ΥΓΡΟΛΗΚΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ (ΔΙΠΛΟΘΕΜΑ)
Α. ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ
Στο παρακάτω κείμενο να βρείτε, με βάση όσα γνωρίζετε, τα συμφωνόληκτα ουσιαστικά της γ' κλίσης:
Μελέτησε την άσκηση εδώ.
Κώνωψ πρὸς λέοντα ἐλθὼν εἶπεν «Οὔτε φοβοῦμαί σε, οὔτε δυνατώτερός μου εἶ· εἰ δὲ μή, τί σοί ἐστιν ἡ δύναμις; ὅτι ξύεις τοῖς ὄνυξι καὶ δάκνεις τοῖς ὀδοῦσι; τοῦτο καὶ γυνὴ τῷ ἀνδρὶ μαχόμενη ποιεῖ. Ἐγὼ δὲ λίαν ὑπάρχω σου ἰσχυρότερος. Εἰ δὲ θέλεις, ἔλθωμεν καὶ εἰς πόλεμον.» Καὶ σαλπίσας ὁ κώνωψ ἐπετίθετο δάκνων τὰ περὶ τὰς ῥίνας αὐτοῦ ἄτριχα πρόσωπα. Καὶ ὁ λέων τοῖς ἰδίοις ὄνυξι κατέλυεν ἑαυτόν, ἔως ἀπηύδησεν, καὶ οὕτω ὁ κώνωψ ἐνίκησεν.
(Αἰσώπου Μῦθοι, διασκευή)
| Λεξιλόγιο | ||
| ξύεις (ξύω) | = | ξύνεις |
| δάκνεις τοῖς ὀδοῦσι (ὀδοὺς) | = | δαγκώνεις με τα δόντια |
| περὶ τὰς ῥίνας (ῥὶς) | = | γύρω από τα ρουθούνια |
| ἀπηύδησεν (ἀπαυδῶ) | = | απόκαμε, κουράστηκε |
• Να εντάξετε τα συμφωνόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης που αναγνωρίσατε στην κατάλληλη κατηγορία, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:
* Έχουν διδαχθεί μέχρι τώρα τα αφωνόληκτα, τα μονόθεμα υγρόληκτα, τα σιγμοληκτα και τα ενρινόληκτα.
Β. ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Να μελετήσετε τα επόμενα παραδείγματα και να επισημάνετε υγρόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης. Σε ποιες από τις παραπάνω κατηγορίες ανήκουν; (Μπορείς να γράψεις πάνω στις προτάσεις)
• Ἀθηναῖοι τοὺς τῶν ῥητόρων λόγους μᾶλλον ἐθαύμαζον ἢ τὰ τῶν στρατηγῶν ἔργα.
• Ἡ ἀκὶς (= κορυφή, άκρη) τοῦ στάχυος καὶ ἀθὴρ καλεῖται.
• Οἱ ἐν τῷ αἰθέρι ἀστέρες ἀεὶ αἴθουσιν (= λάμπουν).
• Ἕκτωρ πολλοὺς ἐνιαυτοὺς (= έτη, χρόνια) τῶν Τρώων ἡγεμὼν καὶ σωτὴρ ἦν.
Στα παραπάνω παραδείγματα οι τύποι:
| Ι) | ἀθὴρ | ΙΙ) | τῶν ῥητόρων |
| αἰθέρι | Ἕκτωρ | ||
| ἀστέρες |
είναι υγρόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης που λήγουν:
α) σε -ηρ, -ερος (ἀθήρ, -έρος και αἰθήρ, -έρος)
β) σε -ως, -ορος (ῥήτωρ, -ορος και Ἕκτωρ, -ορος)
Τα ονόματα αυτά κλίνονται σύμφωνα με τους επόμενους πίνακες
Βλ. επίσης και την παράγ. 127(β) της Γ.Α.Ε.)
|
ΕΝΙΚΟΣ | ||||
| ΟΝΟΜ. | ὁ | ῥήτωρ | ὁ | ἀθὴρ |
| ΓΕΝ. | τοῦ | ῥήτορος | τοῦ | ἀθέρος |
| ΔΟΤ. | τῷ | ῥήτορι | τῷ | ἀθέρι |
| ΑΙΤ. | τὸν | ῥήτορα | τὸν | ἀθέρα |
| ΚΛΗΤ. | (ὦ) | ῥῆτορ | (ὦ) | ἀθὴρ |
|
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ | ||||
| ΟΝΟΜ. | οἱ | ῥήτορες | οἱ | ἀθέρες |
| ΓΕΝ. | τῶν | ῥητόρων | τῶν | ἀθέρων |
| ΔΟΤ. | τοῖς | ῥήτορσι | τοῖς | ἀθέρσι |
| ΑΙΤ. | τοὺς | ῥήτορας | τοὺς | ἀθέρας |
| ΚΛΗΤ. | (ὦ) | ῥήτορες | (ὦ) | ἀθέρες |
Γ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Τα υγρόληκτα ουσιαστικά σε -ωρ, -ορος και -ηρ, -ερος:
1. Έχουν δυο θέματα που λήγουν σε -ωρ, -ορ και σε -ηρ, -ερ αντίστοιχα (π.χ. ῥήτωρ-, ῥητορ- και αἰθηρ-, αἰθερ-). Από αυτά, τα ονόματα σε -ωρ, -ορος σχηματίζουν με το θέμα σε -ωρ μόνο την ονομαστική του ενικού και με το θέμα σε -ορ τις υπόλοιπες πτώσεις του ενικού και ολόκληρο τον πληθυντικό.
2. Τα ονόματα σε -ηρ, -ερος σχηματίζουν με το θέμα σε -ηρ την ονομαστική και την κλητική του ενικού και με το θέμα σε -ερ τις υπόλοιπες πτώσεις του ενικού και ολόκληρο τον πληθυντικό.
3. Η ονομαστική και η κλητική του ενικού σχηματίζονται από τα αντίστοιχα θέματα χωρίς κατάληξη (π.χ. ῥήτωρ, ῥῆτορ και ἀθήρ, ἀθήρ).
4. Το όνομα ἀστήρ σχηματίζει στη δοτική πληθυντικού τον τύπο τοῖς ἀστράσι.
Δ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
→ 1. Να βάλετε στη σωστή πτώση τα ουσιαστικά που είναι σε παρένθεση:
Απάντησε στην άσκηση εδώ
1. Διὰ τοῦ ... (αἰθὴρ) πορεύεται, ὥσπερ λαμπάς, ἡ σελήνη.
2. Οἱ ἄνθρωποι τὸ πάλαι (= τα παλιά χρόνια) ᾤοντο (= νόμιζαν) τους ... (ἀστὴρ) θεοὺς εἶναι καὶ ἐν τῷ ... (αἰθὴρ) διατρίβειν (= ότι ζουν).
3. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, πατέρα, ... (παντοκράτωρ).
4. Πολλοὶ τῶν ... (ῥήτωρ) καὶ τῶν σοφιστῶν περὶ μικρῶν πραγμάτων διελέγοντο.
5. Τοῖς ... (ἀστὴρ) οἱ Πέρσαι ναοὺς ἵδρυον καὶ ὡς ἡμιθέους αὐτοὺς ἐθεράπευον.
6. Τῷ μὲν παιδὶ προσήκει μανθάνειν, τῷ δὲ ἀνδρὶ πράττειν, τῷ δὲ ... (ῥήτωρ) βουλεύειν (= να συμβουλεύει, να προτείνει).
→ 2. Να αποδώσετε στην κοινή νεοελληνική το ακόλουθο κείμενο:
Στίλπων, ὁ Μεγαρεὺς ῥήτωρ, ἀξιομνημόνευτον δοκεῖ ποιήσασθαι ἀπόκρισιν, ὅτε Δημήτριος ὁ Προγάστωρ ἐξανδραποδισάμενος τὴν πόλιν εἰς ἔδαφος κατέβαλε καὶ τὸν Στίλπωνα ἤρετο, μή τι ἀπολωλεκὼς εἴη. Καὶ ὅς, τὸν αἰθέρα ἀτενίζων, ἔφη· «οὐ δῆτα· πόλεμος γὰρ οὐ λαφυραγωγεῖ ἀρετήν».
| Λεξιλόγιο | ||
| ἐξανδραποδισάμενος τὴν πόλιν | = | αφού υπέταξε την πόλη |
| εἰς ἔδαφος κατέβαλε | = | την ισοπέδωσε |
| ἤρετο (ἐρωτῶ) | = | ρώτησε |
| μή τι ἀπολωλεκώς εἴη | = | μήπως έχασε κάτι |
| οὐ δῆτα | = | όχι βέβαια |
Για τα υγρόληκτα ουσιαστικά της Γ κλίσης (διπλόθεμα) μπορείς να διαβάσεις στον «Ελληνικό Πολιτισμό» εδώ.
Ασκήσεις θα βρεις εδώ
Μπορείς να συμβουλευτείς τη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής εδώ