Είσοδος Ιστορία Χρονολόγιο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
Ο Α´ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝAΣΤΑΣΗ (1914-1918)

ΕΝΟΤΗΤΑ 32. Η Ελλάδα στον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο – Ο Εθνικός Διχασμός


 

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

α) Οι θέσεις Βενιζέλου – Κων/νου και η σύγκρουσή τους, σ. 92

β) Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (απλή αναφορά), σ. 92

γ) Οι Επίστρατοι και το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας, σ. 92-93

δ) Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης και Εθνικός Διχασμός, σ. 93

ε) Επέμβαση της Αντάντ, έξωση του Κων/νου, ανάληψη της εξουσίας από τον Βενιζέλο (απλή αναφορά), σ. 93

Λέξεις- κλειδιά:

Εθνικός Διχασμός, Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης, Κράτος των Αθηνών.

Υποστηρικτικό υλικό:

«Η Ελλάδα το 1914», Το Πανόραμα του 20ού αιώνα, ΕΡΤ: εδώ

«Η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης», Το Πανόραμα του 20ού αι., ΕΡΤ (01:25΄): εδώ

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

-Σχολιασμός των πηγών, σ. 92 του σχ. βιβλίου, ώστε να αναδειχθεί η στάση των δύο εμπλεκομένων (βασιλιά- Βενιζέλου) στο ζήτημα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

-Άσκηση/δραστηριότητα 3, σ. 93 του σχ. βιβλίου.

 1 ώρα 

 

I. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι

Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:

Να μάθουν ότι ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος διαφώνησαν σχετικά με την εμπλοκή ή όχι της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο.

Να κατανοήσουν το πολιτικό, ιδεολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο της διαφωνίας Βενιζέλου - Κωνσταντίνου.

Να γνωρίσουν τα σχετικά με την ακούσια —αρχικά— εμπλοκή της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και την κλιμάκωση της αντίθεσης Βενιζέλου - Κωνσταντίνου.

Να μάθουν τι ήταν ο Εθνικός Διχασμός και ποια τα αποτελέσματά του στην ελληνική πολιτική ζωή της εποχής.

 

Κύριες διδακτικές επισημάνσεις

Σχολιασμός γραπτών πηγών

1. Ο Ελ. Βενιζέλος υποστήριζε την έξοδο της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Κάνοντας μια απόλυτα πραγματιστική προσέγγιση της κατάστασης, ο Βενιζέλος τόνιζε ότι η Ελλάδα, προκειμένου μετά το τέλος του Α' Παγκόσμιου πολέμου να ενσωματώσει εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στα οποία άκμαζε ο ελληνισμός, δεν θα έπρεπε να διστάσει ακόμη και να παραχωρήσει την περιοχή της Καβάλας (η Καβάλα προσφερόταν από την Αγγλία στη Βουλγαρία, ώστε η τελευταία να συμμαχήσει με την Αντάντ). Κατά τον ιστορικό Γ.Θ. Μαυρογορδάτο, «στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα έχανε 2.000 τ.χλμ. με πληθυσμό 30.000 Ελλήνων, αλλά θα κέρδιζε στη Μικρά Ασία 125.000 τ.χλμ. με ελληνικό πληθυσμό 800.000» (Γ.Θ. Μαυρογορδάτος, «Η σύγκρουση Βενιζέλου-Κωνσταντίνου», Θ. Βερέμης & Η. Νικολακόπουλος (επιμ.), Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή του, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006, σ. 151).

2. Ο Κωνσταντίνος υποστήριζε ότι ο πόλεμος είχε πλέον κριθεί υπέρ της Γερμανίας και κατ' επέκταση ήταν προς όφελος της Ελλάδας να μη συμμαχήσει με την Αντάντ. Στην πραγματικότητα, όπως η επιστημονική έρευνα (George B. Leon, Greece and the Great Powers, 1914-1917, Thessaloniki, Institute for Balkan Studies, 1974) έχει πλέον σήμερα αποδείξει μετά από εξέταση των γερμανικών αρχείων, ο Κωνσταντίνος επικοινωνούσε συνεχώς, κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης περιόδου, με τον Γερμανό αυτοκράτορα, ζητώντάς του να εντάξει και την Ελλάδα στα ευρύτερα στρατιωτικά σχέδια της Γερμανίας.

 

Σχολιασμός εικονιστικού υλικού

Η σύγκρουση Βενιζέλου-Κωνσταντίνου δεν ήταν απλώς μια διαφωνία κορυφής ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τον βασιλιά. Γρήγορα φάνηκε ότι είχε βαθιές κοινωνικές ρίζες, καθώς απηχούσε δύο διαφορετικές αντιλήψεις για το μέλλον της Ελλάδας και την προοπτική του ελληνισμού. Οι δύο φωτογραφίες απεικονίζουν ακριβώς αυτή την κοινωνική διάσταση του Εθνικού Διχασμού, δηλαδή το γεγονός ότι οι απόψεις τόσο του Βενιζέλου όσο και του Κωνσταντίνου διέθεταν ισχυρά ερείσματα στην ελληνική κοινωνία.

 

ΙΙ. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

1. Η θέση του βασιλιά Κωνσταντίνου για τη στάση της Ελλάδας

[...] Κατά τον Κωνσταντίνον ο πόλεμος στρατιωτικώς είχε πλέον κριθεί. Η γερμανική νίκη ήτο πλέον ασφαλής. Δεν επετρέπετο πλέον αντίθετη γνώμη. Εξ άλλου αι επιστήμαι και ιδία η χημεία στη Γερμανία είχεν αληθινά καλλιεργηθή. Και έπρεπεν από στιγμής εις στιγμήν ν' αναμένωμεν και νέας ανακαλύψεις διά των οποίων θα επεταχύνετο η ήττα των εχθρών της.

 

Κ. Ζαβιτζιάνος, Αναμνήσεις εκ της διαφωνίας Κωνσταντίνου-Βενιζέλου, τόμ. Α', σ. 81-82.

 

2. Η πρώτη προκήρυξη της Επαναστατικής Κυβέρνησης

Η πρώτη προκήρυξη της Επαναστατικής Κυβέρνησης που σχημάτισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος δημοσιεύθηκε στο υπ' αριθμό 1 φύλλο της Εφημερίδας της Προσωρινής Κυβερνήσεως που εκδόθηκε στα Χανιά 15 Σεπτεμβρίου 1916 με το παρακάτω περιεχόμενο:

«Το ποτήριον των πικριών, των εξευτελισμών και των ταπεινώσεων υπερεπληρώθη. Μια πολιτική της οποίας δεν θέλομε να εξετάσωμεν τα ελατήρια, απειργάσθη ενός και ημίσεως έτους τοιαύτας εθνικά συμφοράς, ώστε ο συγκρίνων την Ελλάδα της σήμερον προς την προ ενός και ημίσεως έτους Ελλάδα να αμφιβάλλη αν πρόκειται περί ενός και του αυτού κράτους.

Το Στέμμα εισακούσαν εισηγήσεις κακών συμβούλων επεδίωξε την εφαρμογήν προσωπικής πολιτικής διά της οποίας η Ελλάς απομακρυνθείσα των κατά παράδοσιν φίλων της, επεζήτησε να προσεγγίση τους κληρονομικούς εχθρούς της».

 

Πηγή: http://www.venizelos-foundation.gr

 

3. Η εικόνα του Κωνσταντίνου στις χώρες της Αντάντ

Με τα «Νοεμβριανά», τουλάχιστον στις χώρες της Entente και ιδιαιτέρως στη Γαλλία, ο Κωνσταντίνος κέρδισε, σχεδόν κυριολεκτικά με το σπαθί του, τη διάκριση του πιο μισητού ανθρώπου της Ευρώπης μετά τον Kaiser [αυτοκράτορας της Γερμανίας]. Η εικόνα αυτή δεν άλλαξε ασφαλώς προς το καλύτερο ούτε μετά τους απηνείς διωγμούς από συμμορίες επιστράτων, των επωνύμων, και όχι μόνον, βενιζελικών που δεν είχαν την προνοητικότητα να εγκαταλείψουν εγκαίρως την πρωτεύουσα, ούτε μετά το «Ανάθεμα» εναντίον του «προδότη Βενιζέλου» στην Αθήνα αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις [Δεκέμβριος 1916]. Στις μεσαιωνικές αυτές τελετές πρωταγωνίστησε η Εκκλησία της Ελλάδος, ένα από τα ισχυρότερα στηρίγματα του κωνσταντινικού καθεστώτος σε όλη τη διάρκεια του Διχασμού.

 

Γ. Γιανουλόπουλος, «Η ευγενής μας τύφλωσις...», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή,
δ' έκδοση, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σ. 243-244.

 

 

πάνω

 




Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος δίχασε την ελληνική ηγεσία και κοινωνία.

Ελευθέριος Βενιζέλος Ελευθέριος Βενιζέλος  Κωνσταντίνος Α' Κωνσταντίνος Α'

εικ. Ελευθέριος Βενιζέλος (ΙΜΕ)
Βικιπαίδιεα Ελευθέριος Βενιζέλος
εικ. Ελευθέριος Βενιζέλος. Πηγή: Σαν σήμερα
εικ. Ελευθέριος Βενιζέλος. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος
εικ. Κωνσταντίνος Α'. (ΙΜΕ)
Βικιπαίδιεα Κωνσταντίνος Α'

1. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υποστηρίζει τη συμμαχία της Ελλάδας με την Αντάντ

Μέχρι σήμερον η πολιτική ημών συνίστατο εις διατήρησιν της ουδετερότητος [...]. Αλλ’ ήδη καλούμεθα να μετάσχωμεν του πολέμου [...] επ’ ανταλλάγμασι, τα οποία πραγματοποιούμενα θα δημιουργήσωσι μιαν Ελλάδα μεγάλην και ισχυράν, τοιαύτην οποίαν ουδ’ οι μάλλον αισιόδοξοι ηδύναντο να φαντασθώσι καν προ ολίγων ακόμη ετών. […]. Ε. Βενιζέλος, Yπόμνημα προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, 11 Ιανουαρίου 1915.
Πηγή: Βίβλος Ελευθερίου Βενιζέλου, Αθήνα 1964.

2. Η κωνσταντινική «ουδετερότητα»

Η [...] πολιτική της ουδετερότητας την οποία σταθερά πρόβαλλε [ενν. ο Κωνσταντίνος] μέχρι την αποπομπή του από τις δυνάμεις της Entente το καλοκαίρι του 1917, δεν αντιστοιχούσε, βεβαίως, σε κάποια διάθεση τηρήσεως ίσων αποστάσεων από τους δύο εμπολέμους συνασπισμούς. Ήταν απλώς η φιλογερμανικότερη δυνατή πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει μία χώρα της οποίας η γεωγραφική θέση την καθιστούσε όμηρο των διαθέσεων του πανίσχυρου βρετανικού στόλου που κυριαρχούσε τότε στην ανατολική Μεσόγειο. Σε συνεχή τηλεγραφική επικοινωνία με τον γυναικαδελφό του γερμανού αυτοκράτορα –ερήμην ακόμη και των αντιβενιζελικών κυβερνήσεών του– είχε εξασφαλίσει την πλήρη έγκριση του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό [...].
Γ. Γιανουλόπουλος, «Η ευγενής μας τύφλωσις...», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, δ‘ έκδοση, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σ. 227.

Η θέση του Βενιζέλου

ερ Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, που θεωρούσε ότι οι Αγγλογάλλοι θα επικρατούσαν, έκρινε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμαχήσει με την Αντάντ για να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους βαλκανικούς πολέμους αλλά και να διευρύνει τα σύνορά της. Η θέση αυτή υποστηριζόταν από μεγάλα τμήματα των λαϊκών τάξεων, που εμπνέονταν από τη Μεγάλη Ιδέα, αλλά και από τη μεγαλοαστική τάξη, ιδίως της Διασποράς, που προσδοκούσε να ενταχθεί σε μια μεγάλη και ισχυρή Ελλάδα.

Η θέση του Κωνσταντίνου

ερ Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Κεντρικών Δυνάμεων. Επειδή, όμως, η Οθωμανική αυτοκρατορία και η Βουλγαρία είχαν ήδη ταχθεί στο πλευρό της Γερμανίας, ο βασιλιάς υποστήριζε, σε συνεννόηση με τον Γερμανό αυτοκράτορα, τη «διαρκή ουδετερότητα» με το επιχείρημα ότι έτσι η Ελλάδα θα προστατευόταν από τον πόλεμο. Ήταν η πιο φιλική προς τη Γερμανία πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει η Ελλάδα. Οι απόψεις του Κωνσταντίνου έβρισκαν απήχηση σε μικροαστικά στρώματα που είχαν θορυβηθεί από την προοπτική ένταξης στο ελληνικό κράτος του ισχυρού εξωελλαδικού ελληνικού κεφαλαίου, το οποίο δύσκολα θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν. Επίσης, οι βασιλικές θέσεις έβρισκαν σύμφωνα και τμήματα των λαϊκών τάξεων, που, λίγο μετά τους βαλκανικούς πολέμους, δεν επιθυμούσαν να πολεμήσουν και πάλι.

Η σύγκρουση Βενιζέλου-Κωνσταντίνου

Α’ Παγκόσμιος πόλεμος και Εθνικός Διχασμός Α’ Παγκόσμιος πόλεμος και Εθνικός Διχασμός (Στα χρόνια του Βενιζέλου. ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ « ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», προτεινόμενες σ. 44-52)
1 Ουδετερότητα και Εθνικός Διχασμός (ΚΕΓ)

Όταν η Αντάντ επιχείρησε να καταλάβει τα Δαρδανέλια (Φεβρουάριος 1915), ο Βενιζέλος έκρινε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να πάρει μέρος στην προσπάθειά της. Η άρνηση του Κωνσταντίνου οδήγησε τον πρωθυπουργό σε παραίτηση. Στις εκλογές που ακολούθησαν (Μάιος 1915) ο Βενιζέλος αναδείχτηκε νικητής. Όταν, όμως, κήρυξε την Ελλάδα σε επιστράτευση, ο βασιλιάς διαφώνησε και πάλι και τότε ο Βενιζέλος παραιτήθηκε για δεύτερη φορά. Ακολούθησαν νέες εκλογές (Δεκέμβριος 1915) από τις οποίες οι Φιλελεύθεροι απείχαν. Έτσι, η νέα κυβέρνηση που προέκυψε ήταν απολύτως πιστή στα Ανάκτορα.

Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο

Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο ΠόλεμοΗ Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (ΚΕΓ)
ταινία Οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν το Ρούπελ (35'')
ταινία Οι Βούλγαροι στην Καβάλα (1' 05'')
ταινία Το 4ο Σώμα στη Γερμανία (47'')

ερ Παράλληλα, όπως είδαμε στην προηγούμενη ενότητα, η Αντάντ, για να αντιμετωπίσει τη συνεχώς ενισχυόμενη γερμανική επιρροή στα Βαλκάνια, αποβίβασε στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη (Οκτώβριος 1915).
Η Σερβία δέχτηκε και βουλγαρική επίθεση, κατέρρευσε και τα σερβικά στρατεύματα μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία.
Λίγο αργότερα, γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Α. Μακεδονία (Μάιος 1916).
Οι ελληνικές δυνάμεις δεν αντέδρασαν, καθώς εφάρμοζαν τις εντολές του Κωνσταντίνου περί «ουδετερότητας».
Έτσι, το Δ’ Σώμα Στρατού διατάχτηκε να παραδοθεί δίχως να αντισταθεί, αιχμαλωτίστηκε και μεταφέρθηκε στη Γερμανία.

92



Οι Επίστρατοι και το κίνημα της Εθνικής Άμυνας

ταινία Εθνοσωτήρια σωματεία επιστράτων (1' 33'')
ταινία Εθνική Άμυνα (3' 00'')

ερ Μετά από αυτά, η Αντάντ απαίτησε από τον βασιλιά (Ιούνιος 1916) τον αφοπλισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων που ήταν υπό τις διαταγές του. Εκείνος αποδέχτηκε το αίτημα, αλλά, συγχρόνως, έδωσε εντολή οι έφεδροι που απολύονταν να οργανώνονται σε συνδέσμους. Έτσι δημιουργήθηκαν οι Επίστρατοι, μια φιλοβασιλική παραστρατιωτική οργάνωση με περίπου 200.000 μέλη.

Σχεδόν παράλληλα, βενιζελικοί δημιούργησαν στη Μακεδονία μια οργάνωση, την Εθνική Άμυνα, και πραγματοποίησαν κίνημα στη Θεσσαλονίκη (17 Αυγούστου 1916) ζητώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

Η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης

ταινία Άφιξη Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη (1' 30'')

Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, ο Βενιζέλος εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και διέταξε επιστράτευση ώστε ελληνικά στρατεύματα να πολεμήσουν στο πλευρό της Αντάντ.

Ο Εθνικός Διχασμός

εικ. Εθνικός Διχασμός (ΙΜΕ)

ερ Έτσι, η πολιτική κρίση, που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά με ένταση τον Φεβρουάριο του 1915 με τη μορφή διαφωνίας ανάμεσα στον πρωθυπουργό Βενιζέλο και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, κλιμακωνόταν διαρκώς και είχε ως αποτέλεσμα, το καλοκαίρι του 1916, να διαμορφωθούν στην Ελλάδα δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας. Το φαινόμενο ονομάστηκε Εθνικός Διχασμός, αποτυπώθηκε γεωγραφικά στη διάσπαση σε «κράτος των Αθηνών» υπό τον Κωνσταντίνο και «κράτος της Θεσσαλονίκης» υπό τον Βενιζέλο και υπήρξε, ουσιαστικά, η πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα του 20ού αιώνα.

Εθνικός Διχασμός: οπαδοί του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στις 6 Μαΐου 1917 (αριστερά)
και οπαδοί του Κωνσταντίνου στη Βέρνη της Ελβετίας στις 21 Μαΐου 1917 (δεξιά).
Εθνικός Διχασμός

Η δυναμική επέμβαση της Αντάντ και η έξωση του Κωνσταντίνου

ταινία Τα Νοεμβριανά (3' 00'')
ταινία Οι Γάλλοι στον Πειραιά (1' 21'')
ταινία Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου (1' 39'')
ταινία Ο Κωνσταντίνος Α' ως Κωνσταντίνος ΙΒ’ (43'')

ερ Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντάντ επιδίωξε να καταλάβει την Αθήνα, αλλά τα συμμαχικά στρατεύματα που κινήθηκαν από τον Πειραιά προς την πρωτεύουσα αποκρούστηκαν από δυνάμεις πιστές στον βασιλιά. Τον Νοέμβριο του 1916, το «κράτος των Αθηνών» εξαπέλυσε διώξεις σε βάρος βενιζελικών με τουλάχιστον 35 νεκρούς (Νοεμβριανά).
Παράλληλα, η Αντάντ κατέλαβε τον Πειραιά, επιβάλλοντας αυστηρό αποκλεισμό στη «βασιλική» Ελλάδα, και αξίωσε την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου, ο οποίος εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα (2/15 Ιουνίου 1917). Στον θρόνο άφησε τον γιο του Αλέξανδρο, δίχως, ωστόσο, ο ίδιος να παραιτηθεί.

Η ανάληψη της εξουσίας από τον Βενιζέλο

ταινία Ελευθέριος Βενιζέλος (1' 39'')

Ο Βενιζέλος ήρθε στην Αθήνα, σχημάτισε νέα κυβέρνηση και κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. Ελληνικά στρατεύματα πήραν μέρος, στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, στις τελευταίες μάχες που έγιναν στη Μακεδονία (1918). Επιπλέον, ο Βενιζέλος επανέφερε τη Βουλή που είχε εκλεγεί τον Μάιο του 1915, η οποία λόγω της «νεκρανάστασής» της ονομάστηκε Βουλή των Λαζάρων. Παράλληλα, απολύθηκαν χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι και στρατιωτικοί που θεωρήθηκαν φιλοβασιλικοί. Κάποιοι άλλοι εκτοπίστηκαν και ανάμεσα σε αυτούς αρκετά στελέχη της βασιλικής παράταξης που εξορίστηκαν σ’ ένα γαλλικό νησί, την Κορσική.

93


ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ


1. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποίησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος (πηγή 1) προκειμένου να πείσει τον Κωνσταντίνο για την ανάγκη συμμαχίας της Ελλάδας με την Αντάντ;
2. Ποιοι παράγοντες έκαναν τον Κωνσταντίνο να επιλέξει και να υποστηρίξει την πολιτική της ουδετερότητας. Πριν απαντήσετε, να μελετήσετε την πηγή 2.
3. Να μελετήσετε τις εικόνες της ενότητας. Κατά μία άποψη ο Διχασμός ήταν απλώς σύγκρουση δύο ηγετών που δεν ήθελαν να υποχωρήσουν για λόγους κύρους. Αποδέχεστε αυτή την ερμηνεία; Να τεκμηριώσετε τη θέση σας.


Πηγή 1. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υποστηρίζει τη συμμαχία της Ελλάδας με την Αντάντ

Μέχρι σήμερον η πολιτική ημών συνίστατο εις διατήρησιν της ουδετερότητος [...]. Αλλ’ ήδη καλούμεθα να μετάσχωμεν του πολέμου [...] επ’ ανταλλάγμασι, τα οποία πραγματοποιούμενα θα δημιουργήσωσι μιαν Ελλάδα μεγάλην και ισχυράν, τοιαύτην οποίαν ουδ’ οι μάλλον αισιόδοξοι ηδύναντο να φαντασθώσι καν προ ολίγων ακόμη ετών. […]. Ε. Βενιζέλος, Yπόμνημα προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, 11 Ιανουαρίου 1915.
Πηγή: Βίβλος Ελευθερίου Βενιζέλου, Αθήνα 1964.

Πηγή 2. Η κωνσταντινική «ουδετερότητα»

Η [...] πολιτική της ουδετερότητας την οποία σταθερά πρόβαλλε [ενν. ο Κωνσταντίνος] μέχρι την αποπομπή του από τις δυνάμεις της Entente το καλοκαίρι του 1917, δεν αντιστοιχούσε, βεβαίως, σε κάποια διάθεση τηρήσεως ίσων αποστάσεων από τους δύο εμπολέμους συνασπισμούς. Ήταν απλώς η φιλογερμανικότερη δυνατή πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει μία χώρα της οποίας η γεωγραφική θέση την καθιστούσε όμηρο των διαθέσεων του πανίσχυρου βρετανικού στόλου που κυριαρχούσε τότε στην ανατολική Μεσόγειο. Σε συνεχή τηλεγραφική επικοινωνία με τον γυναικαδελφό του γερμανού αυτοκράτορα –ερήμην ακόμη και των αντιβενιζελικών κυβερνήσεών του– είχε εξασφαλίσει την πλήρη έγκριση του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό [...].
Γ. Γιανουλόπουλος, «Η ευγενής μας τύφλωσις...», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, δ‘ έκδοση, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σ. 227.



Η περίοδος 1897-1922 στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού εικ.
Οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν το Ρούπελ ταινία
Οι Βούλγαροι στην Καβάλα ταινία
Το 4ο Σώμα στη Γερμανία ταινία
Οι επίστρατοι (Εθνοσωτήρια σωματεία επιστράτων) ταινία
Εθνική Άμυνα ταινία
Άφιξη Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη ταινία  
Τα Νοεμβριανά ταινία
Οι Γάλλοι στον Πειραιά ταινία
Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου ταινία
Ελευθέριος Βενιζέλος ταινία
Ο Κωνσταντίνος Α' ως Κωνσταντίνος ΙΒ’ ταινία

 

up