ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

2. ΟI ΤΕΧΝΕΣ

Περιεχόμενα Α. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ 1. Η παλαιολιθική και η μεσολιθική εποχή 2. Νεολιθική εποχή Β. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ 1. Οι λαοί και οι πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής 2. Κυκλαδικός Πολιτισμός 3. Ο Μινωικός Πολιτισμός 4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών 5. Ο Μυκηναϊκός Κόσμος 6. Μυκηναϊκή Θρησκεία και Τέχνη Γ. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΕΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. 1. Οι μεταβατικοί χρόνοι 2. Η πολιτισμική αναγέννηση Δ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.) 1. Αποικιακή εξάπλωση 2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος 3. Η Σπάρτη 4. Αθήνα: από τη βασιλεία στην αριστοκρατία 5. Αθήνα: πορεία προς τη Δημοκρατία 6. Οι Πανελλήνιοι δεσμοί 7. Πέρσες και Έλληνες: δύο κόσμοι συγκρούονται 8. Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης 9. Τα γράμματα 10. Η Τέχνη Ε. Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.) 1. Η συμμαχία της Δήλου... 2. Το δημοκρατικό πολίτευμα... 3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - Οι Λειτουργίες 4. Η συγκρότηση της αθηναϊκής... 5. Η διαδικασία της μόρφωσης... ΣΤ. ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 1. Αίτια και αφορμές του... 2. Η εκστρατεία στη Σικελία... 3. Η ηγεμονία της Σπάρτης... 4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα Ζ. Η ΑΝΑΠΤYΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1. Το κράτος της Μακεδονίας 2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται 3. Αλέξανδρος. Η κατάκτηση της Ανατολής 4. Το έργο του Αλέξανδρου 5. Οι τύχες της Κύπρου Η. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 1. Τα γράμματα 2. Οι τέχνες 3. Η αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων 4. Η γλυπτική και η ζωγραφική των κλασικών χρόνων Θ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ 1. Τα ελληνιστικά βασίλεια 2. Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο 3. Το ρωμαϊκό κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη 4. Η υποταγή του ελληνικού κόσμου 5. Τα γράμματα και οι τέχνες... 6. Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός Ι. ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒYΖΑΝΤΙΟ 1. Η ρωμαϊκή ειρήνη 2. Ο Χριστός και η διδασκαλία του... 3. Η διάδοση του Χριστιανισμού 4. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε κρίση 5. Κωνσταντίνος: η μεγάλη στροφή

Οδηγίες

Γνωρίσματα

Το φαινόμενο του κλασικού (Αρχείο ΕΡΤ)

Η κλασική τέχνη υπήρξε για πολλούς αιώνες το πρότυπο και το μέτρο σύγκρισης κάθε καλλιτεχνικού έργου. Η λέξη κλασικός στην ελληνική και στις ξένες γλώσσες σημαίνει εκείνο που είναι αξεπέραστο και έχει αιώνια, διαχρονική αξία, ισχύ και αναγνώριση.
Βασικά γνωρίσματα της κλασικής τέχνης είναι το μέτρο, η αρμονία και το κάλλος. Η κλασική τέχνη αποφεύγει κάθε υπερβολή στις στάσεις, τις κινήσεις, τις χειρονομίες, την έκφραση του προσώπου. Οι μορφές είναι αρμονικές και συμμετρικές, οι χειρονομίες συγκρατημένες, το βλέμμα βαθύ και στοχαστικό, η εκδήλωση έντονων συναισθημάτων αποφεύγεται. Θεοί, ήρωες και άνθρωποι παριστάνονταν σαν τέλεια όντα, με ιδανική ομορφιά, με συγκρατημένη εκδήλωση του ψυχικού τους κόσμου, μεγαλόπρεποι, σε μια εικόνα μακριά από την καθημερινότητα, την ασχήμια, τον πόνο και τα βάσανα της ζωής και της πραγματικότητας, δηλαδή εξιδανικευμένα.

Περίοδοι

Ο «αυστηρός ρυθμός», η ανάπτυξη της μεγάλης χαλκοπλαστικής και ο νέος τρόπος στησίματος του ανθρώπινου σώματος. (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)

 

Η τέχνη της κλασικής εποχής διακρίνεται σε τρεις περιόδους που ξεχωρίζουν καθαρά μεταξύ τους, παρόλα τα κοινά γνωρίσματά τους που αναφέρθηκαν παραπάνω.

♦ Στην πρώιμη κλασική τέχνη ή τέχνη του αυστηρού ρυθμού (480-450 π.Χ.) οι μορφές είναι πιο βαριές και στιβαρές και μερικές φορές σε έντονη στιγμιαία κίνηση.

♦ Αντίθετα, κατά την ώριμη κλασική περίοδο (450-390 π.Χ.) οι μορφές παριστάνονται σε ήρεμες στάσεις, ενώ στα γυναικεία αγάλματα τα ενδύματα αρχίζουν να ελαφραίνουν και να αναδεικνύουν την ομορφιά των σωμάτων.

♦ Στην ύστερη κλασική εποχή (390-323 π.Χ.) οι μορφές θα αρχίσουν πάλι να κινούνται πιο ελεύθερα στον χώρο, τα σώματα να λυγίζουν, οι χειρονομίες να γίνονται πιο εύγλωττες, τα ενδύματα και τα χτενίσματα πιο πολύπλοκα και εξεζητημένα, η έκφραση των συναισθημάτων πολύ πιο έντονη.

Θέματα

Μυθολογικές παραστάσεις και εικόνες από την καθημερινή ζωή των Αθηναίων (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)

Η κλασική τέχνη του 5^ου και του 4^ου αιώνα π.Χ. παρίστανε θέματα κυρίως από τη μυθολογία –Γιγαντομαχία, Αμαζονομαχία, Κενταυρομαχία, κ.ά.– που πολλές φορές συμβόλιζαν ή απεικόνιζαν με αλληγορικό τρόπο τη σύγχρονη πραγματικότητα, αλλά και θέματα από τη δημόσια θρησκευτική ζωή. Σύγχρονα γεγονότα ή πρόσωπα πολύ σπάνια απεικονίζονταν και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν επρόκειτο για πολίτες με μεγάλη προσφορά στην πόλη τους –τυραννοκτόνοι, πορτρέτο Θεμιστοκλή ^{1, 2} και Περικλή, ανδριάντες τραγικών ποιητών–, ή για εξαιρετικά πολεμικά γεγονότα ^{1, 2, 3}. Πάντως στην ύστερη κλασική περίοδο αρχίζουν ολοένα και περισσότερο να στήνονται σε δημόσιους χώρους πορτρέτα σημαντικών πολιτών, πολιτικών και πνευματικών ανθρώπων (εικ. 57). Στα ερυθρόμορφα αγγεία όμως που αγοράζονταν από τον πολύ κόσμο –το ευρύ κοινό– απεικονίζονταν και σκηνές από την καθημερινή ζωή στο σπίτι, στο σχολείο, στο γυμναστήριο, στο εργαστήριο. (Αγγεία της περιόδου θα βρεις στην 4^η ενότητα)

Τα πρώτα μεγάλα χάλκινα αγάλματα: Το σύνταγμα των Τυραννοκτόνων και ο Ηνίοχος των Δελφών (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)

 

Περισσότερες εικόνες από τον ναό της Αθηνάς Νίκης θα βρεις εδώ.

Επιδράσεις

Η κλασική τέχνη επηρέασε έντονα την ευρωπαϊκή και παγκόσμια τέχνη διαμέσου της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που τη διέδωσε σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, στη Βόρεια Αφρική και την Εγγύς Ανατολή. Οι Ευρωπαίοι αρχιτέκτονες από την εποχή της Αναγέννησης μέχρι σήμερα υιοθετούν τις δωρικές, τις ιωνικές και τις κορινθιακές κιονοστοιχίες που περιβάλλουν τα οικοδομήματα, τα αετώματα στις στέγες, τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Στη γλυπτική μεγάλοι δημιουργοί εμπνέονται από τα κλασικά αγάλματα και ανάγλυφα και το ίδιο συμβαίνει και στη μεγάλη ζωγραφική αλλά και στη μικροτεχνία. Αυτή η τάση απομίμησης της κλασικής τέχνης, που σε ορισμένες εποχές, όπως π.χ. ο 19ος αιώνας, ήταν πολύ έντονη και σφράγισε την καλλιτεχνική δημιουργία εκείνης της περιόδου, ονομάστηκε κλασικισμός και τα έργα που μιμούνται τα κλασικά λέγονται κλασικιστικά.
Τα γνωστά μας νεοκλασικά κτίρια που χτίστηκαν σε πολλές ελληνικές πόλεις μετά την επανάσταση του 1821, έχουν και αυτά δανειστεί πολλά στοιχεία από την κλασική τέχνη.

Πηγές