'Υλη - Μόρια - 'Ατομα (Matter-Molecules-Atoms)

Η ύλη είναι γενικός όρος που αναφέρεται στο συστατικό από το οποίο αποτελούνται όλα τα φυσικά αντικείμενα. Την έννοια της ύλης είναι εύκολο να τη συλλάβουμε, επειδή έχει μάζα, κατέχει όγκο και μπορούμε να τη δούμε και να την αισθανθούμε.

Το μόριο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που διατηρεί τις ιδιότητες του σώματος στο οποίο ανήκει. Η ζάχαρη είναι γλυκιά. Το ίδιο και το μόριο της, αν μπορέσουμε να το απομονώσουμε. Αν διασπάσουμε ένα μόριο σε μικρότερα κομμάτια θα πρόκειται για διαφορετική ουσία. 

Τα μόρια αποτελούνται από ακόμη μικρότερα σωματίδια, τα άτομα. Άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που μπορεί να συνδυαστεί με άλλα άτομα και να σχηματίσει μόρια, τα οποία με τη σειρά τους συνδυάζονται για να σχηματίσουν τις ενώσεις απο τις οποίες αποτελείται η ύλη.

Σύμφωνα με το ατομικό πρότυπο του Bohr το άτομο αποτελεί μία μινιατούρα πλανητικού συστήματος. Το άτομο αποτελείται από τον πυρήνα, που περιέχει τα θετικά φορτισμένα πρωτόνια και τα ουδέτερα νετρόνια. Στον πυρήνα είναι πρακτικά συγκεντρωμένη η μάζα του ατόμου. Γύρω από τον πυρήνα και σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις κινούνται σε καθορισμένες (επιτρεπτές) τροχιές τα αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια. Μεταξύ ηλεκτρονίων και πυρήνα εξασκούνται ελκτικές ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις. Τα ηλεκτρόνια που κινούνται στην ίδια περίπου απόσταση από τον πυρήνα λέμε ότι βρίσκονται στην ίδια στιβάδα ή ενεργειακή στάθμη. Τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται στην εξωτερική στιβάδα λέγονται ηλεκτρόνια σθένους.  

Τα άτομα συνδέονται με χημικούς δεσμούς για να σχηματίσουν μόρια. Οι χημικοί δεσμοί οφείλονται σε ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις μεταξύ των ηλεκτρονίων σθένους των ατόμων. Κατά τον σχηματισμό χημικού δεσμού μεταξύ δυο ατόμων έχουμε έκλυση ενέργειας, δηλαδή το μόριο που προκύπτει έχει μικρότερη ενέργεια από το άθροισμα των ενεργειών των ατόμων που το αποτελούν. Προφανώς για να διασπάσουμε ένα μόριο στα άτομα του, πρέπει να προσφέρουμε ενέργεια (π.χ. με θέρμανση) ώστε να σπάσουν οι χημικοί δεσμοί. Το ποσό της ενέργειας που απαιτείται λέγεται ενέργεια δεσμού. Στις χημικές αντιδράσεις έχουμε διάσπαση των χημικών δεσμών και σχηματισμό νέων μεταξύ διαφορετικών ατόμων.

Στοιχεία ονομάζονται τα υλικά σώματα που τα μόρια τους αποτελούνται από ένα μόνο είδος ατόμων. Στο συμβολισμό του μορίου του στοιχείου, το σύμβολο έχει ένα δείκτη που δείχνει πόσα άτομα αποτελούν το μόριο. Το αέριο οξυγόνο (Ο₂) είναι χημικό στοιχείο γιατί το κάθε μόριο οξυγόνου αποτελείται από δύο άτομα οξυγόνου.

Χημικές ενώσεις ονομάζονται τα υλικά σώματα τα οποία αποτελούνται από άτομα διαφορετικού είδους. Το νερό (Η₂Ο) είναι χημική ένωση, γιατί κάθε μόριο νερού αποτελείται από δύο άτομα υδρογόνου και ένα άτομο οξυγόνου.