ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΠΑΣΧΑ

Λεπτομέρειες

Κατηγορία: tutorials

Δημοσιεύτηκε στις Παρασκευή, 18 Απριλίου 2014 16:20

Γράφτηκε από τον/την Νικολόπουλος Δημήτρης

ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΠΑΣΧΑ ? ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ

«Όρος της Νίκαιας»

Σύμφωνα με την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο , που έγινε  στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ., το Πάσχα θα πρέπει να εορτάζεται την Κυριακή μετά την πρώτη εαρινή πανσέληνο. Εάν  η εαρινή πανσέληνος  συμπίπτει να είναι ημέρα Κυριακή τότε ο εορτασμός γίνεται την επόμενη Κυριακή,προκειμένου να μην συμπέσει με τον εορτασμό του εβραϊκού Πάσχα  μια που ο Χριστός αναστήθηκε μετά από αυτό.

 Το εβραϊκό Πάσχα γιορτάζονταν κατά την πρώτη εαρινή πανσέληνο την 14η μέρα του ανοιξιάτικου μήνα Νισάν. Η πρώτη του μήνα θεωρούνταν( με βάση το σεληνιακό ημερολόγιο που ακολουθούσαν) και η μέρα της εαρινής ισημερίας

«Ιουλιανό ημερολόγιο»

Το ημερολόγιο που ίσχυε την εποχή της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου ήταν το Ιουλιανό(σήμερα γνωστό ως παλιό ημερολόγιο), το οποίο είχε θεσπίσει ο Ιούλιος Καίσαρ (100-44 π.Χ.) το 44 π.Χ. με τη βοήθεια του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη από την Αλεξάνδρεια. Σύμφωνα μ΄ αυτό το έτος διαρκεί  365 ημέρες και 6 ώρες. Έτσι λοιπόν το ημερολόγιο που καθιερώθηκε είχε 365 μέρες και κάθε τέσσερα χρόνια συμπληρώνονταν με μια επιπλέον μέρα(δίσεκτο έτος). Το πρόβλημα όμως με το ημερολόγιο αυτό (το οποίο χρησιμοποιεί σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία για τον προσδιορισμό του Πάσχα) είναι πως το έτος του είναι μεγαλύτερο του πραγματικού κατά 0,0078 της ημέρας ή 11 λεπτά και 13,92 δευτερόλεπτα . Το φαινομενικά μικρό αυτό λάθος(που κάθε 128,2χρόνια φτάνει την 1 ημέρα) ,συσσωρευόμενο χρόνο με το χρόνο, έφτασε να μας δίνει την εαρινή ισημερία το 1582μ.Χ. στις 10 Μαρτίου, ενώ την εποχή του Χριστού συνέβαινε στις 23 Μαρτίου και το 325μ.Χ. στις 21 Μαρτίου. Αυτό προκαλούσε προβλήματα στον ακριβή καθορισμό του εορτασμού του Χριστιανικού Πάσχα. 

«Γρηγοριανό ημερολόγιο»

Το 1572μ.Χ. (χρονιά που εξελέξη πάπας ο Γρηγόριος ΙΓ΄) οι αστρονόμοι Λίλιο και Κλάβιους  επεξεργάστηκαν την παπική βούλα της ημερολογιακής μεταρρύθμισης και τελικά εισηγήθηκαν το νέο ημερολόγιο σύμφωνα με το οποίο κάθε 400 χρόνια πρέπει να αφαιρούμε 3 ημέρες. Έτσι διορθώθηκε το παλιό ημερολόγιο  και η  5^η Οκτωβρίου του 1582μ.Χ. ονομάστηκε 15^η Οκτωβρίου του ίδιου έτους. Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό καθιερώθηκε να μην είναι δίσεκτο το τελευταίο έτος κάθε αιώνα που ο αύξων αριθμός του  δε διαιρείται ακριβώς με το 4(π.χ. το 2100 δεν θα είναι δίσεκτο γιατί το 21 δε διαιρείται ακριβώς με το 4). Έτσι διορθώνουμε το πρόβλημα των 3 ημερών , αλλά παραμένει ένα λάθος 2 ωρών και 52,8 πρώτων λεπτών κάθε 400 χρόνια, το οποίο όμως θα συσσωρευτεί σε 1 ημέρα σε 3.200 χρόνια περίπου και θα απασχολήσει τις επερχόμενες γενεές.

«Κύκλος του Μέτωνος»

Ο Μέτων ( Αθηναίος  αστρονόμος και μηχανικός, γεννήθηκε μεταξύ των ετών 482 και 472π.Χ. και πέθανε μετά το 414π.Χ.) ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μέτρηση της διάρκειας του έτους και με τα ημερολόγια. Ανακάλυψε ότι οι δύο ισημερίες και οι δύο τροπές διαιρούν το έτος σε τέσσερις εποχές διαφορετικής διάρκειας η καθεμιά.  Ο Μέτων παρατήρησε πως  19 ιουλιανά έτη είναι ίσα με 235 περίπου συνοδικούς μήνες δηλαδή, μετά το πέρας 19 ετών οι ημερομηνίες των πανσελήνων επαναλαμβάνονται. Έτσι εάν σήμερα έχουμε πανσέληνο(και που πραγματικά έχουμε, μια που το παρόν γράφεται σήμερα 19/3/2011 και έχουμε την  μεγαλύτερη πανσέληνο από το 1993, γιατί η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειό της και η φαινόμενη διάμετρος της αλλά και η φωτεινότητά της είναι ελαφρώς αυξημένα) στις 19/3/2030 θα έχουμε πάλι πανσέληνο. Τελικά η  διάρκεια του κύκλου του Μέτωνος δεν είναι ακριβώς 19 έτη και έτσι από την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο μέχρι σήμερα έχουν χαθεί 5 ημέρες για την εμφάνιση της Πανσελήνου και έτσι πολλές φορές καθυστερεί ο εορτασμός του Πάσχα των ορθοδόξων.

«Συνοψίζοντας»

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το Ορθόδοξο  Πάσχα ,που υπολογίζεται με βάση το Ιουλιανό ημερολόγιο και τον ελλιπή  κύκλο του Μέτωνος, να εορτάζεται από 4 Απριλίου έως 8 Μαΐου, ενώ το Καθολικό από 22 Μαρτίου έως 25 Απριλίου. Άρα το Ορθόδοξο Πάσχα εορτάζεται μια εβδομάδα ή δύο εβδομάδες ή ένα μήνα μετά το Καθολικό ,αλλά μπορεί και να συμπέσουν!  Δηλαδή, πολλές φορές αντί να γιορτάζουμε το Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης, εμείς το γιορτάζουμε μετά τη δεύτερη εαρινή πανσέληνο. Μερικές φορές μάλιστα το γιορτάζουμε τη δεύτερη Κυριακή της δεύτερης πανσελήνου της άνοιξης, αντί της πρώτης Κυριακής μετά την πρώτη εαρινή πανσέληνο, που όρισε η Σύνοδος της Νίκαιας.

 Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο τρόπος που υπολογίζεται η ημερομηνία του ορθόδοξου Πάσχα, μπορεί να είναι σύμφωνος με την παράδοση αλλά παραβιάζεται ο κανόνας τη Νίκαιας, που ορίζει ο εορτασμός να γίνεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη εαρινή πανσέληνο. Για να γίνει φανερό το μέγεθος του προβλήματος και αν εξακολουθήσει η Ορθόδοξη Εκκλησία να στηρίζεται στο παλαιό ημερολόγιο για να υπολογίζει την ημερομηνία του Πάσχα μέχρι το? 14000 μ.Χ., τότε η εαρινή πανσέληνος θα γίνει στις 2 Ιουλίου (ν.η.) αφού θα υπάρχει καθυστέρηση 103 ημερών και βέβαια το Πάσχα θα εορταστεί τον Ιούλιο.

«Περίοδος εορτασμού του Ορθόδοξου και του Καθολικού Πάσχα»

Ορθόδοξο Πάσχα

4 Απριλίου ? 8 Μαΐου

Εάν  έχουμε πανσέληνο  Σάββατο 3 Απριλίου(21/3 με το παλιό) , τότε αυτή θεωρείται πασχαλινή και έχουμε Πάσχα στις 4 Απριλίου(το ενωρίτερα εορταζόμενο Πάσχα).

Εάν 3 Απριλίου είναι Κυριακή και την 1η Απριλίου έχουμε πανσέληνο(η πανσέληνος του Μαρτίου δεν πέφτει ποτέ 2/4 ή 20/3 με το παλιό), τότε για την εκκλησία δεν είναι πασχαλινή. Αντίθετα είναι πασχαλινή η πανσέληνος  μετά 30 ημέρες ,  Κυριακή 1 Μαΐου, άρα Πάσχα έχουμε την επόμενη Κυριακή 8 Μαΐου(το αργότερα εορταζόμενο Πάσχα)

Καθολικό Πάσχα

22 Μαρτίου ? 25 Απριλίου

Αν 21 Μαρτίου είναι Σάββατο και συμβεί πανσέληνος τότε θεωρείται πασχαλινή , οπότε την Κυριακή 22 Μαρτίου  έχουμε Πάσχα.

Αν στις 20 Μαρτίου είναι Σάββατο και έχουμε πανσέληνο, τότε η μετά 29 ημέρες (Κυριακή 18 Απριλίου) πανσέληνος είναι πασχαλινή οπότε έχουμε Πάσχα στις 25 Απριλίου.

Εφαρμογή νέου ημερολογίου στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, το Γρηγοριανό ημερολόγιο εισήχθη το 1923 ονομάζοντας την 16 Φεβρουαρίου σε 1η Μαρτίου. Η Εκκλησία της Ελλάδος το υιοθέτησε στις 10 Μαρτίου του 1924  (για τον υπολογισμό των θρησκευτικών εορτών με εξαίρεση το Πάσχα) η οποία ονομάστηκε 23 Μαρτίου.

Βιβλιογραφία

Παρατηρησιακή Αστρονομία: Σταύρου Ι. Αυγολούπη & Γιάννη Χ. Σειραδάκη

 Η ημερομηνία του Πάσχα:  Δημήτρης Ι. Μπουνάκης

Ορθόδοξο Πάσχα: Διονύσης Π. Σιμόπουλος

• < Προηγούμενο