-
Η θέση της Πληροφορικής στο σχολείο
Η εκπαίδευση είναι ένας από τους ζωτικότερους χώρους ενός κράτους, καθώς, εκτός των άλλων, άπτεται τομέων όπως η οικονομία και η ανάπτυξη, και επηρεάζει τη βιωσιμότητα, την εξέλιξή του. Δυστυχώς, όμως, ο σωστός σχεδιασμός, φέρνει καρπούς χρόνια αργότερα μετά την πραγματοποίησή του. Αντίστοιχα, ο λάθος σχεδιασμός φαίνεται ετεροχρονισμένα με μη αναστρέψιμα αποτελέσματα. Τα προβλήματα και ο λανθασμένος σχεδιασμός (γενικά) στα ελληνικά εκπαιδευτικά πράγματα έχει αποτυπωθεί τόσο στην αρθρογραφία όσο και στη θέση της χώρας στο διεθνές γίγνεσθαι. Όσον αφορά την επιστήμη της Πληροφορικής, αποτελεί κύριο συστατικό καινοτομίας και προόδου και από τους πλέον εξελισσόμενους τομέας επιστημονικά με διάχυση σε όλες τις άλλες επιστήμες.
Πληροφορική και οικονομία
Οι πλέον νευραλγικοί αναπτυξιακοί τομείς της δραστηριότητας κάθε κράτους ζητούν ολοένα και περισσότερο τη συμβολή της Πληροφορικής και το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας προσανατολίζεται στην ανάπτυξη καινοτομίας και νέας τεχνολογίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, μεταξύ πολλών τέτοιων ερευνών, η (περσινή) δημοσίευση της έκθεσης της Gigaom για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου αναφέρει μεταξύ άλλων τη δημιουργία 3.000.000 νέων θέσεων εργασίας στην Ε.Ε. μόνο στο πεδίο της ανάπτυξης εφαρμογών λογισμικού για κινητές και υπερφορητές συσκευές την επόμενη 10ετία. Όσες χώρες επένδυσαν σε υψηλή τεχνολογία (Νορβηγία, Ισραήλ, Ν. Κορέα, Ιαπωνία, Ινδία, Κίνα κ.ά.) με στρατηγικό και μακρόπνοο σχεδιασμό -αποσκοπώντας στην καλλιέργεια ανθρώπινου δυναμικού υψηλής ποιότητας και κατάρτισης- ανταμείφθηκαν σε εκπαιδευτικό αλλά και οικονομικό επίπεδο. Να σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις για επενδύσεις στον τομέα αυτό δεν είναι υψηλές στη σημερινή εποχή. Στον 21ο αιώνα, η Κριτική και παράλληλα Δημιουργική σκέψη, η Επιστήμη των Υπολογιστών, η Υπολογιστική Σκέψη, η Αλγοριθμική-Δομημένη επίλυση προβλημάτων αποτελούν στόχους-πυλώνες της εκπαίδευσης και είναι πανίσχυρα εφόδια για την κοινωνία της γνώσης.
Μηδενικό κόστος, μεγάλα οφέλη
Η χώρα μας έχει παράδοση σε σημαντικούς επιστήμονες του τεχνολογικού τομέα και η πληροφορική είναι ένας χώρος που μπορεί να αναδείξει τέτοιους ανθρώπους, με μηδενικό κόστος και μεγάλα δημοσιονομικά οφέλη. Ήδη καταγράφεται διαρροή εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού προς το εξωτερικό τόσο νέων επιστημόνων όσο και σπουδαστών. Είναι η χώρα διατεθειμένη να πληρώσει και αυτό το τίμημα; Η πρόσφατη στροφή προς την ενίσχυση της υπολογιστικής εκπαίδευσης στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι διεθνώς έντονη. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρεμβάσεις στα προγράμματα σπουδών σε ΗΠΑ (2010), Γερμανία (2009), Καναδά (2008) και Ισραήλ (2008), Ιταλία-Γαλλία-Ιρλανδία-Κύπρος (2015) που ακολουθούν την παραπάνω προβληματική. Έντονο καταγράφεται επίσης το ενδιαφέρον εταιριών ? κολοσσών όπως (Microsoft, Oracle, Google), που δραστηριοποιούνται στον χώρο για προσανατολισμό των Προγραμμάτων Σπουδών προς την κατεύθυνση της Υπολογιστικής Σκέψης. Ο Πληροφορικός Γραμματισμός είναι, συνεπώς, θεμελιώδες ζητούμενο στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στη διεθνή βιβλιογραφία η Υπολογιστική Σκέψη (computational thinking), θεωρείται θεμελιώδης για τη γνωστική ανάπτυξη (αντίστοιχης αξίας με τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες) και αποτελεί βάση για την καινοτομία στα επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία και τις θετικές, τεχνολογικές και οικονομικές επιστήμες.
Στόχοι των μαθημάτων
Στόχος των μαθημάτων προγραμματισμού/αλγοριθμικής είναι οι μαθητές:
? να αναπτύξουν αναλυτική και συνθετική σκέψη
? να αποκτήσουν ικανότητες μεθοδολογικού χαρακτήρα
? να επιλύουν προβλήματα σε δομημένα βήματα
? να αναπτύξουν δεξιότητες αλγοριθμικής προσέγγισης, δημιουργικότητα, φαντασία, αναλυτικό πνεύμα, και αυστηρότητα-σαφήνεια στην έκφραση
? να αναλύουν προβλήματα, να προσδιορίζουν δεδομένα και ζητούμενα και να χαράζουν λύση.
Αντίστοιχα, προωθείται η οριζόντια διδασκαλία και επαφή με τα πεδία που αναφέρονται στις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία, την Επιστήμη των Μηχανικών και τα Μαθηματικά με το περίφημο STEM [Science, Technology, Engineering and Mathematics]. Γιατί, αυτά που αποτελούν μονόδρομο για προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες, για την Ελλάδα φαντάζουν μακρινές προσδοκίες; Βασικός άξονας κάθε νέας παρέμβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να είναι ο «εκσυγχρονισμός των εκπαιδευτικών πραγμάτων», η «εμβάθυνση σε κεντρικής σημασίας γνωστικά αντικείμενα», η «καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των μαθητών στη γνώση αλλά και στην αγορά εργασίας» και η «προετοιμασία των νέων για την κοινωνία των Ευρωπαίων πολιτών».
Πραγμάτωση στόχων
Πώς θα πραγματωθούν αυτοί οι στόχοι; Η πληροφορική με τη μεταρρύθμιση Αρσένη το 1999 μπήκε στο κάδρο του εκπαιδευτικού συστήματος στον πυρήνα του. Ωστόσο, τα τελευταία 5 έτη, με διαδοχικές παρεμβάσεις διαφορετικών κυβερνήσεων υποβαθμίζεται συνεχώς και πραγματοποιείται συνεχής μείωση ωρών και κυρίως ποιοτική υποβάθμιση του γνωστικού αυτού αντικειμένου. Στρεβλές αντιλήψεις, έλλειψη οράματος και στρατηγικής, όπως αυτή που περιγράφηκε παραπάνω, αλλά και συντεχνιακές παρεμβάσεις δεν επέτρεψαν τη διαμόρφωση ενός ορθού σχεδιασμού που να αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα διακρίνεται συνεχώς στις Ολυμπιάδες Πληροφορικής, ουσιαστικά, χωρίς υποδομές και κατάλληλη προετοιμασία και κυρίως με ιδιωτική πρωτοβουλία!
Οι εκπαιδευτικοί
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πληροφορικής αποτελούν φορείς του καινούργιου και της καινοτομίας. Έχουν σηκώσει το βάρος όλης της μηχανοργάνωσης, της ψηφιακής λειτουργίας των σχολείων και των δομών της Εκπαίδευσης. Διαθέτουν τη γνώση και την επιστημονική κατάρτιση που απαιτεί η εποχή μας τόσο στο πεδίο τους όσο και σε αυτό της εκπαίδευσης. Ένας ορθολογικός σχεδιασμός για την παρουσία της πληροφορικής θέλει το αντικείμενο να ξεκινά από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, με παιγνιώδη μορφή και σε επίπεδο χρήσης και εξοικείωσης με το εργαλείο, οικοδομώντας την ψηφιακή κουλτούρα και να κλιμακώνεται με την αξιοποίηση λογισμικού για την επίλυση αυθεντικών προβλημάτων και την εισαγωγή του Προγραμματισμού Υπολογιστικών Συσκευών, μετατρέποντας τον μαθητή από χρήστη σε δημιουργό. Η παραπάνω προσέγγιση πρέπει να κλικακώνεται και να ολοκληρώνεται στην υποχρεωτική εκπαίδευση με την αναμενόμενη «Πιστοποίηση στις βασικές Δεξιότητες ΤΠΕ», η οποία να έχει σχετική ισχύ από την πολιτεία. Στο Γενικό Λύκειο, η ωριμότητα των παιδιών αλλά και η σύγχρονη εκπαιδευτική θεώρηση επιτάσσουν την εντρύφηση και τομείς της Επιστήμης των Υπολογιστών, με τους μαθητές που έχουν αυξημένο ενδιαφέρον στο πεδίο να κατευθύνονται στις σχετικές Τριτοβάθμιες Σχολές. Στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, ο σχετικός τομέας είναι από τους πλέον δημοφιλείς και επαγγελματικά υποσχόμενος, γι? αυτό και απαιτεί σύγχρονη και επιστημονική σχεδίαση από ειδικούς στον τομέα και όχι βεβιασμένες, πρόχειρες και αποσπασματικές παρεμβάσεις. Το ζήτημα δεν είναι η αύξηση ωρών στο μάθημα της Πληροφορικής με συντεχνιακή λογική. Είναι η διαμόρφωση ενός συνεκτικού μαθήματος, με ικανό χρόνο και συνθήκες διδασκαλίας, που θα διατρέχει κατακόρυφα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με ενιαίο, σύγχρονο σχεδιασμό στα πρότυπα της διεθνούς πρακτικής και του 21ου αιώνα. Με απλά λόγια ο Πληροφορικός Γραμματισμός πρέπει να λάβει τη θέση του στην Εκπαίδευση, δίπλα στον Γλωσσικό και στον Μαθηματικό Γραμματισμό.
Συντάκτης: Δρ Παναγιώτης Τσιωτάκης
