ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
ΤΟ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ ΚΑΙ Η ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ
Α. ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Να μελετήσετε τα παρακάτω παραδείγματα:
I.
• Ἐάν τι κακὸν ἐπιτηδεύσωσιν (= κάνουν), οὔθ’ οἱ δυνατοὶ οὔθ’ οἱ ἀσθενεῖς, ἐν ἀγαθῇ πολιτείᾳ, ἀπολυθήσονται τῆς τιμωρίας.
• Οἱ ἡγεμόνες (= οι οδηγοί) τῆς ὁδοῦ, ἤν τι περί ἡμᾶς ἁμάρτωσιν (= αν κάνουν κάποιο σφάλμα εις βάρος μας), εἴσονται (= θα γνωρίζουν) ὅτι περὶ τὰ ἑαυτῶν σώματα (= για τη δική τους ζωή) ἁμαρτήσονται.
• Ἤν φύγῃ Ἀβροκόμας, ἕλεσθε (= να εκλέξετε) ἄλλον ἡγεμόνα (= αρχηγό).
• Ἄν θεὸς ἐθέλῃ, ῥᾳδίως κρατήσομεν τῶν πολεμίων.
II.
• Ἐὰν τὰ ἀδύνατα θηρεύῃς (= επιδιώκεις), δυστυχίαν τῷ σῷ βίῳ παρέχεις.
• Ἐὰν οἱ ἄνθρωποι τὴν δίκην (= τη δικαιοσύνη) καταλύωσιν, ἀσφάλειαν οὐκ ἔχουσι.
• Ἤν τις τούτων τι παραβαίνῃ (= κάνει κάποια παράβαση) ζημίαν αὐτοῖς ἐπέθεσαν (= τους τιμωρούν).
• Ἐὰν οἱ πολῖται τοῖς ἄρχουσι πείθωνται, ἄριστα αἱ πόλεις οἰκοῦνται (= διοικούνται).
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Τα παραπάνω παραδείγματα είναι υποθετικοί λόγοι που δηλώνουν:
I. Το προσδοκώμενο, δηλαδή κάτι που κατά την κρίση του ομιλητή αναμένεται ότι θα επακολουθήσει, εφόσον τεθεί μια προϋπόθεση. Στο προσδοκώμενο η υπόθεση εισάγεται με ἐάν, ἄν, ἢν και εκφέρεται με υποτακτική, ενώ η απόδοση εκφέρεται με οριστική μέλλοντα ή με κάποια ισοδύναμη έκφραση (όπως π.χ. προστακτική, δυνητική ευκτική κ.ά.).
II. Την αόριστη επανάληψη στο παρόν και το μέλλον, δηλαδή κάτι που ο ομιλητής θεωρεί ότι θα επαναλαμβάνεται αόριστα στο παρόν και το μέλλον. Στο είδος αυτό η υπόθεση εισάγεται με ἐάν, ἄν, ἢν και εκφέρεται με υποτακτική και η απόδοση εκφέρεται με οριστική ενεστώτα ή με ισοδύναμη έκφραση (συνήθως με γνωμικό αόριστο).
Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας: Είδη υποθετικών λόγων [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]
Γ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
→ 1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τους κατάλληλους τύπους των ρημάτων που είναι σε παρένθεση:
Μελέτησε την άσκηση εδώ.
1. Εἰ Ἐὰν τοῦτον ἀποκτείνητε, ….……… (βλάπτω) ὑμᾶς αὐτούς (= τους εαυτούς σας).
2. Ἢν ἐγγὺς ἔλθῃ θάνατος, οὐδεὶς ….……… (βούλομαι) θνῄσκειν.
3. Ἐὰν τὰ ἀγαθὰ ….……… (πράττω), χαρὰν μεγάλην τῇ μητρὶ καὶ τῷ πατρὶ παρέχομεν.
4. Ἀπολούμεθα (= θα καταστραφούμε), ἐὰν μίαν ἔτι τοιαύτην νίκην ….……… (νικῶ).
5. Ἐὰν τὰ ὅπλα παραδῶτε, σπονδαὶ ….……… (εἰμί).
6. Ἐάν τις, παῖς ὤν, καλῶς ….……… (παιδεύομαι), ἀνὴρ ὤν, τὰ καλὰ ἐπιτηδεύει (= με τα καλά ασχολείται).
→ 2. Να σχηματίσετε υποθετικούς λόγους συνδυάζοντας κατάλληλα την υπόθεση της πρώτης στήλης με την αντίστοιχη απόδοση που υπάρχει στη δεύτερη στήλη (όπως στο παράδειγμα):
Μελέτησε την άσκηση εδώ.
| 1. Νέος ἂν πονήσῃς (= αν κοπιάσεις), | α) τὴν ὄψιν ἀφαιρεῖται (= χάνει το φως του). |
| 2. Ἐάν τις τὸν ἥλιον ἀναιδῶς ἐγχειρῇ θεάσασθαι (= προσπαθεί να κοιτάξει κατά πρόσωπο), | β) δικαίως οὗτος τιμωρηθήσεται. |
| 3. Ἐὰν πάντα ἀκούσητε, | γ) γῆρας ἕξεις εὐτυχές. |
| 4. Ἢν βασιλεὺς ἀποθάνῃ, | δ) ὑμεῖς ἐκεῖ πολεμήσετε. |
| 5. Ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ, | ε) κρίνατε. |
| 6. Ἐὰν ἀντέχῃ τὰ τῶν Ὀλυνθίων (= αν αντέχουν οι Ολύνθιοι), | στ) τότε βουλευσόμεθα (= θα αποφασίσουμε) περὶ τοῦ μέλλοντος) |
→ 3. Να αποδώσετε τα κείμενα στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, αφού πρώτα αναγνωρίσετε τους υποθετικούς λόγους που υπάρχουν σ' αυτά:
1. Λύκος ὑπὸ κυνῶν δηχθεὶς καὶ κακῶς διατεθεὶς ἐβέβλητο τροφὴν ἑαυτῷ περιποιεῖσθαι μὴ δυνάμενος· καὶ δὴ θεασάμενος πρόβατον, τούτου ἐδεήθη ὕδωρ αὐτῷ κομίσαι ἐκ τοῦ παραρρέοντος ποταμοῦ, «ἐάν γὰρ σύ μοι ὕδωρ δῶς, ἐγὼ τὴν τροφὴν ἐμαυτῷ εὑρήσω». Τὸ δὲ πρόβατον ἔφη· «ἐὰν ὕδωρ σοι κομίσω ἐγὼ, σὺ καὶ τροφῇ μοι χρήσῃ».
| Λεξιλόγιο | ||
| λύκος... ἐβέβλητο | = | λύκος δαγκωμένος από σκυλιά και όντας σε κακή κατάσταση είχε πέσει καταγής |
| τούτου ἐδεήθη (δέομαι) | = | του ζήτησε |
| σὺ καὶ τροφῇ μοι χρήσῃ | = | θα σου χρησιμεύσω και για τροφή / θα με χρησιμοποιήσεις και ως τροφή |
2. Ἀλώπηξ εἰς ἀγέλην προβάτων εἰσελθοῦσα καὶ ἀναλαβοῦσα ἓν τῶν θηλαζόντων ἀρνίων, προσεποιεῖτο καταφιλεῖν. Ἐρωτηθεῖσα δὲ ὑπὸ κυνὸς τί τοῦτο ποιεῖ· «τιθηνοῦμαι αὐτό, ἔφη, καὶ προσπαίζω». Καὶ ὁ κύων ἔφη· «καὶ νῦν, ἐὰν μὴ ἀφῇς τὸ ἀρνίον ἀφ’ ἑαυτῆς, τὰ κυνῶν σοι προσοίσω».
| Λεξιλόγιο | ||
| τιθηνοῦμαι αὐτὸ | = | το νταντεύω, το περιποιούμαι |
| ἀφ’ ἑαυτῆς | = | από μόνη σου |
| τὰ κυνῶν σοι προσοίσω (προσφέρω) | = | θα σου προσφέρω (την περιποίηση) των σκυλιών, θα σου δείξω πώς χαϊδεύουν τα σκυλιά |
Για τις υποθετικές προτάσεις μπορείς να διαβάσεις στον «Ελληνικό Πολιτισμό» εδώ.
Ασκήσεις θα βρεις εδώ
Μπορείς να συμβουλευτείς το Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής εδώ
Την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα εδώ