«Αργήσαμε να καταλάβουμε πως είσαι κωφή. Βλέπεις ο πατέρας σου έπαιζε μουσική κι εσύ χόρευες. Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε πως αισθανόσουν τις δονήσεις»
«Οι κραυγές του γλάρου»
Τέτοια παρόμοια λόγια έχω ακούσει από πολλούς γονείς κωφών παιδιών. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν εύκολα ότι ίσως το παιδί τους γεννήθηκε κωφό. Ίσως επειδή ένιωθε τις δονήσεις, ίσως επειδή έβλεπε κινήσεις κι αντιδρούσε ανάλογα. Άλλοι πάλι θεωρούσαν ότι είναι αφηρημένο, όχι όμως κωφό, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι γονείς να μη συνηδειτοποιούν ότι το παιδί τους είναι κωφό, πριν την ηλικία των τεσσάρων. Κι εκεί αρχίζει ο αγώνας!
Η κώφωση είναι μια αναπηρία που δε «φαίνεται», οπότε είναι δύσκολο να την αντιληφθείς και να την καταλάβεις. Κι επειδή το παιδί δεν έχει εμφανείς δυσκολίες, όπως το να μη μπορεί να κινηθεί, ή να αντιμετωπίζει προβλήματα συμπεριφοράς, συχνά παρεξηγείται μέσα στην τάξη (κι ενδεχομένως έξω από αυτήν).
Έτσι, ο δάσκαλος της τάξης θα προβεί μεν στις απαραίτητες ενέργειες, να βάλει το παιδί στο μπροστινό θρανίο, για να ακούει ή να διαβάζει τα χείλη. Πολλές φορές όμως ξεχνάει να είναι γυρισμένος προς το κωφό παιδί όταν μιλάει. Από την άλλη καλώς το παιδί βρίσκεται στο πρώτο θρανίο, αλλά όταν μιλούν οι συμμαθητές του, δεν καταλαβαίνει τίποτα. Κι αυτό ίσως να είναι το λιγότερο. Κατά τη γνώμη μου το πραγματικό πρόβλημα εντοπίζεται αλλού.
Είναι πολλοί αυτοί που μπερδεύονται, θεωρώντας ότι το κωφό παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες στα μαθήματα έχει νοητικό πρόβλημα. Αν μπουν στον κόπο να το ψάξουν όμως θα συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί έχει προβλήματα στην αντίληψη. Πράγματα που για τους ακούοντες είναι δεδομένα, για τους κωφούς είναι άγνωστα, επειδή δεν τα έχουν ακούσει ποτέ. Αυτό που λέω χαρακτηριστικά σε γονείς κυρίως που απελπίζονται με τις επιδόσεις των κωφών παιδιών τους στη γενική τάξη, είναι ότι και σε ένα παιδί που δεν έχει πάει σχολείο ακόμα ή σε παιδιά με νοητική καθυστέρηση αν τους πεις «εγώ παίζω» και τους ρωτήσεις «εσύ;» θα σου πουν «παίζεις». Γνωρίζουν την απάντηση γιατί την έχουν ακούσει! Ένα κωφό παιδί όμως πρέπει να το διαβάσει και να το γράψει καμιά εικοσαριά φορές για να του μείνει στο μυαλό η κατάληξη και με την προϋπόθεση πάντα να υπάρχει και το «εσύ» δίπλα στο ρήμα. Καταλαβαίνετε φαντάζομαι το τι γίνεται στα τρίτα πρόσωπα που συχνά αντικαθιστούνται με ονόματα. Αφού έχει ιδρώσει να μάθει το «αυτός-η-ο παίζει», άντε να το πείσεις ότι το «παίζει» το χρησιμοποιούμε και δίπλα από τα «Ο Γιώργος, το παιδί, η ομάδα» κ.ο.κ Και άντε με τα ουσιαστικά με εξάσκηση θα τη βρεις την άκρη κάποια στιγμή, όταν μπαίνουν και οι αφηρημένες και γενικές έννοιες στο παιχνίδι, εκεί τότε τι κάνεις;
Αυτό λοιπόν που καλείται να καταλάβει ο εκπαιδευτικός είναι ότι ο κωφός μαθητής ούτε νοητικό πρόβλημα έχει, ούτε τεμπέλης είναι. Απλά προσπαθεί να καταλάβει τη γλώσσα, δίχως ωστόσο να έχει κανένα σημείο αναφοράς. Ας φανταστούμε τον καθένα από μας να προσπαθεί να μάθει μια ξένη γλώσσα. Στηριζόμενος λοιπόν στα ελληνικά, θα συνδέσει τις λέξεις και σιγά- σιγά θα μπει στο νόημα. Ένας κωφός όμως προσπαθεί να μάθει τη γλώσσα του στηριζόμενος σε εικόνες. Κι όταν αναφερόμαστε σε χειροπιαστά πράγματα, όπως «καρέκλα» και «τραπέζι» είναι πιο εύκολα τα πράγματα, αλλά όταν θα χρειαστεί να εξηγήσουμε γενικές έννοιες, όπως «πολιτισμός» για παράδειγμα, είναι πολύ δύσκολο για το παιδί να την κατανοήσει.
Η ουσία είναι ότι δεν είναι σωστό να κρίνουμε χωρίς να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Το παιδί μιας φίλης μου έχει καταθέσει τα όπλα, επειδή δεν καταλαβαίνει τίποτα στην τάξη. Στην πραγματικότητα βέβαια μάλλον άλλος είναι αυτός που δεν καταλαβαίνει, αλλά και ούτε προσπαθεί να καταλάβει, ρίχνοντας συχνά τις ευθύνες στο παιδί. Επιπλέον, θεωρεί ότι το παιδί δεν καταλαβαίνει τίποτα κι ότι δεν τα καταφέρνει. Δεν έχει αναρωτηθεί ποτέ όμως πόσο μεγάλη προσπάθεια καταλαμβάνει αυτό το παιδί στο σπίτι, για να μπορέσει να σταθεί με αξιοπρέπεια στην τάξη. Πράγματα λοιπόν που για μας θεωρούνται δεδομένα, για κάποιον άλλον απαιτείται αγώνας για να κατακτηθούν.
Ρούσσου Ιωσηφίνα
