Κατεβάστε τις ενότητες 11-20 σε αρχείο 
ΕΝΑ ΦΟΒΕΡΟ ΟΝΕΙΡΟ
Οι μαρτυρίες των Ρωμαίων συγγραφέων μας πείθουν ότι τα όνειρα και η ονειρομαντία, ενώ δεν είχαν επίσημη θέση στη ρωμαϊκή θρησκεία, έπαιζαν εντούτοις σημαντικό ρόλο στη ζωή των Ρωμαίων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του αυτοκράτορα Αυγούστου που μια φορά τον χρόνο έκανε τον επαίτη στους δρόμους της Ρώμης υπακούοντας σε κάποιο όνειρο.
Στο κείμενο που ακολουθεί μαθαίνουμε πως ο Κάσσιος από την Πάρμα (Cassius Parmensis) – ένας από τουςδολοφόνους του Ιουλίου Καίσαρα, που αργότερα (31 π.Χ.) πολέμησε στη ναυμαχία του Ακτίου στο πλευρό του Μάρκου Αντωνίου –προειδοποιήθηκε για τον επικείμενο θάνατό του από ένα φοβερό όνειρο.
Διάβασε για τον Γάιο Κάσσιο Λογγίνο
Ανάγλυφο ενός ιεροσκόπου (haruspex) (από την Όστια· γύρω στο 40 π.Χ.)
Το κείμενο
Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui inexercitu M. Antōnii fuerat, Athēnas confūgit. Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda. Existimāvit ad se venīre hominem ingentis magnitudinis et facie squalidā, similem effigiēi mortui. Quem simul aspexit Cassius, timōrem concēpit nomenque eius audīrecupīvit. Respondit ille se esse Orcum. Turn terror Cassium concussit et e somno eum excitāvit. Cassius servos inclamāvit et de homine eos interrogāvit. Illi neminem viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniāvit. Paucis post diēbus res ipsa fidem somnii confirmāvit. Nam Octaviānus supplicio capitis eum adfēcit.
Λεξιλόγιο
Athēnae -ārum Αθήνα· Athēnasστην Αθήνα· πρβ. Rōmam scriptitat
ibi (επίρρ.) εκεί
vix ( επίρρ.) μόλις, πριν καλά- καλά
sollicitus -a -um ταραγμένος
somnus = ύπνος
animum (αιτ.) somno (δοτ.) do (παραδίνω το πνεύμα μου σε) παραδίνομαι στον ύπνο
repente (επίρρ.) ξαφνικά(1)
appareo, -parui, -paritum, -parēre, 2 εμφανίζομαι
species -ēi θέαμα, μορφή(2)
horrendus -a -um φρικτός
existimo, 1 ( + απαρ.) νομίζω
venio, veni, ventum, venīre, 4 έρχομαι
homo -inis (αρσ. και θηλ.) άνθρωπος
magnitūdo -inis (θ.) μέγεθος(3)
facies -ēi πρόσωπο(4)
squalidus -a -um βρώμικος
similis -is -e (+δοτ.) = όμοιος
effigies -ēi εικόνα, μορφή, «είδωλο»
mortuus -a -um νεκρός(5)
quem = eum
simul (σύνδ. χρον.) μόλις
aspicio, 3* κοιτάζω(6)
timor-ōris (αρσ.) φόβος· timōrem concipio με πιάνει φόβος
Orcus-i ο θεός του Κάτω Κόσμου, ο Πλούτωνας
concutio, 3* συνταράζω
excito, 1ξυπνάω, σηκώνω(7)
inclāmo, 1 φωνάζω
interrogo, 1 ερωτώ
de (πρόθ. + αφ.) για (προσδ. της αναφοράς)
nemo (nullīus, nemini, neminem, nullo· πληθ. nulli: (αόρ. αντων.) κανείς(8)
idem, eadem, idem (δεικτ. αντων.) ο ίδιος
somnio,1 ονειρεύομαι(9)
dies, diēi μέρα(10)
paucus -a -um λίγος(11) paucis post diēbus = post paucos dies
res, rei πράγμα
fides-ei πίστη, αξιοπιστία(12)
somnium-ii όνειρο(13)
confirmo, 1 επιβεβαιώνω· fidem somnii confirmāvit επιβεβαίωσε την αξιοπιστία του ονείρου
nam (σύνδ. αιτ., επεξ.) = γιατί· δηλαδή, πρβ. γὰρ
Octaviānus-i ο Οκταβιανός, ο μετέπειτα αυτοκράτορας Αύγουστος
supplicium βλ. το μάθ. IV
caput-itis κεφάλι· θανατική ποινή
adficio (afficio) -fēci -fectum -ficĕre, 3* (ad + facio) περιβάλλω· supplicio (αφ.) capitis eum adfēcit του επέβαλε τη θανατική ποινή
Ετυμολογικά: 1. > repentīnus 2. spec-to 3. < magnus ≃ μέγας 4. πρβ. φάτσα << ιτ. 5. βροτός, ἄ-μβροτος 6. ad+specio· spec-ies 7. con-cito 8. < ne + homo 9. < somnium 10. Δίας, deus : κυρ. «θεός του φωτός» 11, parvus, παῦρος 12. fiducia 13. < somnus
Κείμενο και μετάφραση
Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ
ΡΗΜΑΤΑ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΘΕΤΑ
Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ
Β΄ ΚΛΙΣΗΣ
Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
qui, quae, quod (αναφορική)
is, ea, id (οριστική)
se (προσωπική)
ille, illa, illud (δεικτική)
nemo, nemo, nihil (nil) (αόριστη ουσιαστική)
idem, eadem, idem (οριστική)
ipse, ipsa, ipsum (οριστική)
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ibi, vix
repente, tum
iterum, post
Γραμματικές παρατηρήσεις
Χρονικές αντικαταστάσεις
| εν. | est | confugit | dat | apparet | existimat | venire | aspicit | concipit | audire | cupit |
| πρτ. | erat | confugiebat | dabat | apparebat | existimabat | - | aspiciebat | concibiebat | - | cupiebat |
| μελ. | erit | confugiet | dabit | apparebit | existimabit | venturum esse | aspiciet | concibiet | auditurum esse | cupiet |
| πρκ. | fuit | confugit | dedit | apparuit | existimavit | venisse | aspexit | concepit | audivisse | cupi(v)it |
| υπρ. | fuerat | confugerat | dederat | apparuerat | existimaverat | - | aspexerat | conceperat | - | cupi(v)erat |
| σ.μελ. | fuerit | confugerit | dederit | apparuerit | existimaverit | - | aspexerit | conceperit | - | cupi(v)erit |
| εν. | respondet | esse | concutit | excitat | inclamat | interrogat | vident | somniat | confirmat | adficit |
| πρτ. | respondebat | - | concutiebat | excitabat | inclamabat | interrogabat | videbant | somniabat | confirmabat | adficiebat |
| μελ. | respondebit | futurum esse/ fore | concutiet | excitabit | inclamabit | interrogabit | videbunt | somniabit | confirmabit | adficiet |
| πρκ. | respondit | fuisse | concussit | excitavit | inclamavit | interrogavit | viderunt/ -ere | somniavit | confirmavit | adfecit |
| υπρ. | responderat | - | concusserat | excitaverat | inclamaverat | interrogaverat | viderant | somniaverat | confirmaverat | adfecerat |
| σ.μελ. | responderit | - | concusserit | excitaverit | inclamaverit | interrogaverit | viderint | somniaverit | confirmaverit | adfecerit |
Συντακτικές παρατηρήσεις
Χαρακτηρισμός δευτερευουσών προτάσεων
qui in exercitu M. Antonii fuerat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο Cassius. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό. Συγκεκριμένα, με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (προτερόχρονο). Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο Cassius.
cum repente apparuit ei species horrenda»: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον αντίστροφο σύνδεσμο cum, γιατί δηλώνει αιφνίδιο γεγονός (ονομάζεται αντίστροφος, γιατί το κύριο νόημα βρίσκεται στη δευτερεύουσα και το δευτερεύον στην κύρια). Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και σε σχέση με την προσδιοριζόμενη κύρια πρόταση δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν. Μετά τον αντίστροφο cum υπάρχει το επίρρημα repente, ενώ στην κύρια πρόταση (σε υπερσυντέλικο το ρήμα της) υπάρχει το επίρρημα vix. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης «Ibi vix animum sollicitum somno dederat».
Quem simul aspexit: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο simul. Εκφέρεται με οριστική έγκλιση, γιατί δηλώνει τον χρόνο και τίποτε άλλο. Συγκεκριμένα, με οριστική παρακειμένου, γιατί σε σχέση με τις προσδιοριζόμενες προτάσεις δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο των κυρίων προτάσεων «timorem concepit» και «nomenque eius audire cupivit».
Αυτοπάθεια
Η άμεση/ ευθεία αυτοπάθεια
Respondit ille se esse Orcum
Έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια
Existimavit ad se venire hominem… (Cassius): Το ad se δεν αναφέρεται στο hominem, το υποκείμενο του απαρεμφάτου από το οποίο εξαρτάται, αλλά στο υποκείμενο του ρήματος Cassius.
Λατινισμός
Respondit ille se esse Orcum
Η δεικτική / οριστική / επαναληπτική αντωνυμία idem, eadem, idem
δηλώνει επανάληψη (σε διαφορά με την ipse που δηλώνει ταυτότητα):
Eandem speciem somniavit
Post ως πρόθεση και ως επίρρημα (το ίδιο ισχύει και με το ante)
▪ post (επίρρημα) + αφαιρετική: paucis post diebus
▪ post (πρόθεση) + αιτιατική: post paucos dies
Μετατροπή σύνταξης
| Μετατροπή ενεργητικής | Σε παθητική σύνταξη |
| Animum sollicitum somno dederat (Cassius) | Animus sollicitus somno datus erat (a Cassio) |
| Quem (=eum) simul aspexit Cassius, timorem concepit | Qui (=is) simul aspectus est a Cassio, timor conceptus est |
| Terror Cassium concussit et e somno eum excitavit | Terrore Cassius concussus est et e somno is excitatus est |
| Illi neminem viderant | Ab illis nemo visus erat |
| Eandem speciem somniavit (Cassius) | Eadem species somniata est (a Cassio) |
| Res ipsa fidem… confirmavit | Re ipsa fides… confirmata est |
| Octavianus supplicio capitis eum adfecit | Ab Octaviano supplicio capitis is adfectus est |