Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να αντιληφθούν:

α) τις πρώτες προσπάθειες των Ελλήνων να εξασφαλίσουν την ηθική και υλική βοήθεια των Ευρωπαίων, σ. 35

β) τις διακυμάνσεις της ευρωπαϊκής διπλωματίας, (σσ. 35, 36)

γ) το κίνημα του φιλελληνισμού, σ. 36

Διδασκαλία με έμφαση στην πορεία προς την ίδρυση ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, σσ. 36- 37.

Λέξεις κλειδιά:

Μεγάλες Δυνάμεις, διπλωματικές ενέργειες, δάνεια, πράξη προστασίας, φιλέλληνες, πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας.

Υποστηρικτικό υλικό:

-Πηγή αρ. 1 (σ. 35), προκειμένου να αιτιολογηθεί ο τρόπος παρουσίασης της Ελληνικής Επανάστασης στους Ευρωπαίους.

-Πηγή αρ. 2 (σ. 35), προκειμένου να διαφανούν τα ερείσματα του φιλελληνικού ρεύματος.

-Χάρτης (σ. 37), προκειμένου να γίνουν αντιληπτά και να σχολιαστούν τα όρια του πρώτου Ελληνικού κράτους.

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

-Αξιοποίηση του εικαστικού έργου Θ. Βρυζάκη, Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, προκειμένου να σχολιαστεί η αντιμετώπιση των φιλελλήνων από τους ελληνικούς πληθυσμούς.

-Τεκμηρίωση της άποψης του ιστορικού Hobsbawm (πηγή αρ. 3, σ. 36 του σχολ. βιβλίου) σχετικά με τη σημασία της Ελληνικής Επανάστασης.

Αϊτή, η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Δες εδώ. Πηγή: Σαν σήμερα

 1 ώρα 

 

I. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι

Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:

Να γνωρίσουν τις προσπάθειες που έκαναν οι επαναστατημένοι Έλληνες για να εξασφαλίσουν την εύνοια τόσο των Ευρωπαίων ηγετών όσο και των ευρωπαϊκών λαών.

Να παρακολουθήσουν τις διπλωματικές εξελίξεις που σχετίζονταν με το ελληνικό ζήτημα από την αρχική αρνητική στάση όλων των Δυνάμεων έως και την αναγνώριση από αυτές ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Να μάθουν τι ήταν ο φιλελληνισμός, με ποιους τρόπους εκφράστηκε και ποιο ρόλο έπαιξε στην έκβαση του Αγώνα των Ελλήνων.

 

Κύριες διδακτικές επισημάνσεις

Σχολιασμός γραπτών πηγών

1. Ο συντάκτης προσδιορίζει τους επαναστάτες ως «το Ελληνικόν έθνος των Χριστιανών» τονίζοντας τη θρησκευτική ταυτότητά τους (κοινό στοιχείο με τους Ευρωπαίους, στοιχείο αντίθεσης με τους μουσουλμάνους Οθωμανούς). Υπογραμμίζει, επίσης, ότι οι Έλληνες επαναστάτησαν για τα «δίκαιά» τους (σαφής αναφορά στο διαφωτιστικό λόγο περί δικαιωμάτων) και άρα θεωρούν φυσικό να έχουν τη συμπαράσταση των Ευρωπαίων. Οι τελευταίοι, άλλωστε, οφείλουν να βοηθήσουν ανταποδίδοντας την πνευματική προσφορά που είχαν λάβει από τους αρχαίους Έλληνες.

3. Ο σύγχρονος ιστορικός Έρικ Χόμπσμπαουμ θεωρεί ότι η ελληνική επανάσταση πέτυχε, επειδή αφενός κατάφερε να πάρει μορφή γνήσιας λαϊκής επανάστασης και αφετέρου ευνοήθηκε από τη διπλωματική συγκυρία. Έτσι, η ελληνική επανάσταση λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης και κινητοποίησης των φιλελεύθερων ανθρώπων της εποχής.

 

Σχολιασμός εικονιστικού υλικού

3. Η σύγκριση του χάρτη της σ. 37 του Βιβλίου του μαθητή με τον χάρτη της σημερινής Ελλάδας μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αρχίσουν να κατανοούν ότι η διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού κράτους κράτησε πολλά χρόνια, περνώντας από πολλές και διαφορετικές φάσεις.

 

Επισημάνσεις για την αντιμετώπιση των ασκήσεων - δραστηριοτήτων

1. Βλέπε παραπάνω, σχόλια για την πηγή 1.

2. Βλέπε παραπάνω, σχόλια για την πηγή 3.

3. Αυτή η διαθεματική δραστηριότητα ευνοεί, ανάμεσα στα άλλα, την ενεργοποίηση ή την απόκτηση γνώσεων γεωγραφίας. Οι μαθητές μπορούν, με βάση γνώσεις που θα αποκτούν σε επόμενα μαθήματα, να ενημερώνουν τον πίνακα που θα φτιάξουν εδώ, ώστε να παρακολουθήσουν τις διάφορες φάσεις διαμόρφωσης των συνόρων του ελληνικού κράτους.

 

ΙΙ. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

1. Η Α' Εθνοσυνέλευση για τον χαρακτήρα της ελληνικής επανάστασης

Ο κατά των Τούρκων πόλεμος ημών, μακράν τού να στηρίζεται εις αρχάς τινας δημαγωγικάς και στασιώδεις ή ιδιωφελείς μέρους τινός του σύμπαντος Ελληνικού Έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής [...].

Από τοιαύτας αρχάς των φυσικών δικαίων ορμώμενοι, και θέλοντες να εξομοιωθώμεν με τους λοιπούς συναδέλφους μας, Ευρωπαίους Χριστιανούς, εκινήσαμεν τον πόλεμον κατά των Τούρκων [... ]

Διακήρυξη της Α' Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου (αποσπάσματα).

 

Πηγή: Α. Δασκαλάκης, Κείμενα-Πηγαί της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα 1967, τόμ. Α', σ. 176.

Σχολιασμός

Στο παραπάνω απόσπασμα είναι προφανής η πρόθεση της Α' Εθνοσυνέλευσης να διαλύσει κάθε υποψία που μπορεί να υπήρχε στις ευρωπαϊκές ηγεσίες ότι η ελληνική επανάσταση πιθανόν να είχε και κοινωνικοανατρεπτικές επιδιώξεις.

 

2. Το ιδεολογικό υπόβαθρο του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού

Ευρωπαίοι φιλελεύθεροι διανοούμενοι, καρμπονάροι, [...] Ιακωβίνοι πρώην αξιωματικοί του Ναπολέοντα και άλλοι, μεταξύ εκείνων που μεταλαμπάδευσαν τα Φώτα στις ελληνικές ελίτ, όταν το 1821 είδαν, μετά από έξι χρόνια ήττας και σιωπής που τους είχε επιβάλει η Ιερή Συμμαχία, να ξεσηκώνονται οι Έλληνες, ήταν σαν να ενσαρκώνονταν και να επαναστατούσαν τα ίδια τα ιδεολογικά σύμβολά τους. Και για τούτο ανταπέδωσαν την προσφορά με το κίνημα του Φιλελληνισμού. Και αυτή ήταν η δεύτερη δύναμη της Ελληνικής Επανάστασης και η πρώτη διεθνοποίηση της υπόθεσης των Ελλήνων.

 

Π. Πιζάνιας, «Επανάσταση και έθνος, μια ιστορική-κοινωνιολογική προσέγγιση του '21», Ιστορία του νέου ελληνισμού,
Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, τόμ. 3ος, σ. 51.

 

3. Το πρωτόκολλο του Λονδίνου, 3 Φεβρουαρίου 1830 (αποσπάσματα)

1. Η Ελλάς θέλει σχηματίσει εν Κράτος ανεξάρτητον, και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν.

2. [...] η διοριστική γραμμή των συνόρων της Ελλάδος, αρξαμένη από τας εκβολάς του Ασπροποτάμου [σημ. Αχελώος], θέλει ανατρέξει τον ποταμόν αυτόν έως [...]τον κόλπον του Ζητουνίου [σημ. Λαμία], εις τον οποίον θέλει καταντήσει προς τας εκβολάς του Σπερχειού.

Όλαι αι χώραι και τόποι κείμενοι προς Μεσημβρίαν αυτής της γραμμής [...], θέλουν ανήκει εις την Ελλάδα [.].

Θέλουν ανήκει ωσαύτως εις την Ελλάδα η νήσος Εύβοια ολόκληρος, αι Δαιμονόνησοι [σημ. Σποράδες], η νήσος Σκύρος, και αι νήσοι, αι εγνωσμέναι το αρχαίον υπό το όνομα Κυκλάδες, συμπεριλαμβανομένης και της νήσου Αμοργού [.].

3. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλει είναι μοναρχική και κληρονομική [...].

 

Πηγή: Δ. Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, Μέλισσα, Αθήνα 1959-1960, τόμ. 6, σ. 437.