03-04. Η Γαλλική επανάσταση

Γαλλική επανάσταση

Η κατάσταση

3 τάξεις με κριτήριο ... την καταγωγή τους: κλήρος 0,5 % , ευγενείς 1,5 %, τρίτη τάξη 98 %.

κλήρος + ευγενείς: προνομιούχοι και αφορολόγητοι

τρίτη τάξη: (αστοί, αγρότες, εργάτες) χωρίς προνόμια, αλλά πληρώνουν φόρους

Δυσαρέσκεια τρίτης τάξης:

α) αστών, γιατί δε συμμετέχουν στην εξουσία, β) αγροτών-εργατών γιατί πεινούν,

έκτακτο γεγονός: ο φοβερός χειμώνας του 1788-89

Το γεγονός

Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ’ συγκαλεί τη συνέλευση των τάξεων

Μετά από εκλογές ορίζονται: 578 αντιπρόσωποι της Τρίτης τάξης, 291 αντιπρόσωποι του κλήρου, 272 ευγενείς. (291+272 = 563 < 578)

Η τρίτη τάξη ζητάει μεταρρυθμίσεις
Ο βασιλιάς... θέλει να επιβάλλει φόρους στην τρίτη τάξη
Η Τρίτη τάξη προτείνει η ψηφοφορία να γίνει κατά κεφαλή και όχι κατά τάξεις.
Οι ευγενείς και ο κλήρος αρνούνται
Η τρίτη τάξη αυτοανακηρύσσεται σε Εθνική Συνέλευση και ζητάει Σύνταγμα
Ο βασιλιάς... προσπαθεί να κλείσει την αίθουσα στην οποία συνεδριάζει ή συνέλευση των τάξεων.
Οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης συγκεντρώνονται στην αίθουσα του σφαιριστηρίου και ορκίζονται ότι θα συντάξουν Σύνταγμα. Συμμετέχουν κάποιοι ευγενείς και κάποιοι κληρικοί
Ο βασιλιάς... αναγκάζεται να υποχωρήσει
Η εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύσσεται ως Συντακτική
Ο βασιλιάς ετοιμάζει στρατό για να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση
Οι πολίτες οπλίζονται και στις 14 Ιουλίου 1789 καταλαμβάνουν τη Βαστίλη

Η Συντακτική συνέλευση:

1. Καταργεί τα προνόμια (4/8/1789)

2. Ψηφίζει τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (26/8/1789)

Διαμορφώνονται τρία πολιτικά ρεύματα:

η δεξιά, δεν επιθυμούσε μεταβολές, το κέντρο, που ήταν υπέρ της μοναρχίας αλλά και με τη συμμετοχή των ευγενών και των μεγαλοαστών, η αριστερά, που οραματιζόταν ένα πολίτευμα σαν το αμερικανικό. Τελικά αποφασίζονται τα εξής

Το 1791 ψηφίζεται το Σύνταγμα

Ορίζεται ως πολίτευμα η Συνταγματική Μοναρχία

Το έθνος ανακηρύσσεται κυρίαρχο

Η Νομοθετική εξουσία ανατίθεται στη Βουλή, που θα προέκυπτε από τις εκλογές

Η Εκτελεστική εξουσία ανατίθεται στο βασιλιά και σε έξι (6) υπουργούς

Η Δικαστική εξουσία ορίζεται ως ανεξάρτητη

Eρωτήσεις

1. Ποια ήταν η κατάσταση που επικρατούσε πριν από τη γαλλική επανάσταση;

2. Τι ψήφισε η Συντακτική Συνέλευση;

3. Ποια πολιτικά ρεύματα διαμορφώθηκαν στη Συντακτική Συνέλευση;

4. Πώς ρυθμίστηκαν με το 1ο Σύνταγμα το πολίτευμα και οι εξουσίες;

5. Ποια μέτρα πάρθηκαν για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων και ποιες οι αντιδράσεις που προκάλεσαν;

Γαλλική επανάσταση (συνέχεια)

Το Σεπτέμβριο του 1791 έγιναν εκλογές σύμφωνα με το Σύνταγμα.

Από τις εκλογές προκύπτει η Νομοθετική συνέλευση, που ελεγχόταν από τους Γιρονδίνους και είχε να αντιμετωπίσει δύο προβλήματα:

α) Την επέμβαση που ετοίμαζαν η Αυστρία και η Πρωσία (μετά από παρακίνηση των ευγενών και του Λουδοβίκου ΙΣΤ’)

β) Την απαίτηση των λαϊκών στρωμάτων να διώξουν το βασιλιά.

Οι πρώτες αποτυχίες στο πολεμικό μέτωπο και η πείνα ώθησαν το λαό σε επαναστατική δράση. Έτσι, κατέλαβαν τα ανάκτορα του Κεραμεικού.
Ο βασιλιάς, φοβισμένος, καταφεύγει στη Νομοθετική για προστασία.
Η νομοθετική όμως έθεσε σε περιορισμό το βασιλιά και ανέθεσε την εκτελεστική στο Δαντόν.

Η Νομοθετική:

1. παραχωρεί σε όλους τους άνδρες πολιτικά δικαιώματα

2. δημεύει τις περιουσίες όσων ευγενών είχαν διαφύγει στο εξωτερικό

3. διαχωρίζει την εκκλησία από το κράτος

Η νίκη των στρατευμάτων στη μάχη του Βαλμί, σώζει την επανάσταση.

Γίνονται νέες εκλογές:

Η Συμβατική Συνέλευση που προκύπτει:

α) καταργεί τη μοναρχία

β) εγκαθιδρύει την αβασίλευτη δημοκρατία

γ) Το βασιλικό ζεύγος (Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και Μαρία Αντουανέτα καταδικάζονται σε αποκεφαλισμό)

δ) Υιοθετείται νέο ημερολόγιο

Η Συμβατική Συνέλευση συνεχίζει τον πόλεμο διεκδικώντας εδάφη από το Βέλγιο.

Κάτω από την πίεση των Ιακωβίνων συστήνει:

1. την Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας

2. την Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας και

3. επαναστατικά δικαστήρια

Οι επιτροπές αυτές με επικεφαλής το Ροβεσπιέρο δικάζουν και καταδικάζουν με συνοπτικές διαδικασίες περίπου 40.000 ανθρώπους με την κατηγορία της προδοσίας. (Περίοδος Τρομοκρατίας)

Παράλληλα αναδιοργανώνεται ο στρατός.

Παρά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, τα ακραία μέτρα του Ροβεσπιέρου προκάλεσαν αντιδράσεις. Έτσι, συλλαμβάνεται και εκτελείται μαζί με 20 συνεργάτες του. (28/7/1794)

Ερωτήσεις:

1. Πώς προέκυψε η Νομοθετική Συνέλευση, τι προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει και τι αποφάσισε;

2. Γιατί έγιναν νέες εκλογές, από τις οποίες προέκυψε η Συμβατική;

3. Ποιες αποφάσεις πήρε η Συμβατική;

4. Ποιο τμήμα του λαού καθόρισε τις αποφάσεις της Συμβατικής; Από ποιες ιδέες ή πράξεις είναι επηρεασμένες;

5. Τι εννοούμε με τον όρο Περίοδος Τρομοκρατίας. (πρωταγωνιστές – γεγονός)

Η τελευταία φάση - Η εποχή του Ναπολέοντα

Μετά την εκτέλεση του Ροβεσπιέρου επικρατούν οι μετριοπαθείς (Θερμιδοριανοί) οι οποίοι ψηφίζουν το 1795 νέο σύνταγμα.

Η εκτελεστική ανατίθεται σ’ ένα πενταμελές συμβούλιο, το Διευθυντήριο το οποίο, για να αντιμετωπίσει την κρίσιμη κατάσταση που δημιουργήθηκε στο πολεμικό μέτωπο, ζητά την υποστήριξη των στρατηγών. Σημαντικότερος απ’ όλους αναδεικνύεται ο Ναπολέων Βοναπάρτης.

Ο Ναπολέων ορίζεται αρχικά ως Πρώτος Ύπατος και αργότερα Αυτοκράτορας. Το πολίτευμα παραμένει η δημοκρατία. Φροντίζει για την κωδικοποίηση των νόμων και το 1804 εκδίδεται ο Ναπολεόντειος Κώδικας ο οποίος διαδίδεται στην Ευρώπη και αποτελεί σήμερα τη βάση του ευρωπαϊκού νομικού συστήματος.

Με τις μοναδικές στρατηγικές του ικανότητες ο Ναπολέων καταφέρνει σε σύντομο διάστημα να κυριαρχήσει σ’ όλη την Ευρώπη. Θεωρώντας ως κύριο αντίπαλο την Αγγλία, επιβάλει ηπειρωτικό αποκλεισμό, απαγορεύοντας στα αγγλικά πλοία να προσεγγίσουν στα ευρωπαϊκά λιμάνια. Η Αγγλία με τη σειρά της επιβάλει θαλάσσιο αποκλεισμό, μη επιτρέποντας στα πλοία τρίτων χωρών να προσεγγίσουν τις γαλλικές ακτές.

Ο Ναπολέων αποφασίζει το 1812 να επιτεθεί στη Ρωσία. Ο στρατός του φτάνει ως τη Μόσχα, όμως ο βαρύς χειμώνας, οι ασθένειες και οι επιθέσεις εναντίον του στρατού του τον αναγκάζουν να υποχωρήσει.

Με την υποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων, δημιουργείται ένας αντιγαλλικός συνασπισμός από την Αγγλία, Αυστρία, Πρωσία, Ρωσία, Ισπανία, Σουηδία, Βασίλειο της Νεάπολης. Στη μάχη της Λειψίας, το 1813, ο Ναπολέοντας γνωρίζει την πρώτη σημαντική ήττα. Η ήττα στη μάχη του Βατερλό, το 1815, σημαίνει το τέλος της κυριαρχίας του Ναπολέοντα.

Το 1815 οι νικήτριες χώρες συγκαλούν το συνέδριο της Βιέννης, όπου αποφασίζουν:

1ον Την επαναχάραξη των συνόρων

2ον την ανασυγκρότηση της απολυταρχίας.

3ον Την καταστολή των επαναστατικών ιδεών

4ον Την επαναφορά της απολυταρχίας στη Γαλλία

5ον Την επαναφορά των γαλλικών συνόρων στα όρια του 1789

Το Νοέμβριο του 1815 η Αυστρία, η Ρωσία και η Πρωσία ιδρύουν την Ιερή Συμμαχία με στόχο να προλάβουν και να καταστείλουν κάθε επαναστατική κίνηση στην Ευρώπη.

Αποτίμηση της γαλλικής επανάστασης

1ον Η αστική τάξη καταλαμβάνει την εξουσία, α) περιορίζοντας τα προνόμια των ευγενών και του κλήρου και β) κλονίζοντας την απολυταρχία.

2ον Οι αρχές του Διαφωτισμού έγιναν πολιτικά αιτήματα.

3ον Γίνεται για πρώτη φορά ο διαχωρισμός εκκλησίας – κράτους.

4ον Αναπτύχθηκε η ιδέα ότι τα όρια του κράτους και του έθνους πρέπει να συμπίπτουν.

5ον λαός αναδείχτηκε σε κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Οι άνθρωποι από υπήκοοι έγιναν πολίτες.

6ον Αναδείχτηκαν ιδέες και κινήματα που καθόρισαν την ιστορία μέχρι τις μέρες μας, όπως ο φιλελευθερισμός, ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός, ο σοσιαλισμός ο εθνικισμός

(Μελετήστε το παραπάνω μάθημα με τη συνδρομή των χαρτών του βιβλίου.)

Να απαντήσετε στην 1η ερώτηση της σελίδας 22.

Ερωτήσεις σχετικά με τη γαλλική επανάσταση στις οποίες πρέπει να ξέρετε οπωσδήποτε να απαντάτε:

1.Ποια ημερομηνία θεωρείται ότι έγινε η γαλλική επανάσταση (γιορτάζεται σήμερα από τους Γάλλους ως εθνική γιορτή).

2. Ποιες ήταν οι τρεις τάξεις και ποια τα αιτήματα της Τρίτης Τάξης;

3. Τι ψήφισε η Συντακτική Συνέλευση;

4. Ποια πολιτικά ρεύματα διαμορφώθηκαν στη Συντακτική Συνέλευση;

5. Πώς ρυθμίστηκαν με το Σύνταγμα του 1791 το πολίτευμα και οι εξουσίες και πώς με το Σύνταγμα του 1795;

6. Η περίοδος της Τρομοκρατίας

16 έως 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3. Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789-1794)
ΕΝΟΤΗΤΑ 4. H τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης (1794-1799) και η εποχή του Ναπολέοντα (1799-1815)