Το παρακάτω αφήγημα από το βιβλίοΗ κρύπτη (1991) του Ε.Χ. Γονατά έχει επίκεντρο την επίμονη προσπάθεια του σκαντζόχοιρου να πετύχει έναν, μάλλον ανέφικτο για τα μέτρα του, στόχο.
Πάνω στο λόφο, ένας σκαντζόχερος μπαίνει και βγαίνει σε μια τεράστια άδεια γλάστρα. Είναι πολύ μεγάλη για το σώμα του η τετράγωνη γλάστρα, όμως αυτός επιμένει πως κάποτε θα καταφέρει να τη γεμίσει χωρίς τη βοήθεια κανενός.
«Με τα χρόνια μεγαλώνω, μεγαλώνω και κάθε φορά τη γεμίζω και λίγο περισσότερο», σκέφτεται· «τότε θα ξεκουραστώ, σαν έρθει η μέρα που θα βουλώσω με το κορμί μου κάθε γωνιά».
Κι εξακολουθεί να μπαινοβγαίνει στη γλάστρα.
Ποτέ δεν παίρνει είδηση απ' ό,τι γίνεται γύρω του. Όχι πως είναι αδιάφορος. Είναι μονάχα αφοσιωμένος στο σκοπό του. Έπειτα είναι και κωφάλαλος.
Κάποτε όμως, με τα χρόνια, θα τη γεμίσει τη γλάστρα του, ακόμα κι αν χρειαστεί ν' αλλάξει σχήμα και να γίνει τετράγωνος.
Το κείμενο συνδυάζει δύο είδη αφήγησης. Γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αυτόν
τον συνδυασμό; Ξαναγράψτε το κείμενο με ενιαίο αφηγηματικό τρόπο.
Ποιο είναι το
αλληγορικό περιεχόμενο αυτής της ιστορίας και τι φανερώνει η πιθανή μεταμόρφωση του σχήματος του σκαντζόχοιρου;
ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Δείτε την κινηματογραφική ταινία Ο Ψύλλος (1989-1990) του Δημήτρη Σπύρου με ήρωα ένα μικρό επαρχιωτόπουλο ―τον μικρότερο εκδότη εφημερίδας― ο οποίος, χάρη στη θέληση και την αγωνιστικότητα του, κατάφερε να ξεπεράσει τις πολλές του δυσκολίες και να πραγματοποιήσει τα όνειρά του.
2. Συγκρίνετε τις δύο εικόνες του σκαντζόχοιρου που έχουμε από το ποίημα του Τσου Τσεν Πάι και του Γονατά.
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Απευθυνθείτε στους καθηγητές των Μαθηματικών και της Φυσικής και συζητήστε για τη σημασία του τετράγωνου σχήματος στη φύση και στην επιστήμη τους. Συγκρίνετε επίσης τη σχέση ενός κυκλικού με ένα τετράγωνο σχήμα.
Επαμεινώνδας Γονατάς (1924-2006)
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Αλληγορική διήγηση
Εργασία και παραγωγικότητα των ζώων
Η σημασία της επίμονης και αδιάλειπτης προσπάθειας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Έχει ενδιαφέρον να παρουσιαστούν σύγχρονα δείγματα αλληγορικών ιστοριών με πρωταγωνιστές ζώα, οι οποίες σε ένα βαθμό μπορούν να θεωρηθούν συνέχειες των αρχαίων ηθοπλαστικών διηγήσεων, όπως οι πολύ γνωστοί Μύθοι του Αισώπου. Τα επιλεγμένα αφηγήματα έλκουν την καταγωγή τους από τη μακρόχρονη λογοτεχνική παράδοση, παράλληλα όμως αποδεσμεύονται αισθητά από αυτή με την πρωτοτυπία, τον ευτράπελο χαρακτήρα, τον σύγχρονο ιστορικοκοινωνικό και αισθητικό προσδιορισμό τους. Η ευτράπελη ιστορία του μεταξοσκώληκα σχετίζεται άμεσα με το προϊόν της, αφανούς, εργασίας του, τη μεγάλη επίδειξη του Κριστιάν Ντιορ. Ο Ματσόουρεκ πετυχαίνει να σατιρίσει μια υφιστάμενη κατάσταση κοινωνικής ανισότητας και αδικίας μέσα από την αμελητέα ύπαρξη του σκουληκιού. Με ανάλαφρο πνεύμα, αλλά ειρωνική αντίληψη και σαφή αίσθηση της πραγματικότητας, συνδυάζει το μαύρο χιούμορ και τον σαρκασμό και απευθύνεται σε πολλούς κοινωνικούς αποδέκτες: από το φτηνό εργατικό δυναμικό, που παράγει τα αγαθά, ως τις περίπλοκες υλικές σχέσεις, που καθορίζουν τη δομή της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας. Η ιστορία του σκαντζόχοιρου, αν και σε αρκετά σημεία παράλληλη, λειτουργεί κάπως αντίστροφα από αυτή του μεταξοσκώληκα. Το τριτοπρόσωπο αφήγημα του Γονατά επικεντρώνεται στην αδιάλειπτη προσπάθεια του ζώου να ξεπεράσει τις περιορισμένες δυνατότητες της φύσης του, ενώ στο τέλος, με την προσδοκία πραγμάτωσης του στόχου του, επιβραβεύεται η επιμονή και η αγωνιστικότητά του. Ο αφηγητής αποδίδει, με τα λόγια που περικλείονται στα εισαγωγικά, τις σκέψεις και τη θεληματική βούληση του σκαντζόχοιρου, παρατηρεί συστηματικά τις πείσμονες προσπάθειές του, συμμερίζεται τον αγώνα και προσδοκά τη δικαίωσή του. Ο Ματσόουρεκ αντίθετα παρακολουθεί τον ήρωα-σκουλήκι του από απόστάση, στωικά συμβιβασμένο με την πεζή καθημερινότητα της, αφανούς, εργασίας του, την οποία καρπώνεται ο κόσμος της μόδας, για να συγκεντρώσει επάνω του τα έντονα φώτα της δημοσιότητας.
Ε.Χ. Γονατάς, «Οι πεταλούδες» 
Τσου Τσεν Πάι, «Ο σκαντζόχοιρος» [Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού] 
![Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]](img/1ekebi.png "Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]"){kind=small}
