Ασκήσεις

Κατέβασε τις ερωτήσεις κατανόησης
Άσκηση κατανόησης της ενότητας

Πρόσθετο υλικό

Για τον Ευαγόρα μπορείς να διαβάσεις στη Βικιπαίδεια

Διδακτικές οδηγίες

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι:

Οι μαθητές επιδιώκεται:

• Να μάθουν ότι η Κύπρος, παρά την απομάκρυνσή της από τον ελληνικό κορμό, διατήρησε ακμαία την ελληνικότητά της.

• Να κατανοήσουν την ευελιξία της κυπριακής πολιτικής για να διατηρήσει, ουσιαστικά, την αυτονομία της.

• Να συνδέσουν προσωπικότητες ιστορικού κύρους του ελληνικού χώρου με τις τύχες της Κύπρου (Κίμων, Κόνων).

• Να συλλάβουν τη μεγάλη συμβολή του Ευαγόρα στη διατήρηση του ελληνικού τρόπου ζωής στην Κύπρο.

Προετοιμασία:

Καλούμε τους μαθητές να επιστρέψουν στον χάρτη του βιβλίου τους που περιγράφει τη μυκηναϊκή εξάπλωση και τους υποδεικνύουμε να προσέξουν ότι και η Κύπρος περιλαμβάνεται σε αυτή. Έτσι οδηγούμαστε αβίαστα στην εδραίωση των πρώτων Μυκηναίων Ελλήνων στην Κύπρο.

Προσπέλαση:

Η πρώτη περίοδος. Επιμένουμε στην υπογράμμιση ότι η Κύπρος αν και χωρισμένη σε εννέα βασίλεια είχε συνείδηση της ενότητάς της και με διπλωματική ευλυγισία κατόρθωνε, ουσιαστικά, να διατηρεί την αυτονομία της. Αναφέρουμε τους κύριους εξωτερικούς εχθρούς: Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες.

Επιμένουμε ιδιαίτερα στη σχέση της Κύπρου με την κυρίως Ελλάδα κατά τους κλασικούς χρόνους, επαναφέροντας στη μνήμη των μαθητών τη δράση του Κίμωνα και τη ναυμαχία της Κνίδου.

Στηριζόμενοι στο παράθεμα του Ισοκράτη υπογραμμίζουμε τη συμβολή του Ευαγόρα και του γιου του Νεοκλή στην παγίωση της ελληνικότητας της Κύπρου. Η καλλιτεχνική δημιουργία, όπως φαίνεται από την εικόνα του βιβλίου, το αποδεικνύει.

Εμπέδωση:

Ο Αλέξανδρος, όταν το 332 π.Χ. καταλαμβάνει την Κύπρο, βρίσκει ένα νησί ελληνικό, όπου ανθούσε ο ελληνικός πολιτισμός.

Να δοθεί στους μαθητές το παρακάτω απόσπασμα του Ισοκράτη, να το μελετήσουν στο σπίτι και να εκφράσουν γραπτά τις εντυπώσεις τους.

«Αναφέρω τη μεγαλύτερη απόδειξη και της ικανότητας του Ευαγόρα να κυβερνά και του αγαθού χαρακτήρα του. Πολλοί από τους κατοίκους των ελληνικών πόλεων, εγκαταλείποντας τον τόπο τους, ήλθαν να κατοικήσουν στην Κύπρο, επειδή θεωρούσαν ότι η διακυβέρνηση του Ευαγόρα ήταν δικαιότερη και ανετότερη από αυτή των δικών τους πόλεων». (Ισοκράτης, Eυαγόρας, 51, μετ. Β.Σ.).

Πηγές

Οι Μυκηναίοι-Αχαιοί στην Κύπρο

«Η δεύτερη φάση της Ύστερης Χαλκoκρατίας αρχίζει γύρω στα 1400 π.Χ. και συμπί­πτει με την «πτώση» της Κνωσού στην Κρήτη και την επικράτηση των Μυκηναίων στο Αι­γαίο. Ο χαλκός της Κύπρου, και γενικά ο πλούτος της Ανατολής, από πολύ νωρίς τρά­βηξαν τους Μυκηναίους εμπόρους, που εγκαταστάθηκαν στα μεγάλα εμπορικά κέντρα κα­τά μήκος της νότιας και της ανατολικής ακτής. Οι Μυκηναίοι δεν καταγίνονταν μονάχα με το εμπόριο του χαλκού αλλά, με ασφαλές ορμητήριο την Κύπρο, εμπορεύονταν και με τις άλλες χώρες της Εγγύς Ανατολής. Μαζί με τους εμπόρους θα εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο και τεχνίτες, γιατί βλέπουμε από το 1400 και ύστερα στην Κύπρο καλλιτεχνική πα­ραγωγή με ανάμεικτα κυπριακά και αιγαιακά στοιχεία. Ο αριθμός των μυκηναϊκών αγγείων που βρίσκουμε στους τάφους των κυπριακών νεκροπόλεων από το 1400 ως το τέλος του 13ου αιώνα είναι τόσο μεγάλος, ώστε υπάρχει η πιθανότητα πως πολλά από τα αγγεία αυτά θα κατασκευάστηκαν στην Κύπρο από Μυκηναίους τεχνίτες. Η άποψη όμως αυτή δεν είναι δεκτή από όλους τους μελετητές. Υπάρχει και η θεωρία πως τα αγγεία κατα­σκευάζονταν στην Πελοπόννησο, με σκοπό να εξαχθούν στην Κύπρο και γενικά στην Α­νατολή. Προσφιλέστατος ρυθμός της κεραμικής είναι ο ζωγραφικός με παραστάσεις, κυρίως επάνω σε αμφορείς και σε κρατήρες, αρμάτων, βοδιών, πουλιών κ.α.

Όμως γύρω στα 1400 οι πολιτικές εξελίξεις στον χώρο του Αιγαίου επηρέασαν άμεσα την Κύπρο, το ίδιο την επηρέασαν και κατά τα τέλη του 13ου αιώνα. Τα μεγάλα αστικά κέντρα της Πελοποννήσου, όπως οι Μυκήνες και η Πύλoς πέφτουν σε παρακμή, πιθανώς εξαιτίας κάποιας φυσικής συμφοράς, και οι κάτοικοί τους φεύγουν προς την Ανατολή αναζητώντας νέες πατρίδες. Πολλοί απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στις πόλεις της Κύπρου που τους ήταν γνωστές από τους προηγούμενους εμπόρους και τεχνίτες Μυκηναίους. Μαζί τους φέρνουν τους κεραμικούς ρυθμούς που επικρατούσαν στην Πελοπόννησο, και ασφαλώς στοιχεία της δικής τους θρησκείας. Η διείσδυση αυτή των Μυκηναίων (που συνήθων τους αποκαλούμε Αχαιούς, όπως τους αποκαλεί και ο Όμηρος) θα ήταν βέβαια βαθμιαία και θα κράτησε ένα περίπου αιώνα. Οι Μυκηναίοι ε­γκαθίστανται στην Έγκωμη, στο Κίτιο, στην Παλαίπαφο, στο Παλαιόκαστρο, ακόμη και στην περιοχή της Λευκωσίας. Στους περισσότερους από τους χώρους αυτούς έχτισαν οχυρά, «κυκλώπεια τείχη» πάχους 2,50 περίπου μέτρων.

Η εγκατάσταση των Αχαιών στην Κύπρο επηρέασε ολόκληρο το νησί. Εγκαταστάθηκαν κυρίως στις μεγάλες πόλεις και σιγά σιγά πήραν την πολιτική εξουσία στα χέρια τους. Εμ­φύσησαν ζωτικότητα στην πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου. Η πολιτική και πολιτι­στική οντότητα των Κυπρίων άλλαξε τελείως προσανατολισμό, κι ενώ προηγουμένως α­ποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της Ανατολής, κάτω από τη διαρκή επίδραση των γειτονι­κών της λαών, τώρα στρέφεται απότομα προς το Αιγαίο. Η ανάμνηση των γεγονότων που έφεραν την αλλαγή αυτή, που τόσο εύγλωττα την αποδεικνύει και η αρχαιολογική σκαπά­νη, διασώθηκε στους ελληνικούς μύθους για την ίδρυση των διαφόρων πόλεων της Κύ­πρου από Αχαιούς αποίκους μετά τον Τρωικό πόλεμο. Γνωστότερος από τους ήρωες αυτούς είναι ο Τεύκρoς, γιος του Τελαμώνα, του βασιλιά της Σαλαμίνας, που έχτισε την πόλη Σα­λαμίνα, κοντά στην Έγκωμη. Έτσι, μέσα στα ιστορικά πλαίσια του τέλους της Ύστερης Χαλκoκρατίας, μπορούμε να ερμηνεύσουμε το φαινόμενο, που διαφορετικά θα φαινόταν πα­ράδοξο, ενός τόπου με ελληνικό πολιτισμό στο βάθος της Ανατολικής Μεσογείου.»

Βάσος Καραγιώργης, Αρχαία Κύπρος, από τη Νεολιθική εποχή ως το τέλος της Ρωμαϊκής, α. 53-54, 58-59, 17, 71 (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας).