Πέλλα, Οικία του Διονύσου

Ζεύγος Κενταύρων

a d p

 

Ψηφιδωτό (βοτσαλωτό δάπεδο) με παράσταση ζεύγους Κενταύρων, Σωζόμενες διαστάσεις: 2,635Χ0,70 μ., περίπου 325 π.Χ.

 

Ζεύγος Κενταύρων, Ψηφιδωτό βοτσαλωτό δάπεδο, Πέλλα

 

Το ψηφιδωτό έχει υποστεί μεγάλες φθορές στο κέντρο, γι’ αυτό δημιουργούνται ασάφειες στην παράσταση. Δεξιά εικονίζεται ένας Κένταυρος που ετοιμάζεται να πιει από μια φιάλη που κρατά με τα δύο χέρια και αριστερά μια Κενταυρίνα, η οποία φαίνεται ότι κρατούσε κάποιο αντικείμενο, προφανώς αγγείο, το οποίο όμως δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί. Το αλογίσιο σώμα των Κενταύρων εικονίζεται από τα πλάγια, το επάνω σώμα κατά τρία τέταρτα και το κεφάλι από τα πλάγια. Το κεφάλι της Κενταυρίνας είναι κατεστραμμένο στο μεγαλύτερο μέρος του. Το γένος δηλώνεται με την παράσταση του στήθους, που στολίζεται με μια κόκκινη ψηφίδα στη θέση της θηλής. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματός της είναι κατεστραμμένο. Καλύτερη είναι η διατήρηση της εικόνας του Κενταύρου. Το σώμα του είναι στιβαρό και το πρόσωπό του έχει τα χαρακτηριστικά του προσωπείου. Η κόμη του είναι κοντή και το γένι του μακρύ. Πάνω στο μαύρο πεδίο οι μορφές εικονίζονται με λευκό χρώμα, περιγράφονται με ταινίες από ψημένο πηλό και οι πλαστικοί όγκοι των σωμάτων τονίζονται με γκρίζα φωτοσκίαση. Η φιάλη, που κρατάει ο Κένταυρος, έχει κίτρινο χρώμα.

Το σχέδιο και η τεχνική του ψηφιδωτού σχετίζονται άμεσα με το κυνήγι του λιονταριού. Και ψηφοθέτης του ψηφιδωτού αυτού θα ήταν, πιθανόν, ο ψηφοθέτης του κυνηγιού του λιονταριού.

Το θέμα του ζεύγους των Κενταύρων είναι μοναδικό στην εικονιστική παράδοση του 4ου αι. π.Χ. Το θέμα όμως των Κενταύρων, συνηθίζεται στα ψηφιδωτά δάπεδα της Ολύνθου, της Σικυώνος, της Ρόδου όπου εικονίζονται Κένταυροι σε σκηνές κυνηγιού.

Σύμφωνα με τον Ν. Πουλακάκη «το θέμα πιθανόν εμπνέεται από ζωγραφικό πίνακα του Ζεύξη. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι μπορεί να σχετιστεί με τη μεταβολή του χαρακτήρα των κενταύρων από δαίμονες των βουνών σε όντα με ανθρώπινη φύση και μπορεί να ερμηνευτεί μέσα στα πλαίσια της προτίμησης της τέχνης της εποχής για απεικόνιση ρεαλιστικών θεμάτων, τάση που θα κορυφωθεί στην ελληνιστική εποχή. Πρόσφατα διατυπώθηκε και η άποψη ότι το δάπεδο απεικονίζει κάποιο επεισόδιο του μύθου των κενταύρων με αποτρεπτικό για την υπερβολική χρήση του οίνου χαρακτήρα, αλλά και ως αναφορά "στην κουλτούρα που μοιράζονται οι συνδαιτυμόνες" στο πλαίσιο ενός συμποσίου.»


Το κείμενο αντιγράφτηκε από το βιβλίο των Χ. Μακαρόνα - Ε. Γιούρη Οι οικίες Αρπαγής της Ελένης και Διονύσου της Πέλλας, Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα, 1989

Αντλήθηκαν πληροφορίες και από το βιβλίο του Νεκτάριου Πουλακάκη Ψηφιδωτά δάπεδα στη Μακεδονία κατά την Κλασική και Ελληνιστική εποχή στο Μελετήματα Ημαθίας

Πηγή φωτογραφίας: Βικιπαίδεια, χρήστης Carole Raddato