Είσοδος Λογοτεχνία Λογοτεχνία Β' Γυμν. Απαγγελία Ποίησης Τραγούδια για την 'Αλωση Τραγούδια για την Ξενιτιά Νανουρίσματα Λογοτεχνικά Κείμενα Λογοτεχνικό ιστολόγιο Βιογραφίες

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


• Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ - ΠΟΛΗ – ΥΠΑΙΘΡΟΣ: Εισαγωγή
Οδυσσέας Ελύτης, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό»
Γιώργος Σαραντάρης, «Ξυπνάμε και η θάλασσα ξυπνά μαζί μας»
Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Αθήνα»
Κοσμάς I. Χαρπαντίδης, «Χαλασμένες γειτονιές»
Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο»
• ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Εισαγωγή
Μιλτιάδης Μαλακάσης, «O Τάκη-Πλούμας»
Διαμαντής Αξιώτης, «Η Άννα του Κλήδονα»
Γιώργος Ιωάννου, «Να 'σαι καλά, δάσκαλε!»
Νίκος Εγγονόπουλος, «O Καραγκιόζης...»
• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Εισαγωγή
Περλ Μπακ, «Η μάνα»
Άννα Φρανκ, «Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ»
Μαργαρίτα Λυμπεράκη, «Οι Κυριακές στη θάλασσα»
Ναζίμ Χικμέτ, «Νανούρισμα στο γιο μου»
• ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή
Κ.Π. Καβάφης, «Στην εκκλησία»
Γιάννης Ρίτσος, «Τ' άσπρο ξωκλήσι»
Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Κάποια Χριστούγεννα»
Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ , «Η ιστορία του δαχτυλιδιού»
• ΕΘΝΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή
Ακριτικό, «O Διγενής»
Κλέφτικο, «Του Βασίλη»
Ανδρέας Κάλβος, «Εις Σάμον»
Διονύσιος Σολωμός, «Η καταστροφή των Ψαρών»
Γιάννης Ρίτσος, «Ερημωμένα χωριά»
Μέλπω Αξιώτη, «Από δόξα και θάνατο»
Γιώργος Χειμωνάς, «Έξι χιλιάδες νέοι»
Χριστόφορος Μηλιώνης, «Το συρματόπλεγμα του αίσχους»
• ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή
Διδώ Σωτηρίου, «Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη»
Σωτήρης Δημητρίου, «Πάσχα τ' Απρίλη»
Λευτέρης Ξανθόπουλος, «Χρονικό»
Άντον Τσέχωφ, «Ένας αριθμός»
• ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: Εισαγωγή
Ζακ Πρεβέρ, «Βγαίνοντας από το σχολειό»
Νίκος Καζαντζάκης, «Μια Κυριακή στην Κνωσό»
Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Η εξοχική Λευκάδα»
Νίκος Κάσδαγλης, «Τόκιο»
• Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ - Ο ΚΑΗΜΟΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ...: Εισαγωγή
Δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς...»
Δημήτρης Χατζής, «Ο Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα
Ηλίας Βενέζης, «H επιστροφή του Αντρέα»
Μπ. Μπρεχτ, «Για τον όρο «μετανάστες»
Κυριάκος Χαραλαμπίδης, «Γλυκό του κουταλιού»
Θανάσης Βαλτινός, «Δύο γράμματα της Χαράς»
Άλκη Ζέη, «Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας...»
• ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Εισαγωγή
Λορέντζος Μαβίλης, «Καλλιπάτειρα»
Δημήτρης Μίγγας, «Η τρίπλα των ονείρων»
Νίκος Χουλιαράς, «Η εσχάτη των ποινών»
• Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ...: Εισαγωγή
Νίκος Καρούζος, «Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού»
Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;»
Μ. Καραγάτσης, «Η κυρία Νίτσα»
Ζωρζ Σαρή, «Και πάλι στο σχολείο...»
Αντουαν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, «Ο μικρός πρίγκιπας»
Ιβαν Γκολ, «Μαλαισιακά τραγούδια»
• Η ΒΙΟΠΑΛΗ - ΤΟ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠOY: Εισαγωγή
Κ.Π. Καβάφης, «Θερμοπύλες»
Έλλη Αλεξίου, «Όμως ο μπαμπάς δεν ερχόταν»
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, «Για ένα παιδί που κοιμάται»
Ανώνυμος, «Το τραγούδι του Γιανγκ»
• ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή
Διονύσης Σαββόπουλος, «Τι έπαιξα στο Λαύριο»
Μαρία Ιορδανίδου, «Στην εποχή του τσιμέντου...»
Μένης Κουμανταρέας, «Γραφείον ευρέσεως εργάσιας»
Τάσος Καλούτσας, «Με το λεωφορείο»
Τίτος Πατρίκιος, «Ιστορία του λαβύρινθου»
Εντίτα Μόρρις, «Τα λουλούδια της Χιροσίμα»
Τόλης Νικηφόρου, «Όταν πεθαίνει ένα παιδί»
Μιχάλης Γκανάς, «Στα καμένα»
• ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ: Εισαγωγή
Νίκος Καββαδίας, «Οι γάτες των φορτηγών»
Έρμαν 'Εσε , «Ο λύκος»
Αντώνης Σουρούνης, «Άνθρωποι και δελφίνια»
Μίλος Ματσόουρεκ, «O μεταξοσκώληκας»
Ε.Χ. Γονατάς, «O σκαντζόχερος»


ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Γιάννης Ρίτσος - Ψηφιακό Αρχείο (στοιχεία βιογραφίας, βιβλιογραφία) [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]  Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]

Ερημωμένα χωριά

Το παρακάτω απόσπασμα ανήκει στην ποιητική σύνθεση Η τελευταία π. α. εκατονταετία. O Ρίτσος έγραψε το ποίημα το 1942, ως άμεση αντίδραση στα σύγχρονα ιστορικά γεγονότα (πτώση του αλβανικού μετώπου, γερμανοϊταλική Κατοχή, προμηνύματα της Αντίστασης), το δημοσίευσε ωστόσο πολύ αργότερα, το 1961. Στο απόσπασμα αποτυπώνεται με ρεαλιστικό τρόπο η θλιβερή υποχώρηση του ελληνικού στρατού, κατά την οποία όμως, παρά τις δυσκολίες, διατηρούνται η ελπίδα και το αγωνιστικό φρόνημα.
 Η Κατοχή [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]  Η Αντίσταση [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]

Ερημωμένα χωριά, ξεροπόταμα σ' ένα ανελέητο ξερό καλοκαίρι.
Βομβαρδισμένες εκκλησιές. Ένας άσπρος άνεμος σφύριζε
σαν τον τρελό ψάλτη που τραγούδαγε άγρια τροπάρια μες στο ντουφεκίδι
κι ο παπάς με τις μπότες του σκοτωμένου αξιωματικού
σήκωνε τα ράσα του και πηδούσε το φράχτη. Στους τοίχους
ήταν σβησμένα τα συνθήματα. Υπόκωφοι* κανονιοβολισμοί στο βάθος,
χαμηλά στον ορίζοντα η σιγαλιά του χαμένου πολέμου.
Ένα άλογο σκοτωμένο στην πλαγιά.

Είχε κολλήσει ο πάγος το παπούτσι στην κάλτσα, την κάλτσα στο πόδι.
Θα ξανάρθουμε - είπαν. Και δίχως πόδια θα ξανάρθουμε. Τρίζαν οι αραποσιτιές*
παράξενα σα να μας σκίζαν τα χαρτιά με τα πατριωτικά τραγούδια μας
σα να μας σκίζαν τις σημαίες μας. Δυο λιγνά* σύγνεφα
κρέμονταν πάνου στο βουνό σα δυο πλεξούδες σκόρδο δίπλα σ' ένα τζάκι
σ' ένα βομβαρδισμένο σπίτι. Να κρύψουμε τούτο το φως
μη μας το πάρουνε κι αυτό - πού να το κρύψουμε; - είπε.
O άλλος κοιτούσε τα νύχια του. Νύχτωνε.

Κατέβηκαν ξυστά, τοίχο τοίχο. Σκύψαν
πήραν τον ίσκιο τους και κουκουλώθηκαν. Χάθηκαν.
Μονάχα τα τσιγάρα τους μακριά πότε πότε μια κόκκινη λάμψη.

Γ. Ρίτσος, Ποιήματα, τόμ. 1, Κέδρος

Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος), ΟΧΙ

Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος), ΟΧΙ

Λεξιλόγιο
* υπόκωφοι: μακρινοί, μόλις που ακούγονταν * αραποσιτιές: καλαμποκιές * λιγνά: μικρά

Παράλληλα Κείμενα
Ποιήματα του Γ. Ρίτσου (παράλληλα κείμενα) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού] Ποιήματα του Γ. Ρίτσου (παράλληλα κείμενα) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]
Γιάννης Ρίτσος, «Η τελευταία Π.Α. εκατονταετία» Γιάννης Ρίτσος, «Η τελευταία Π.Α. εκατονταετία»
Γιάννης Ρίτσος, «Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις» Γιάννης Ρίτσος, «Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις»
Οδυσσέας Ελύτης, «Πορεία προς το μέτωπο» Πορεία προς το μέτωπο» Πορεία προς το μέτωπο

81-82


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Καταγράψτε τις εικόνες από την υποχώρηση του ελληνικού στρατού. Ποια σας συγκινεί περισσότερο και γιατί;
  • Ποιοι λένε τη φράση «Και δίχως πόδια θα ξανάρθουμε»; Τι συναισθήματα εκφράζουν;
  • Σε ποια σημεία του κειμένου εκφράζεται αγωνιστική διάθεση και σε ποια σημεία απογοήτευση; Ποιο συναίσθημα υπερτερεί και γιατί;
  • Ο ποιητής περιγράφει ρεαλιστικά τα γεγονότα. Με ποια εκφραστικά μέσα πετυχαίνει αυτήν τη ρεαλιστική περιγραφή;



ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Η ποιητική συλλογή γράφτηκε το 1942, δημοσιεύτηκε όμως το 1961. Σκεφτείτε ποιοι πιθανοί λόγοι εμπόδισαν τον ποιητή να δημοσιεύσει τα ποιήματά του.
2. Βρείτε τις παρομοιώσεις του κειμένου και εξηγήστε τη σημασία τους.
3. Πώς οργανώνεται αφηγηματικά το απόσπασμα; Ποια πρόσωπα και σε ποια σημεία εμφανίζονται να μιλούν στο απόσπασμα; Τι εξυπηρετεί η εναλλαγή ανάμεσα στη φωνή του αφηγητή και στη φωνή των προσώπων;
4. Συγκρίνετε τις εικόνες κατάρρευσης του αλβανικού μετώπου που δίνει ο Ρίτσος με τις εικόνες της δύσκολης πορείας προς το μέτωπο που περιγράφουν ο Ελύτης, ο Ξεφλούδας και ο Μπεράτης.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Βρείτε φωτογραφικό υλικό από το αλβανικό μέτωπο ή ζωγραφικούς πίνακες που προβάλλουν κυρίως τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Ζητήστε τη σχετική Βοήθεια του καθηγητή των Καλλιτεχνικών. Συγκρίνετε αυτή την αισιόδοξη πλευρά του πολεμικού αγώνα με την εικόνα της υποχώρησης στο ποίημα του Ρίτσου.
    Η εποχή του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου 1940-1945 [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού] Η εποχή του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου 1940-1945 [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]
    Ελληνοϊταλικός Πόλεμος 1940 [πηγή: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού] Ελληνοϊταλικός Πόλεμος 1940 [πηγή: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού]
    Φωτογραφικό υλικό [πηγή: Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας] Φωτογραφικό υλικό [πηγή: Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας]
    Το έπος του 40 στην λαϊκή εικονογραφία [πηγή: Εικαστικόν www.eikastikon.gr] Το έπος του 40 στην λαϊκή εικονογραφία [πηγή: Εικαστικόν www.eikastikon.gr]
    Το έπος του 40-Φωτογραφικό υλικό εποχής, Η μάχη της Κρήτης [πηγή: Γενικό Επιτελείο Στρατού] Το έπος του 40-Φωτογραφικό υλικό εποχής [πηγή: Γενικό Επιτελείο Στρατού]
    Φωτογραφικό υλικό από τον Πόλεμο του 40 [πηγή: Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας] Φωτογραφικό υλικό από τον Πόλεμο του 40 [πηγή: Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας]
    Μνήμες της Κατοχής (Δραστηριότητα) Μνήμες της Κατοχής (Δραστηριότητα)


Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)


Ρίτσος

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Πολεμικό τοπίο Αίσθηση ήττας
Αντοχή και ψυχική δύναμη των ηττημένων

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το απόσπασμα αποτελεί μια ρεαλιστική ποιητική περιγραφή της υποχώρησης των νικημένων Ελλήνων στρατιωτών που εγκαταλείπουν το αλβανικό μέτωπο. Την πρώτη στροφική ενότητα του αποσπάσματος συγκροτεί μια σειρά από εικόνες, που είναι ως επί το πλείστον ονοματικές προτάσεις και παρατάσσονται η μία μετά την άλλη, χωρίς αυστηρή νοηματική συνοχή (π.χ., ενώ στην αρχή του αποσπάσματος ο χρόνος είναι το «ανελέητο ξερό καλοκαίρι», στην αρχή της δεύτερης στροφικής ενότητας μεταφερόμαστε προφανώς σε μια ανάμνηση του πολεμικού χειμώνα στα αλβανικά βουνά, «Είχε κολλήσει ο πάγος το παπούτσι στην κάλτσα»). Όλες αυτές οι εικόνες αποδίδουν παραστατικά την ερήμωση, την καταστροφή και τον θάνατο που προκάλεσε ο πόλεμος. Ωστόσο, στη δεύτερη στροφική ενότητα βλέπουμε ότι οι νικημένοι στρατιώτες, αν και είναι εξουθενωμένοι, διατηρούν ακόμη το κουράγιο και την ελπίδα ότι κάποτε θα επιστρέψουν ξανά στο πεδίο της μάχης, προσπαθώντας να διαφυλάξουν το «φως» από τον κατακτητή. Στη δεύτερη ενότητα πρέπει να προσεχτεί η προβολή και η ανάδειξη της φωνής των στρατιωτών με τη χρήση του πρώτου πληθυντικού προσώπου, ενώ μέχρι εκείνο το σημείο το απόσπασμα είναι καθαρά αφηγηματικό. Στο τέλος του αποσπάσματος οι στρατιώτες χάνονται, απομένει όμως η κόκκινη λάμψη των τσιγάρων τους, μια υποβλητική εικόνα που συμβολίζει την αντοχή και την απόφασή τους να αντισταθούν με κάθε τρόπο.


Γιάννης Ρίτσος:
Επίσημη ιστοσελίδα: Επίσημη ιστοσελίδα
Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου] Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Βιογραφία, βιβλιογραφία, εργογραφία, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Κριτικά Κείμενα, Πολιτιστικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας ΠΟΘΕΓ
Βιογραφία, εργογραφία, Συμφραστικός Πίνακας, Ψηφίδες, Ανεμόσκαλα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Γιάννης Ρίτσος, εκπαιδευτική τηλεόραση εκπαιδευτική τηλεόραση
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi.info

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
στην Εθνική Πινακοθήκη Εθνική Πινακοθήκη
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας
στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων
στο ΝΙΚΙΑΣ ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art paleta art, paleta art


Ήρωες

 

Τόπος

 

Χρόνος

 

Γλώσσα

 

Στίχος-Μέτρο

 

Ενότητες

 

Το σχόλιό σας...