγος: «Η γεωμυθολογία είναι ένας κλάδος των γεωεπιστημών που ασχολείται με τις φυσικογεωλογικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της μυθολογικής εποχής και, μέσω αυτής της ανάλυσης, βρίσκει την αμοιβαία σχέση μεταξύ γεωλογίας και μυθολογίας. Η δική μου εμπειρία, ως γεωλόγου ο οποίος έχει περάσει τη ζωή του μελετώντας τη γεωλογία της Ελλάδας, έδειξε ότι (...) στην ελληνική μυθολογία περιλαμβάνονται και φυσικογεωλογικές διεργασίες που εξελίσσονται σε πολύ μακρινές περιοχές, όπως στην περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού και αλλού». Και αναλύει έπειτα διεξοδικά τις αρχαίες πηγές που εξέτασε, όπως το έργο του Πλουτάρχου «Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της Σελήνης». 

Τα «ύποπτα» ορυχεία Δύσπιστος ων, τον αναζήτησα για να μου δώσει «πειστήρια». Από τα όσα μου είπε συνήγαγα ότι υπήρξαν δύο κλειδιά που ξεκλείδωσαν την υπόθεση των «Ελλήνων στην Αμερική». Το ένα ήταν ένα μεταλλουργικό ανεξήγητο: οι αρχαιολόγοι των ΗΠΑ έχουν βρει 5.000 ανοιχτά ορυχεία χαλκού (σχεδόν απόλυτα καθαρού) στις ακτές της λίμνης Superior, μεταξύ Μίσιγκαν των ΗΠΑ και Καναδά, απ’ όπου έχουν εξαχθεί κάπου 500.000 τόνοι μεταξύ 2470 - 1050 π.Χ., που... κανένας δεν γνωρίζει πού πήγαν! Συγκεκριμένα, οι τότε Ινδιάνοι των περιοχών αυτών ζούσαν στη Λίθινη Εποχή και μόνο μετά το 1500 π.Χ. αρχίζουν να χρησιμοποιούν περιορισμένες ποσότητες χαλκού – κι αυτές μόνο για κοσμήματα. Ποιος λοιπόν ήταν ο «κλέφτης» κι από πού και πώς ήρθε; Δεδομένου ότι η Μεσόγειος και η Μεσοποταμία ήταν εκείνες που τότε διέρχονταν την Εποχή του Χαλκού (και ο χαλκός ήταν τότε ακριβότερος κι από το χρυσάφι), οι υποψίες στρέφονται προς τα εκεί. Κατά εντυπωσιακή μάλιστα συγκυρία, οι μυστηριώδεις μαζικές εξορύξεις χαλκού τόσο στη Βόρεια Αμερική όσο και στην Ισπανία και τη Βρετανία σταμάτησαν γύρω στο 1350 π.Χ. – την εποχή που το ηφαίστειο της Θήρας καθόρισε τη μοίρα των Μινωιτών. Και οι Ελληνες που παρέλαβαν τη σκυτάλη (Αχαιοί Μυκηναίοι αρχικά, Δωριείς και Ιωνες στη συνέχεια) είναι οι μόνοι που διηγούνται ταξίδια από παλιά στην Ωγυγία (Ισλανδία), το Κρόνιο Πέλαγος και τις δυτικότερες ακτές. Για το πώς πήγαν, η απάντηση θα μπορούσε να δοθεί μόνο με το κλειδί που λέγεται γνώση των ωκεάνιων ρευμάτων – των ρευμάτων του ωκεανού που ο Ομηρος περιέγραφε ως βαθύρροο και βαθυδίνη. Το ρεύμα του Κόλπου του Mεξικού, το περίφημο Gulf Stream, στριφογυρνά στον Ατλαντικό και διακλαδίζεται σε βρόγχους που εισχωρούν στη Μεσόγειο και στη Βαλτική. Οποιος γνωρίζει αυτές τις υδροτσουλήθρες και τοποθετεί κατάλληλα το σκαρί του επάνω τους «πετάει». Για παράδειγμα – λέει ο κ. Μαριολάκος – ο Πλούταρχος αποφαίνεται πως ένα σκαρί σαν την «Αργώ» μπορούσε να διανύσει τα 900 χλμ. απόστασης Βρετανίας -Ισλανδίας σε 5 ημέρες (4-5 μίλια/ ώρα).  

Μινωικές κρουαζιέρες στο Κρόνιο ΠέλαγοςΤα επιχειρήματα του καθηγητή Μαριολάκου ήταν εντυπωσιακά και μου φαίνονταν λογικά. Το δυσθεώρητο όμως του επιτεύγματος δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί παρά μόνο με αποδείξεις για το ότι αρχαϊκά πλοία σαν την «Αργώ» μπορούσαν να πάνε τόσο μακριά – πόσω μάλλον τα ακόμα αρχαιότερα μινωικά. Θυμήθηκα ένα δημοσίευμα του 2010, από νορβηγική εφημερίδα, σύμφωνα με το οποίο είχαν βρεθεί μυστηριώδη γράμματα της περιόδου 1800 - 1000 π.Χ. σκαλισμένα σε γρανίτη. Τα γράμματα αυτά αποκρυπτογράφησε ως μινωικά ο νορβηγός γλωσσολόγος και ακαδημαϊκός Kjell Aartun και τιμήθηκε γι’ αυτό με το χρυσό μετάλλιο του βασιλιά. Κατά τον Aartun, οι μινωικές λέξεις μεταφράζονταν «Μαλακός και καθαρός», αναφερόμενες στο μεγαλύτερο κοίτασμα αργύρου όλης της Ευρώπης που είχαν εντοπίσει στο Kongsberg του Οσλο αυτοί οι απίστευτοι κυνηγοί θησαυρών. Αλλά μήπως είχαν αφήσει και άλλα ίχνη πίσω τους; Ρώτησα σχετικά τον δρα Μηνά Τσικριτσή, που πρότινος είχε εντοπίσει τον «πήλινο υπολογιστή ναυσιπλοΐας» των Μινωιτών (βλ. www.tovima.gr/science/research/article/?aid=391944). Κατά την επικοινωνία μας αμφισβήτησε την ερμηνεία του Aartun, αλλά ήταν βέβαιος για το ότι επρόκειτο για Μινωίτες, καθώς μια πρόσφατη μελέτη του προσέθεσε υποστηρικτικά στοιχεία στη θεωρία του καθηγητή Μαριολάκου για πέρασμα στην αντίπερα όχθη του ωκεανού. Μου είπε συγκεκριμένα:

Ο Πλούταρχος περί... Καναδά

- «Ο Πλούταρχος γράφει: "Οσο για τη μεγάλη ήπειρο, από την οποία η μεγάλη θάλασσα περιέχεται σε κύκλο, από τα άλλα νησιά απέχει λιγότερο, από την Ωγυγία όμως γύρω στα πέντε χιλιάδες στάδια ταξιδεύοντας με πλοία με κουπιά. (...) Από την ηπειρωτική γη τα κοντινά μέρη κατοικούν Ελληνες, γύρω από κόλπο όχι μικρότερο από την Μαιώτιδα (λίμνη), του οποίου το στόμα βρίσκεται στην ίδια ευθεία με το στόμα της Κασπίας θάλασσας". Οι αποστάσεις μεταξύ Γροιλανδίας, Νέας Γης και νησιού Baffin του Καναδά είναι περίπου 1.140 χλμ., ενώ μεταξύ Νέας Γης και νησιού Baffin είναι περίπου 1.300 χλμ. Η αναφορά ότι γύρω από τον κόλπο κατοικούν Ελληνες μας φανερώνει μια αποικία στον κόλπο του Αγ. Λαυρεντίου.

Το σημαντικό όμως στην περιγραφή αυτή είναι ότι μας παρέχει γεωγραφικές πληροφορίες οι οποίες είναι σωστές. Πράγματι, ο κόλπος του Αγ. Λαυρεντίου μοιάζει με τη Μαιώτιδα λίμνη (Αζοφική Θάλασσα, στον Εύξεινο Πόντο) και είναι λίγο μεγαλύτερος. Οσο για την πληροφορία ότι το στόμιο του κόλπου είναι στην ίδια ευθεία με το στόμιο της Κασπίας, κοιτώντας στο Google Earth εύκολα διακρίνουμε ότι τα δύο στόμια βρίσκονται σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος 47ο, άρα στην ίδια ευθεία. Αυτή η πληροφορία είναι και η μοναδική αναφορά στην αρχαία γραμματεία που μας δείχνει ότι μπορούσαν εκείνη την εποχή να προσδιορίζουν το γεωγραφικό πλάτος ενός τόπου. Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη στον Πλούταρχο που θεωρώ απόδειξη αληθείας για τα ταξίδια στην Αμερική».

- Δηλαδή... τι;

- «Μας λέει: "Οταν λοιπόν ο αστέρας του Κρόνου, τον οποίο εμείς αποκαλούμε Φαίνοντα ενώ εκείνοι Νυκτούρο, φτάσει στον Ταύρο μετά από περίοδο τριάντα ετών, αφού προετοιμάσουν επί χρόνο πολύ τη θυσία... (ξεκινούν το ταξίδι της επιστροφής)". Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να ελέγξουμε αστρονομικά την περίοδο που πιθανόν έγινε το συγκεκριμένο ταξίδι που εξιστορεί. Ο Πλάτωνας είχε κατατάξει τους πλανήτες στο ηλιακό σύστημα, σε σειρά από έξω προς τα μέσα ως προς τη Γη, με τα εξής ονόματα: Φαίνοντας (ο Κρόνος), Φαέθοντας (ο Δίας), Πυρόεντας (ο Αρης), Εωσφόρος (η Αφροδίτη), Στίλβοντας (ο Ερμής), Ηλιος και Σελήνη. Το όνομα Φαίνοντας ετυμολογικά σημαίνει αυτόν που γίνεται ορατός, ενώ η λέξη Νυκτούρος σημαίνει αυτόν που είναι τελευταίος στη νύκτα. Με χρήση ειδικού προγράμματος αστρονομίας έλεγξα στις γεωγραφικές συντεταγμένες του Καναδά για την εποχή του Πλουτάρχου (1ου αι. μ.Χ.) σε ποια χρονολογία και σε ποιον μήνα ο πλανήτης Κρόνος βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου πριν ανατείλει ο Ηλιος. Επιβεβαίωσα ότι κάθε 30 σεληνιακά χρόνια εμφανίζεται όντως το φαινόμενο να ανατέλλει ο Κρόνος στον Ταύρο. Επειτα, πάλι, ο Πλούταρχος λέει: "Τα νησιά που βρίσκονται πέρα κατοικούνται από Ελληνες και βλέπουν τον Ηλιο να κρύβεται για λιγότερο από μία ώρα επί τριάντα μέρες. Και η νύχτα εκεί έχει ελαφρύ σκοτάδι και λυκαυγές που φέγγει από τη δύση". Εφόσον το ταξίδι επιστροφής ξεκινούσε αρχές Ιουνίου, τότε πρέπει να ελέγξουμε πού έβλεπαν τον Ηλιο να κρύβεται λιγότερο από μία ώρα για 30 ημέρες. Με κατάλληλο πρόγραμμα βρήκα ότι την εποχή του 1ου αι. π.Χ. στη Γροιλανδία (60ο βόρεια) ο Ηλιος έδυε μία ώρα μεταξύ 4-5 π.μ. και αυτό συνέβαινε για χρονικό διάστημα ενός μήνα, από 9/6 ως και 9/7. Η ταύτιση αυτή δηλώνει ότι αρχικά ταξίδευαν βόρεια, φθάνοντας κοντά στον Αρκτικό Κύκλο, όπου τη θάλασσα ονόμαζαν Κρόνιο Πέλαγος. Στην περιοχή αυτή η νύχτα έχει όντως λυκαυγές και ελαφρύ σκοτάδι. Η αστρονομική σύνδεση, σε συνδυασμό με τις γεωγραφικές γνώσεις των δύο τόπων που έχουν ίδιο γεωγραφικό πλάτος, καταδεικνύει ότι το ταξίδι που περιγράφει ο Πλούταρχος – από την Αμερική στην Καρχηδόνα, το 86 μ.Χ. – όντως συνέβη.

Ο συλλογισμός ήταν συγκλονιστικός, αλλά με συγκρατούσε το ότι μετρούσαμε τα δεδομένα ενός ταξιδιού στη ρωμαϊκή πλέον εποχή – μια εποχή που ίσως οι ταξιδιώτες να είχαν και Μηχανισμό των Αντικυθήρων εν πλω». Τι στοιχεία είχαμε ότι πλοία της μινωικής εποχής κατόρθωναν το ταξίδι; Οι εκπλήξεις από τη χώρα των Βίκινγκς (βλ.ένθετο) έδωσαν ίσως την απάντηση. 

Ιχνη και ίντριγκες στον Νέο Κόσμο

Απέμενε το να βρει κανένας αντίστοιχα αποδεικτικά στοιχεία στις ακτές του Αγίου Λαυρεντίου ή της λίμνης Superior για να δεχτεί ως πιθανό το απίθανο των Μινωιτών στην Αμερική. Ο Menzies ανέφερε ως τέτοια «1.200 περίπου μινωικά ευρήματα γύρω από τη λίμνη Superior». Βάλθηκα λοιπόν να τα βρω.

Προέκυψε ότι ευρήματα υπάρχουν όντως πολλά: τα πρώτα στοιχεία μη ινδιάνικης εξόρυξης βρέθηκαν σε φλέβες χαλκού, στη χερσόνησο Keweenaw της λίμνης Superior – κοντά σε ένα χωριό που ονομάζεται... Λαύριο (Laurium). Εκεί βρέθηκε και το πετρόγλυφο ενός άκρως συμβολικού μινωικού πλοίου (βλ. http://megalithicresearch.blogspot.com/2009/12/petroglyph-of-sailing-boat-copper.html). Επίσης, στο Newberry του Μίσιγκαν, είχαν ήδη από το 1896 βρεθεί τρία αγαλματίδια και μία πινακίδα με «περίεργη γραφή». Κανένας δεν μπορούσε να την ερμηνεύσει τότε, αλλά όταν ο Εβανς προχώρησε στις ανασκαφές της Κνωσού – το 1900 – έγινε προφανές ότι η γραφή συγγένευε με τη Γραμμική Α. Η πληθώρα όμως των «απεικονιστικών στοιχείων» που παραπέμπουν στη Μεσόγειο βρέθηκε στη συνέχεια σε χέρια ιδιωτών, με τα περισσότερα να καταλήγουν σε άγνωστους συλλέκτες και πολλά – χρυσά και ασημένια – να φημολογείται ότι έχουν λιωθεί από τους άπληστους θηρευτές τους. Τα περισσότερα είχαν βρεθεί το 1925, από έναν αγρότη του Ιλινόις, τον Orville Lowery, και το 1982 από έναν τυχοδιώκτη, ονόματι Russ Burrows, που ισχυρίστηκε ότι βρήκε ένα ιερό και 13 ασύλητους τάφους σε ένα σύμπλεγμα σπηλαίων, επίσης στο Ιλινόις.

Εν κατακλείδι και συνοπτικά, τα παρατιθέμενα στο Διαδίκτυο ευρήματα επί αμερικανικού εδάφους περιλαμβάνουν πάμπολλες πέτρες με χαραγμένες επάνω τους μορφές στρατιωτών με στολές που θυμίζουν Μινωίτες, Φιλισταίους, Μυκηναίους, Φοίνικες και Αιγυπτίους, αρκετά πετρόγλυφα με μινωικού και αιγυπτιακού τύπου πλοία, και επιγραφές που άλλες θεωρούνται κυπρομινωικής γραφής και άλλες σύμμεικτες με ετρουσκικές, λατινικές και ελληνικές λέξεις. Το πιο εύγλωττο όμως οπτικά στοιχείο (εφόσον αποδειχθεί και αυθεντικό) είναι ένα μετάλλιο που βρέθηκε στο Cleveland του Οχάιο το 2006, με τον μινωικό πέλεκυ στη μία πλευρά και στην άλλη τον Πρίγκιπα των Κρίνων, που γνωρίζουμε από την τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού (1690 π.Χ.)! 

Αυτόκλητοι αρχαιολόγοι - μεσσίες

Σιωπηλοί μάρτυρες αυτές οι πέτρες του Μίσιγκαν, με μινωικά και μυκηναϊκά πλοία χαραγμένα πάνω τους

To θέμα περιπλέχθηκε περισσότερο όταν τους «Ιντιάνα Τζόουνς του Χαλκού» προσέγγισαν «στρατευμένοι αρχαιολόγοι», εκ μέρους της Εκκλησίας των Μορμόνων, οι οποίοι πάσχιζαν να δικαιώσουν τα ρηθέντα υπό του προφήτη τους ότι την Αμερική είχαν εποικίσει... Ιουδαίοι, γύρω στο 2000 π.Χ. Εκτοτε έχει στηθεί ένα απίστευτο γαϊτανάκι, με κάθε είδους ερμηνείες των ευρημάτων να ξεφυτρώνουν στο παραεπιστημονικό περιοδικό Ancient American (www.ancientamerican.com/), ενώ η επίσημη αρχαιολογία απέχει. Αυτή η παράδοξη κατάσταση έχει οδηγήσει σε αδυναμία διασταύρωσης της αλήθειας των ισχυρισμών και στην έκφραση ακραιφνών θεωριών. Για παράδειγμα, ένας επιγραφολόγος ονόματι Paul Schaffranke ισχυρίστηκε σε διάλεξη του 1995 (βλ. www.youtube.com/watch?v=ZO9OstWDAac) ότι αποκρυπτογράφησε τη σύμμεικτη γραφή των αρχαίων πινακίδων και ότι αυτή διηγείται ένα απίστευτο ρέκβιεμ των πρώτων εκείνων αποίκων της Αμερικής: ότι Ελληνες της Αλεξάνδρειας – φυγάδες της χριστιανοκρατούμενης πλέον Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας – κατέφυγαν στο τελευταίο προπύργιο των Φοινίκων, στη Μαυριτανία, κι από εκεί έφθασαν όλοι μαζί στις Μεγάλες Λίμνες, για να χτίσουν το μεικτό και τελευταίο τους βασίλειο!

Κρητικό DNA στους Ινδιάνους! Το μόνο επιστημονικό που έχουμε προς υποστήριξη όλων των σεναρίων αποίκισης από τη Μεσόγειο είναι η γενετική μελέτη «Origin and Diffusion of mtDNA Haplogroup X», του 2003 (βλ. www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1180497/). Σε αυτήν εντοπίστηκε ότι το μιτοχoνδριακό DNA haplogroup X2 που απαντάται στους Κρήτες σε υψηλό ποσοστό (7,2%) απαντάται σε παρόμοια υψηλό ποσοστό (ως 5%) και σε 20.000 μέλη ινδιάνικων φυλών της ΒΑ Αμερικής! Σε παρόμοιο «ευρασιατικό συμπέρασμα» είχε καταλήξει και η κρανιακή συγκριτική μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν «Old World sources of the first New World human inhabitants: a comparative craniofacial view», του 2001 (βλ. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11481450). Επειτα, το 2008, η εργασία μιας ομάδας ερευνητών από πανεπιστήμια της Ελλάδας, των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ρωσίας και της Τουρκίας, υπό τον καθηγητή του Αριστοτελείου Κωνσταντίνο Τριανταφυλλίδη, έστρεψε τον προβολέα της γενετικής ιχνηλάτησης ακόμα πιο πίσω: αποφάνθηκε βάσει DNA ότι οι Μινωίτες είχαν εγκατασταθεί στην Κρήτη προερχόμενοι από την Ανατολία – τα μέρη που τη 2η χιλιετία π.Χ. κατέλαβαν οι Χετταίοι.

Και τότε θυμήθηκα ότι ο Μίνωας είχε παντρευτεί τη μάγισσα πριγκίπισσα των Κόλχων, Πασιφάη. Να ήταν η Κολχίδα το αδελφό βασίλειο των εκπατρισμένων Μινωιτών; Το σενάριο ταιριάζει πολύ με το ότι Γεωργιανοί επιγραφολόγοι επιμένουν πως η γλώσσα του Δίσκου της Φαιστού είναι στην ιερατική γραφή της αρχαίας Κολχίδας (βλ. www.tovima.gr/science/article/?aid=251116). Και παίρνουν νέο νόημα για την έκταση της μινωικής θαλασσοκρατίας τα όσα είχε πει στα «Αργοναυτικά» ο Ορφέας, για διαφυγή των Αργοναυτών στη Βαλτική μέσω του Βορυσθένη (Δνείπερου) και κατέβασμα ως το νησί της αδελφής της Μήδειας, Κίρκης, στα ανοιχτά της Μαυριτανίας... 

Θα ξαναγράψουμε τα βιβλία;Είναι όμως αυτά αρκετά για να γράψουμε ξανά τα βιβλία της Ιστορίας, να ξεχάσουμε το «ο Κολόμβος ήταν Χιώτης» και να αποδυθούμε στο «ο Τελευταίος των Μοϊκανών ήταν πατριωτάτσι»; Οχι ακόμα. Κάποιες μούμιες που βρέθηκαν τόσο στην περιοχή «αποίκησης» της Αμερικής όσο και στη γειτονιά του Stonehenge στην Αγγλία ίσως φωτίσουν καλύτερα την υπόθεση. Αλλά σιγουριά θα έχουμε μόνον αν αποφανθούν επίσημα οι αρχαιολόγοι.

«Γιατί», ρώτησα τον καθηγητή Μαριολάκο, «εφόσον είστε και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), δεν στέλνετε μια αρχαιολογική αποστολή στη λίμνη Superior;». «Θα έπρεπε, καθόσον τώρα έχουν εντοπιστεί και βυθισμένα λιμενικά έργα στην περιοχή» μου απάντησε. «Από επιστημονική άποψη, οι έλληνες επιστήμονες μπορούν να φέρουν σε πέρας το ερευνητικό έργο – και μέσα σε ένα με δύο χρόνια θα είχαμε τις απαντήσεις. Ομως, το ΚΑΣ είναι ένα γνωμοδοτικό Συμβούλιο, που δεν διαμορφώνει την ερευνητική πολιτική του υπουργείου και, συνεπώς, δεν μπορεί να πάρει αυτό την απόφαση. Πέραν του υπουργείου, βέβαια, υπάρχουν και τα αρχαιολογικά τμήματα του Πανεπιστημίου. Αλλά, για να γίνουν αυτά, πρέπει αφενός να βρεθούν οι απαραίτητοι πόροι και αφετέρου να το θέλουν και να το ζητήσουν οι ίδιοι οι αρχαιολόγοι μας» συμπλήρωσε με νόημα.

ΥΓ.: Εκτός των προαναφερθέντων βιβλίων και μελετών στο κείμενο, ενδιαφέρουσες πηγές είναι και οι εξής:

* «Cultural Interactions in Europe and the Eastern Mediterranean During the Bronze Age (3000-500 BC)».

* «The Early Minoan Colonization of Spain», W. Sheppard Baird - στο www.minoanatlantis.com/Minoan_Spain.php

* «Minoans and Phoenicians» στο www.phoenician.org/minoans_phoenicians_paper.htm

Για τον αντίλογο των αμερικανών αρχαιολόγων στην ερασιτεχνική αναζήτηση αρχαίων αποίκων, διαβάστε το www.csicop.org/si/show/civilizations_lost_and_found_fabricating_history_-_part_one_an_alternate_re/ 

ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΩΝ ΒΙΚΙΝΓΚΣ

Αναζήτησα εικόνες μινωικών πλοίων στο Διαδίκτυο, εστιάζοντας στις σκανδιναβικές πηγές προέλευσης, κι άρχισα να πέφτω από έκπληξη σε έκπληξη: τα νότια παράλια της Νορβηγίας (Oestfold) και της Σουηδίας (Bohuslan), αλλά και ένα νησί της Δανίας καταμεσής της Βαλτικής (Bornholm), είναι διάσπαρτα με πετρόγλυφα μινωικών πλοίων της Εποχής του Χαλκού! Μάλιστα, το 2005, δύο σουηδοί καθηγητές Αρχαιολογίας (ο Kristian Kristiansen του Πανεπιστημίου του Gothenburg και ο Thomas B. Larsson του Πανεπιστημίου Umea) εξέδωσαν στο Cambridge University Press βιβλίο με τίτλο «Η αυγή της κοινωνίας της Εποχής του Χαλκού» (The Rise of Bronze Age Society), στο οποίο εξηγούν ότι η πληθώρα αυτών των ευρημάτων – αλλά και επιγραφών τόσο σε Γραμμική Α όσο και σε Γραμμική Β – δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά με πολιτισμική επαφή των Μινωιτών και Μυκηναίων με τη Σκανδιναβία. Σημειώνουν δε ότι πρώτα έφθασαν στη σημερινή Νότια Γερμανία και τη Δανία, όπου έχουν βρεθεί σπαθιά και διαδήματα.

Επειτα, κάτι ακόμη πιο χειροπιαστό υπέπεσε στην αντίληψή μου: το αρχαιότερο σκάφος της Βόρειας Ευρώπης είναι το «Hjortspring» του 350 π.Χ., που τώρα εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας. Οπως μπορείτε να διαβάσετε στη Wikipedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Hjortspringboat) ήταν μήκους 21 μέτρων και μετέφερε ως 23 οπλισμένους άνδρες. Κατασκευαστικά είναι ο πρόγονος των Drakkar των Βίκινγκς, αλλά «παραμένει ανεξήγητη η ιδιορρυθμία πλώρης και πρύμνης». Μία ιδιορρυθμία εμφανώς υπαρκτή και σε πολλά από τα χαραγμένα σε γρανίτη «σκίτσα» πλοίων της Εποχής του Χαλκού! Δηλαδή, έχουμε το ενδεχόμενο όχι μόνον να έφθασαν ως εκεί τα πλοία του Μίνωα, αλλά και να μεταλαμπάδευσαν την τεχνογνωσία που έφερε τους Βίκινγκς στη Γροιλανδία και τη Νέα Γη 35 αιώνες αργότερα... 

Για όσους εκ των αρχαιολόγων μας επιθυμούν να ψάξουν το θέμα, υπάρχει το σχετικό βιβλίο «A Pre-Roman Iron-Age Warship in Context», που εξέδωσαν το Viking Ship Museum και το Εθνικό Μουσείο της Δανίας, με την επιμέλεια των Ole Crumlin-Pedersen και Athena Trakadas (!) Για εμάς τους υπόλοιπους, ίσως αρκεί το ότι ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης επανέλαβε αργότερα αυτό το ταξίδι, τον 4ο αι. π.Χ. και περιέγραψε πρώτος και με ακρίβεια το εμπόριο κασσίτερου στην Κορνουάλη, τις παλίρροιες που συναντούσε περιπλέοντας τη Βρετανία, τις διαστάσεις των βρετανικών νησιών, το φιόρδ της Χριστιανίας στη Νορβηγία, τους Γότθους στο νησί Bornholm της Δανίας, τα νησιά Faroe (μεταξύ Σκωτίας και Ισλανδίας, όπου και σήμερα ένα νησάκι ονομάζεται... Mykines) και, τέλος, την Ισλανδία, που τότε πια ονομαζόταν Εσχατη Θούλη.