ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Λατινικά Β' Λυκείου, 18ο μάθημα

© Νατάσα Αγγελίδου

ΜΑΘΗΜΑ XVIII
LECTIO DUODEVICESIMA

 

Κατεβάστε τις ενότητες 11-20 σε αρχείο

 


Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

 

Κοντά στον Τίβερη, στον χώρο όπου αργότερα ιδρύθηκε η Ρώμη, ο θηριώδης Κάκος έκλεψε από τον Ηρακλή τα βόδια του Γηρυόνη. Ο Ηρακλής τον σκότωσε και πήρε πίσω τα βόδια του.Ο μύθος αναφέρει πως στη συνέχεια ο Εύανδρος –που κυβερνούσε εκείνον τον τόπο– αναγνώρισε τον Ηρακλή ως γιο του Δία και του έστησε ένα μεγαλόπρεπο βωμό, την Ara Maxima, όπου οι μεταγενέστεροι τον τιμούσαν. Ο μύθος αυτός ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους ποιητές και πεζογράφους των χρόνων του Αυγούστου.

 

Διάβασε για τον Ηρακλή και τον Κάκο Ηρακλής και Κάκος, για τα βόδια του Γηρυόνη Γηρυόνης, για τον Ηρακλή Ηρακλής

 

Το κείμενο

Hercules boves Geryŏnis ex Hispaniā in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Rōmulus urbem Rōmam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de viā fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitātus, gregem aspexit etpartem abesse sensit, pergit ad proximan speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confūsus gregem ex loco infesto amovēre coepit. Sed bovum mugītus ex speluncā audītus Herculem convertit. Tum Cacus, vi prohibēre eum conātus, Herculis clavā interficitur.

 

Λεξιλόγιο

Hercules -is (i) ο Ηρακλής
bos, bovis (αρσ.) = βόδι
Geryon -ŏnis (Geryŏnes -ae) ο Γηρυόνης
addūco, -duxi, -ductum, -ducĕre, 3 οδηγώ (κάπου)
ubi (επίρρ. αναφ.) όπου
urbs, urbis (θ) πόλη (η Ρώμη)
prope (πρόθ. + αιτ.) κοντά σε
fluvius -ii ποτάμι(1)
reficio, -fēci, -fectum, -ficĕre, 3* (re + facio) αναψύχω, ξεκουράζω
fertur( γ' πρόσ. παθ. ενεστ. του fero· + απαρεμφ.) λέγεται ότι = dicitur
via -ae δρόμος· de via από το δρόμο
fessus -a -um κουρασμένος
dormio, 4 κοιμάμαι(2)
Cacus -i ο Κάκος
pastor -ōris βοσκός(3)
fretus -a -um (+ αφ.) αυτός που έχει πεποίθηση, εμπιστοσύνη
quidam, quaedam, quoddam (αόρ. αντ.) κάποιος
spēlunca -ae σπηλιά(4)
cauda -ae ουρά
traho, traxi, tractum, trahĕre, 3 τραβώ(5)
aversus -a -um (μτχ. παθ. πρκ. του averto) γυρισμένος ανάποδα
grex, gregis (αρσ.) κοπάδι(6)
pars -partis (θ.) μέρος
sentio, sensi, sensum, sentīre, 4 καταλαβαίνω
absum, afui, abesse (ab + sum) απουσιάζω, λείπω
pergo, perrēxi, perrectum, pergĕre, 3 κατευθύνομαι προς
proximus -a -um πολύ κοντινός
vestigium -ii (i) ίχνος, αποτύπωμα, πατημασιά
foras (επίρρ.) προς τα έξω(7)
versus -a -um (μτχ. παθ. πρκ. του verto· πρβ. aversus) στραμμένος
confundo, -fūdi, -fūsum, -fundĕre, 3 (cum + fundo) συγχέω· confūsus μπερδεμένος, σε αμηχανία
infestus -a -um εχθρικός
amoveo, -mōvi, -mōtum, -movēre, 2 (a + moveo) απομακρύνω
coepi, απαρ. coepisse (ελλειπτ.) άρχισα
mugītus -us (αρσ.) = μουγκρητό· mugītus ex spelunca audītus μουγκρητό που ακούστηκε από τη σπηλιά
converto, -verti, -versum, -vertĕre, 3 (cum + verto) γυρίζω (κάποιον) προς τα πίσω
prohibeo, -hibui, -hibitum, -hibēre, 2 (pro + habeo) εμποδίζω
conor, αποθ. 1 ( + απαρ.) προσπαθώ
clava -ae ρόπαλο

 

Ετυμολογικά: 1. flumen 2. δαρ-θάνω = κοιμάμαι 3. > πάστορας = ιερέας 4. < αρχ. σπήλυγγα, αιτ. του σπήλυγξ 5. ex-traho- πρβ. τρακτέρ << γαλλ. 6 ἀ-γείρω = συγκεντρώνω 7. θύρα.

 

 

 

Κείμενο και μετάφραση

Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ
ή εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

 

μHercules boves Geryŏnis ex Hispaniā in eum locum adduxisse dicitur,
μubi postea Rōmulus urbem Rōmam condidit.
μPrope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur
μet ipse de viā fessus ibi dormivisse.
μTum Cacus pastor,
μfretus viribus,
μboves quosdam in speluncam caudis
μtraxit aversos.
μUbi Hercules, e somno excitātus,
μgregem aspexit
μet partem abesse sensit,
μpergit ad proximam speluncam;
μsed postquam boum vestigia foras versa vidit,
μconfūsus gregem ex loco infesto amovēre coepit.
μSed bovum mugītus ex speluncā audītus
μHerculem convertit.
μTum Cacus, vi prohibēre eum conatus,
μHerculis clavā interficitur.

 


ΡΗΜΑΤΑ


ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ


 

 

ΕΠΙΘΕΤΑ

Δες τα παραθετικά των επιθέτων πατώντας στο β ή εμφάνισε - απόκρυψέ τα όλα πατώντας εδώ

Β΄ ΚΛΙΣΗΣ

Θετικός
Συγκριτικός
Υπερθετικός
βfretus -a –um
β(prope)
βinfestus -a -um


Γραμματικές παρατηρήσεις

Κλίση των κυριότερων ουσιαστικών του κειμένου

 

Herculesbosboves
Herculis (-i)bovisbo(v)um
Herculi bovibubus (bobus)
Herculem (-en)bovemboves
Hercule (Hercle)bosboves
Hercul -ebovebubus (bobus)

 

Χρονικές αντικαταστάσεις

εν.diciturconditreficereferturdormiretrahitaspicitsentitpergit
πρτ.dicebaturcondebat-ferebatur-trahebataspiciebatsentiebatpergebat
μελ.diceturcondetrefecturum essefereturdormiturum essetrahetaspicietsentietperget
πρκ.dictus estcondiditrefecisselatus estdormivissetraxitaspexitsensitperrexit
υπρ.dictus eratcondiderat-latus erat-traxerataspexeratsenseratperrexerat
σ.μελ.dictus eritcondiderit-latus erit-traxeritaspexeritsenseritperrexerit

 

εν.videtincipitconvertitprohibereconansinterficituramovereabesseadducere
πρτ.videbatincipiebatconvertebat- -interficiebatur---
μελ.videbitincipietconvertetprohibiturum esseconaturusinterficieturamoturum esseafuturam esse/ aforeadducturum esse
πρκ.viditcoepitconvertitprohibuisseconatusinterfectus estamovisseafuisseadduxisse
υπρ.videratcoeperatconverterat--interfectus erat---
σ.μελ.videritcoeperitconverterit--interfectus erit---

 

Συντακτικές παρατηρήσεις

Χαρακτηρισμός δευτερευουσών προτάσεων

ubi postea Romulus urbem Romam condidit: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο in eum locum. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα ubi. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο in eum locum.

 

ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ubi.

Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης.

 

et partem abesse: δευτερεύουσα χρονική επιρρηματική πρόταση που συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη. (Ο χαρακτηρισμός είναι ίδιος με την προηγούμενη).

 

postquam boum vestigial foras versa vidit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο postquam. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης.

 

Ανάλυση μετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση

excitatus: χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο

→  postquam (Hercules) excitatus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)

→  cum excitatus esset (ιστορικός cum + Υποτ. Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με τους κανόνες της Ακολουθίας των Χρόνων, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)

 

confusus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: coepit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

→  quod confusus erat (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

→  quod confusus esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική/Υποθετική Αιτιολογία)

→  cum confusus esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας)

 

conatus: Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου: interficitur (ΕΝΕΣΤ.). Η μετοχή δεν μπορεί να αναλυθεί με τον ιστορικό – διηγηματικό cum, αφού αναφέρεται στις διηγήσεις του παρελθόντος.

→  postquam conatus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)