Είσοδος Ιστορία Δυναστείες-Αυτοκράτορες Χρονολόγιο
Κεφάλαιο 6 Η ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
ΙΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

2. Ο ρόλος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και των μοναστηριών




Η ενότητα δεν διδάσκεται

 

Διδακτικός στόχος

Να εκτιμήσουν τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας και των μοναστηριών στη διαμόρφωση της κοινωνίας και των νοοτροπιών κατά τον Μεσαίωνα.

Μπορεί να αξιοποιηθεί διδακτικά το βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο Το όνομα του Ρόδου. Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν, μεταξύ άλλων, πληροφορίες για τη διοίκηση και οργάνωση, τη ζωή και τις καθημερινές ασχολίες των μοναχών, την πνευματική και κοινωνική δραστηριότητα ενός μεσαιωνικού μοναστηριού.

 

Επισημάνσεις για την πορεία διδασκαλίας

• Η αφόρμηση μπορεί να γίνει από το σχεδιάγραμμα Η διοικητική οργάνωση της Καθολικής Εκκλησίας. Οι μαθητές θα πρέπει να ανακαλέσουν στη μνήμη τους τις γνώσεις τους για τη θέση της Εκκλησίας στον μεσαιωνικό κόσμο. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει συζήτηση για το μέγεθος της δύναμης και της επιρροής της Εκκλησίας.

• Η συζήτηση σχετικά με τις πρωτοβουλίες για την ανανέωση της Εκκλησίας μπορεί να αρχίσει από την εικόνα Ο άγιος Φραγκίσκος ... φτωχό. Η ένταξη της Εκκλησίας στο φεουδαρχικό σύστημα συντέλεσε, ώστε να περιοριστεί η ηθικοπνευματική της επιρροή. Η σιμωνία, δηλ. η εμπορία των εκκλησιαστικών αξιωμάτων και μυστηρίων γίνεται συνήθεια και κανόνας. Οι μοναχοί εγκαταλείπουν τους μοναχικούς κανόνες και πολλά μοναστήρια γίνονται αντικείμενο συναλλαγών μεταξύ εκκλησιαστικών και κοσμικών αρχόντων.

Από τα τέλη, όμως, του 10ου αιώνα διαμορφώνεται κλίμα ανανέωσης και αναμόρφωσης των ηθών, στο οποίο πρωτοστατούν τα μοναστήρια. Ο ελληνικός μοναχισμός της Ιταλίας και ορισμένες επισκοπικές σχολές αποτέλεσαν τον πυρήνα του ανανεωτικού αυτού κινήματος. Πρέπει να μνημονευθεί ιδιαίτερα η συμβολή της ελληνόρρυθμης Mονής της Κρυπτοφέρρης (Grottaferre) στο Λάτιο, όπου λειτούργησε από τον 10ο αιώνα μεγάλο βιβλιογραφικό εργαστήριο και αναπτύχθηκε ειδικός τύπος γραφής, που ονομάζεται στην επιστήμη της παλαιογραφίας Κρυπτοφερρική Γραφή.

Άλλωστε, και ο πάπας Γρηγόριος Ζ', που προώθησε αποφασιστικά το μεταρρυθμιστικό κίνημα διετέλεσε μοναχός στο αβαείο του Κλουνύ στη Βουργουνδία, που ιδρύθηκε το 909 από τον Γουλιέλμο τον Ευγενή, δούκα της Βουργουνδίας. Να σημειωθεί ότι το μοναστήρι αυτό δεν υπαγόταν σε κανένα φεουδάρχη αλλά απευθείας στον πάπα, γεγονός που σηματοδοτεί την προσπάθεια απεξάρτησης από την κοσμική εξουσία. Εκεί ιδρύθηκε και το ομώνυμο μοναστικό τάγμα, που είχε στη δικαιοδοσία του πολλά μοναστήρια σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τον 12ο αιώνα, πολλοί αντιτίθενται στον πλούτο των μοναστηριών του τάγματος του Κλουνύ και έτσι δημιουργούνται νέα τάγματα που θέλουν να συνδέσουν τον μοναχισμό με το πνεύμα της μετάνοιας, της πενίας και του αναχωρητισμού των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Ένα από αυτά είναι το τάγμα του Σιτό ή των Κιστερκιανών (από το όνομα του μοναστηριού), το οποίο λάμπρυνε με την καθοδήγησή του ο μοναχός Βερνάρδος και μετέπειτα άγιος (να αξιοποιηθεί η σχετική εικόνα). Στις αρχές του 13ου αιώνα εμφανίζεται το τάγμα των Φραγκισκανών με ιδρυτή τον μοναχό Φραγκίσκο και μετέπειτα άγιο Ιωάννη της Ασίζης, υπέρμαχο επίσης της ιδεολογίας της πενίας (να αξιοποιηθεί η σχετική εικόνα και το πρόσθετο παράθεμα). Την ίδια περίοδο ιδρύεται από τον μοναχό Δομίνικο, που κινείται και αυτός στο ίδιο κλίμα, το ομώνυμο τάγμα των Δομινικανών.

Ο πάπας Γρηγόριος με τη μεταρρύθμισή του θέλησε να διορθώσει τα κακώς κείμενα και δεν δίστασε να έλθει σε σύγκρουση με την κοσμική εξουσία. Οι μαθητές θα πρέπει να θυμηθούν την έριδα της περιβολής. Σχετικά με τον θεσμό της Ιεράς Εξέτασης πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είχε την έκταση και την οργάνωση της περιόδου της Μεταρρύθμισης.

• Στη συνέχεια θα συζητηθεί ο ρόλος της Εκκλησίας και των μοναστηριών στη ζωή του μεσαιωνικού ανθρώπου. Με αφετηρία τις μέχρι τώρα σχετικές γνώσεις των μαθητών θα αξιοποιηθούν τα παραθέματα Η ειρήνη του θεού και Η ανακωχή του θεού, για να φανεί η παρεμβατική δύναμη της Εκκλησίας στην κοινωνία. Παράλληλα, θα αξιολογηθεί και η ευθύνη της έναντι του απλού λαού με αξιοποίηση του παραθέματος Ξόρκια και μαγικά.

 

Πρόσθετο Παράθεμα

Από τη ζωή του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης

Κάποτε, όταν ο άγιος Φραγκίσκος ζούσε στην πόλη Γκούμπιο, ένας μεγάλος λύκος φάνηκε σ’ εκείνα τα μέρη. Ήταν τόσο άγριος και τρομερός που δεν καταβρόχθιζε μόνο ζώα, αλλά και ανθρώπους […]. Ο άγιος Φραγκίσκος πορεύτηκε μονάχος προς το μέρος όπου έλεγαν ότι ήταν ο λύκος, ενώ πολλοί άνθρωποι τον ακολουθούσαν από απόσταση κι είδαν το θαύμα με τα ίδια τους τα μάτια. Ο λύκος βλέποντας όλο αυτό το πλήθος, όρμησε προς το μέρος του Φραγκίσκου με τα σαγόνια ορθάνοιχτα. Καθώς πλησίαζε, ο άγιος έκανε το σημάδι του σταυρού και φώναξε: Έλα εδώ, αδελφέ λύκε. Στο όνομα του Θεού σε προστάζω να μη βλάψεις ούτε εμένα ούτε άλλον κανένα. Και αμέσως έγινε το θαύμα. Μόλις ο άγιος Φραγκίσκος έκανε το σημάδι του σταυρού, ο τρομερός λύκος έκλεισε το στόμα του, έπαψε να τρέχει, πλησίασε τον άγιο Φραγκίσκο και ξάπλωσε στα πόδια του σαν ήρεμο αρνάκι.

 

Απόσπασμα από την ανθολογία με ιστορίες από τη ζωή του αγίου Φραγκίσκου Μικρά Άνθη, στο:
Dom Roger Huddleston, The Little Flowers of Saint Francis of Assisi, Νέα Υόρκη, Limited Editions Club, 1930, 65-58.

 

Σχολιασμός του υποστηρικτικού υλικού και διδακτική αξιοποίησή του

1. Παραθέματα στο β.μ.

• Πρώτο παράθεμα Ξόρκια και μαγικά. Τα ίχνη των παλαιοτέρων λαϊκών θρησκειών (των γερμανικών λαών που εκχριστιανίστηκαν) δεν εξαλείφθηκαν εντελώς. Τα ξόρκια, η μαντεία και η επίκληση υπερφυσικών πνευμάτων ήταν καθολικό φαινόμενο στον μεσαίωνα. Στη διαμόρφωση αυτού του κλίματος συντέλεσαν, εκτός από τη λαϊκή παράδοση, και πολλοί άλλοι παράγοντες: η εγκατάλειψη των πιστών από την Εκκλησία, το πνευματικό σκοτάδι στο οποίο βρισκόταν ο απλός λαός, οι δυσχέρειες της καθημερινής ζωής, οι δεισιδαιμονίες, ο φόβος της κόλασης. Μόνο κατά τον 11ο αιώνα η Εκκλησία άρχισε να αντιμετωπίζει το πρόβλημα της μαγείας με κατασταλτικά μέτρα, κυρίως με αφορισμούς, όπως στην περίπτωση του συγκεκριμένου παραθέματος. Στοιχεία μαγείας διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας, όπως τα φυλαχτά και τα ξόρκια.

• Δεύτερο παράθεμα Η Ειρήνη του θεού και τρίτο παράθεμα Η Ανακωχή του θεού.

Ο απλός λαός και κυρίως οι χωρικοί καθώς και οι κληρικοί της υπαίθρου υπέφεραν από τις συνεχείς συγκρούσεις των φεουδαρχών και τη φεουδαρχική αναρχία που επικρατούσε. Ομάδες ιπποτών περιφέρονταν στην ύπαιθρο και λεηλατούσαν, άρπαζαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους, κακοποιούσαν και σκότωναν χωρίς να σέβονται ούτε τα ιερά. Η Εκκλησία προκειμένου να καταπραΰνει τα ήθη, που εκτραχύνονταν συνεχώς, και να προστατεύσει τους δυστυχείς χωρικούς που υπέφεραν επιπλέον και από άλλες συμφορές, καθιέρωσε τους δύο παραπάνω ρυθμιστικούς κανόνες σε συνεργασία με τους φεουδάρχες. Στόχος του πρώτου κανόνα ήταν να προστατεύσει τους χωρικούς και τους κληρικούς, ενώ ο δεύτερος επιδίωκε να περιορίσει τη χρήση βίας μεταξύ των φεουδαρχών. Ουσιαστικά, όμως, σε κάθε περίπτωση προστατεύονταν οι αδύνατοι, οι οποίοι και υπέφεραν τις συνέπειες των εχθροπραξιών.

Η Εκκλησία μπορούσε να επιβάλλει την εφαρμογή των παραπάνω κανόνων εκμεταλλευόμενη την ισχύ και το κύρος της. Σε μια κοινωνία με έντονο τον θρησκευτικό χαρακτήρα, οι εκκλησιαστικές ποινές είχαν ιδιαίτερη βαρύτητα. Έτσι, η απειλούμενη ποινή του αφορισμού για τους παραβάτες είχε ικανή αποτρεπτική δύναμη.

Σήμερα, βέβαια, τους κανόνες δικαίου (νόμους) προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, της περιουσίας κ.ά. καθορίζει το κράτος. Οι παραβάτες απειλούνται με ποινές, χρηματικό πρόστιμο ή και φυλάκιση, που επιβάλλουν τα δικαστήρια, τις αποφάσεις των οποίων εκτελούν υποχρεωτικά τα αρμόδια όργανα της πολιτείας.

 

2. Πρόσθετο Παράθεμα

• Πρόσθετο παράθεμα Από τη ζωή του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης. Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, κατά κόσμο Τζιοβάνι Μπερναρντόνε (1182-1226), ήταν γιος πλούσιου εμπόρου, που εγκατέλειψε τα εγκόσμια για να αφιερωθεί στην προσευχή και το ιδεώδες της πενίας. Μαζί με τους δώδεκα μαθητές του αποσύρθηκε σε μια περιοχή κοντά στην Ασίζη και άρχισαν τη διδασκαλία για να ενισχύσουν την πίστη των χριστιανών. Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του ανακηρύχθηκε άγιος. Οι οπαδοί του συγκρότησαν το τάγμα των Φραγκισκανών που διέθετε μοναστήρια και ιδρύματα σε ολόκληρη τη χριστιανική Ευρώπη.

Το περιστατικό που περιγράφεται στο παράθεμα εκφράζει την απέραντη αγάπη του αγίου Φραγκίσκου για όλα τα πλάσματα της φύσης και ταυτόχρονα συμβολίζει την ευεργετική επίδραση που έχει η χριστιανική αγάπη στις ψυχές όλων των όντων.

 

3. Εικονογραφικό υλικό

• Σχεδιάγραμμα Η διοικητική οργάνωση της Καθολικής Εκκλησίας. Οι μαθητές μπορούν εύκολα να κατανοήσουν τον τρόπο οργάνωσης της Καθολικής Εκκλησίας. Να σημειωθεί ότι ο πάπας εκλέγεται από τους καρδινάλιους, οι οποίοι βρίσκονται ιεραρχικά στην αμέσως κατώτερη βαθμίδα μετά τον πάπα.

• Πρώτη εικόνα Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης ... φτωχό. Με την ενέργειά του αυτή ο άγιος Φραγκίσκος εκφράζει το ιδεώδες της απαλλαγής από όλα τα εγκόσμια αγαθά και την ανάγκη προσφοράς στους φτωχούς.

 

 

πάνω

 



Όροι – κλειδιά της ενότητας
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, μοναχικά τάγματα, Γρηγοριανή Μεταρρύθμιση, ειρήνη του Θεού, ανακωχή του Θεού

Τζιότο όραμα Γκρέκο

Δύναμη και επιρροή της Εκκλησίας

σχόλιο Μέχρι τον 14ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Ευρώπης ήταν ρωμαιοκαθολικοί χριστιανοί. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία κατείχε μεγάλες εκτάσεις γης που αυξάνονταν συνεχώς από τις δωρεές ηγεμόνων και πιστών. Εκτός από την οικονομική δύναμη διέθετε ένα οργανωμένο διοικητικό σύστημα που της επέτρεπε να ελέγχει πνευματικά ολόκληρη την Ευρώπη.

σχόλιο Οι αρμοδιότητες της Εκκλησίας δεν περιορίζονταν μόνο σε θρησκευτικά ζητήματα αλλά και σε πολλές άλλες δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής. Για τους λόγους αυτούς ο πάπας, ο επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, είχε μεγάλη ισχύ και μπορούσε να παρεμβαίνει στις πολιτικές εξελίξεις.

διάγραμμα

σχόλιο Από τον 10ο αιώνα, η κοινωνική δυσφορία για τη χαλάρωση του θρησκευτικού αισθήματος μερίδας του κλήρου οδήγησε στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την ηθική αναβάθμιση της Εκκλησίας. Οι κινήσεις αυτές είχαν ως επίκεντρο τα μεγάλα μοναστήρια, όπου πρωτοστάτησαν και τα νέα μοναχικά τάγματα *.

1 Τα μοναχικά τάγματα της Δύσης (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)

σχόλιο Σημαντικό σταθμό στην ανανεωτική αυτή προσπάθεια αποτέλεσε η μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 11ου αιώνα από τον πάπα Γρηγόριο Ζ' (1073-1085), η λεγόμενη Γρηγοριανή Μεταρρύθμιση.


Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης (1182-1226), προσφέρει το επανωφόρι του σε ένα φτωχό. Τοιχογραφία του Τζιότο (περί το 1300). Ασσίζη, Ναός του Αγίου Φραγκίσκου.
■ Τι συμβολίζει η χειρονομία του αγίου;
Giotto


Μεταξύ άλλων απαγορεύθηκε η πώληση αντικειμένων λατρείας και μυστηρίων, ο γάμος των κληρικών και η κοσμική περιβολή, για την οποία έχει ήδη γίνει λόγος. Για να επιβληθεί η μεταρρύθμιση καθορίστηκαν για τους παραβάτες αυστηρές ποινές μεταξύ των οποίων και ο αφορισμός, δηλαδή ο αποκλεισμός από την Εκκλησία και η απαγόρευση επικοινωνίας με την κοινότητα των πιστών. Το 1233 η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, για να αντιμετωπίσει τις αιρέσεις, θέσπισε την Ιερά Εξέταση, ένα ειδικό δικαστήριο που τιμωρούσε με αυστηρές ποινές όσους θεωρούσε αιρετικούς. Αρκετοί από αυτούς που κρίνονταν ένοχοι καταδικάζονταν σε θάνατο πάνω στην πυρά.

Εκκλησία και Κοινωνία

Ξόρκια και μαγικά

[...] Αφορισμένος να είναι όποιος επιχειρήσει να αφαιρέσει από κάποιον και να καρπωθεί για τον εαυτό του, με οποιοδήποτε ξόρκι ή μαγικό, ό,τι έχει κάποιος άλλος σε αφθονία, γάλα ή μέλι ή κάτι άλλο [...].όποιος έχει στρώσει τραπέζι με τρία μαχαίρια για να εξυπηρετήσει τις νεράιδες, που τάχα θα φέρουν καλή τύχη σε όσους γεννιούνται σε κείνο το σπίτι. όποιος ορκιστεί σε δέντρο ή στο νερό ή σε οτιδήποτε άλλο εκτός από ναό [...] όποιος βάλει το παιδί του στη στέγη του σπιτιού ή μες τον φούρνο για να ξαναβρεί την υγεία του ή για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιήσει φυλαχτά ή μαγικά γράμματα [...] εκτός από τις χριστιανικές προσευχές ή την ελευθέρια τέχνη της ιατρικής.

Απόσπασμα από τον αφορισμό του Βαρθολομαίου Ισκανού, Επισκόπου του Έξετερ (1161-1186), στο: G. Goulton, Life in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1954, 33-34.

99


σχόλιο Κατά τον Μεσαίωνα η ζωή των ανθρώπων ρυθμίζεται από τις χριστιανικές τελετές και γιορτές. Κάθε μέρα φέρει το όνομα ενός αγίου και το ρολόι του ενοριακού ναού μετρά τον καθημερινό χρόνο. Τα μυστήρια, όπως η βάπτιση και ο γάμος, σηματοδοτούν τα μεγάλα βήματα της ζωής των χριστιανών.

Η Ειρήνη του Θεού

Ακολουθώντας το παράδειγμα των προκατόχων μου [...] εγώ ο Αρχιεπίσκοπος της Μπορντό με τους επισκόπους μου [...] στη Σύνοδο του Σαρού (989) λάβαμε τα παρακάτω αποφάσεις:
-Θα αφορίζεται όποιος εισβάλλει και βιαιοπραγεί σε εκκλησία ή τη ληστεύει.
-Θα αφορίζεται όποιος ληστεύει φτωχό. Όποιος αφαιρεί από χωρικό ή και γενικά από οποιοδήποτε φτωχό πρόβατο, βόδι, κατσίκα, γαϊδούρι, ή γουρούνι θα αφορίζεται, εκτός αν επανορθώσει.
-Θα αφορίζεται όποιος με οποιοδήποτε τρόπο βλάπτει κληρικό [...]

O. Thatcher and E. McNeal, A Source Book of Medieval History, New York, 1905, 412. Παρόμοιες αποφάσεις λήφθηκαν στο Μποβέ το 1023, στην Μπουρζ το 1038 και αλλού.Τους κανόνες αυτούς υπόσχονταν να τηρήσουν με όρκο οι φεουδάρχες και οι αστοί.

σχόλιο Το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα επηρεάζει αποφασιστικά όλες τις πτυχές της ζωής του μεσαιωνικού ανθρώπου. Η έλλειψη όμως πνευματικής καθοδήγησης από την Εκκλησία οδηγεί στη διαμόρφωση λαϊκής θρησκευτικότητας με αποκλίσεις από τα επίσημα δόγματα. Ταυτόχρονα, το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη μόρφωσης οδηγεί τον λαό σε δεισιδαιμονίες και προλήψεις, τις οποίες αντιμετωπίζει με τη μαγεία.

σχόλιο Η Εκκλησία χρησιμοποιεί μέρος από τα πλούτη της για να βοηθήσει τους φτωχούς και τους ασθενείς, ιδρύοντας και συντηρώντας νοσοκομεία και άλλα ευαγή ιδρύματα. Παράλληλα, διασώζει την πολιτιστική κληρονομιά και οργανώνει την εκπαίδευση. Στα μοναστήρια οι μοναχοί αντιγράφουν τα χειρόγραφα και ιδρύουν τα πρώτα σχολεία. Αργότερα, κυρίως από τον 11ο αιώνα, αναπτύσσονται τα επισκοπικά σχολεία στις πόλεις. Πάπες και επίσκοποι θέτουν υπό την προστασία τους τα πανεπιστήμια τα οποία αρχίζουν να ιδρύονται από τα τέλη του 12ου αιώνα.

Η Ανακωχή του Θεού

Ντρογκό, επίσκοπος της Τερουάν, και ο κόμης Μπαλντίν [...] αυτοί είναι οι όροι τους οποίους πρέπει να τηρείτε κατά την περίοδο που ονομάζεται Η ανακωχή του Θεού και η οποία θα ισχύει από τη δύση του ηλίου της Τετάρτης μέχρι την ανατολή του ηλίου της Δευτέρας.
-Κατά την περίοδο αυτή απαγορεύεται σε οποιοδήποτε να βιαιοπραγήσει, να τραυματίσει ή να σκοτώσει άλλον. Απαγορεύεται, επίσης, να επιτεθεί, να αρπάξει ή να καταστρέψει κάστρο, πόλη ή αγρόκτημα.
-Αν κάποιος παραβεί αυτήν την ανακωχή, θα του επιβληθεί ποινή εξορίας τριάντα ετών, αφού πρώτα επανορθώσει τη ζημιά.
-Όλοι όσοι συναναστρέφονται αυτόν τον άνθρωπο, τον συμβουλεύουν ή τον βοηθούν θα αφορίζονται μέχρι να δώσουν ικανοποίηση [...]
-Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου απαγορεύονται οι εκστρατείες και οι εχθροπραξίες.
- Όλοι οι έμποροι και κάθε άλλος ξένος που περνούν μέσα από τη γη σας (φέουδο) να αντιμετωπίζονται ειρηνικά
-Η ανακωχή αυτή ισχύει, επίσης, όλη την περίοδο από την έναρξη των νηστειών των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνια, από την έναρξη των νηστειών του Πάσχα μέχρι το Πάσχα και από τη γιορτή της Αναλήψεως μέχρι τη γιορτή της Πεντηκοστής.

O. Thatcher and E. McNeal, ό. π. 417-18.

● Ποιες πληροφορίες αντλούμε και από τις δύο πηγές για τη βία στη μεσαιωνική κοινωνία και πού οφείλεται αυτή;
● Ποιους αφορούν οι κανόνες αυτοί και ποιοι προστατεύονται;

σχόλιο Παράλληλα, η Εκκλησία προσπαθεί να περιορίσει τη βία και τις λεηλασίες σε βάρος των κληρικών και των απλών ανθρώπων, που προκαλούνται από τις συνεχείς συγκρούσεις των στρατιωτικών δυνάμεων των φεουδαρχών. Για τον σκοπό αυτό καθιερώνονται με όρκο και επιβάλλονται με ποινή αφορισμού για τους παραβάτες δύο ρυθμιστικοί κανόνες, η Ειρήνη του Θεού και η Ανακωχή του Θεού. Με τον πρώτο λαμβάνονται μέτρα για την προστασία των αδυνάτων και με τον δεύτερο απαγορεύονται οι εχθροπραξίες ορισμένες περιόδους του έτους και για το υπόλοιπο διάστημα ορισμένες μέρες της εβδομάδας.

 


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ


  1. Με αφετηρία το παράθεμα Ξόρκια και μαγικά και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
    • Ποιοι παράγοντες οδηγούσαν τους ανθρώπους στη μαγεία τον Μεσαίωνα (ξόρκια, μαντεία, μάγισσες κ.ά.);
    • Σήμερα οι άνθρωποι καταφεύγουν στη μαγεία; Γιατί;
  2. Να μελετήσετε προσεκτικά τις πηγές που αναφέρονται στην Ειρήνη και την Ανακωχή του θεού. Πώς επέβαλλε η Εκκλησία τους κανόνες αυτούς και από πού αντλούσε την ισχύ της; Στις σημερινές κοινωνίες ποιος θεσμός καθορίζει τους κανόνες που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και πώς (Να συμβουλευθείτε το βιβλίο της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Γ΄ τάξης Γυμνασίου);