Ο Λιτυέρσης ή Λιτυέρσας ήταν, σύμφωνα με μια εκδοχή αρχαιότερη της συνάντησής του με τον Ηρακλή, νόθος γιος του βασιλιά Μίδα (Αθήν. 10.8.1), βασιλιάς των Κελαινών στη Φρυγία, κοντά στη συμβολή των ποταμών Mαρσύα και Mαιάνδρου, και εξαιρετικός θεριστής. Υποχρέωνε όσους περνούσαν από τη χώρα του να θερίζουν ή να παίρνουν μέρος σε διαγωνισμό θερισμού μαζί του. Τους νικούσε και ύστερα τους αποκεφάλιζε και φύλαγε τα ακέφαλα σώματα σε δέσμη από στάχυα. Ο Ηρακλής, τα χρόνια που υπηρετούσε την Ομφάλη, πέρασε από τη χώρα του Λιτυέρση, σύμφωνα με μια εκδοχή, για να ελευθερώσει τον Δάφνη, τον όμορφο ποιμένα που κρατούσαν εκεί ως δούλο. Ο Δάφνης είχε φτάσει εκεί την εποχή που γυρνούσε όλον τον κόσμο για να βρει την αγαπημένη του Πίμπλεια ή Θάλεια που την είχαν απαγάγει πειρατές και την πούλησαν σκλάβα στον βασιλιά. Λίγο ακόμη και ο νέος θα είχε την τύχη των άλλων «φιλοξενούμενων» του Λιτυέρση. Όμως την κατάλληλη στιγμή έφτασε ο Ηρακλής, δέχθηκε την πρόκληση/πρόσκληση του διαγωνισμού, νίκησε τον Λιτυέρση και του έκοψε το κεφάλι, αφού πρώτα τον αποκοίμισε με κάποιο τραγούδι. Άλλοι παραδίδουν ότι ο Ηρακλής πέταξε τον Λιτυέρση στον ποταμό Μαίανδρο, κάτι που θυμίζει ένα έθιμο σύμφωνα με το οποίο πετιόντουσαν μέσα στο νερό τα τελευταία δεμάτια από στάχυα, που έχουν σχήμα ανθρώπινου σώματος. Όπως και να έχει, ο Ηρακλής παρέδωσε το βασίλειο στους δύο νέους, ενώ οι θεριστές της Φρυγίας συνήθιζαν από τότε να τραγουδούν στην εργασία τους ένα τραγούδι αφιερωμένο στον Λιτυέρση, στο οποίο εξυμνούσαν τη θεριστική του δεινότητα. Το τραγούδι αυτό έφερε το όνομά του —λίνος γὰρ καὶ λιτυέρσης σκαπανέων ᾠδαὶ καὶ γεωργῶν (Πολυδ., Ονομ. 1.38).

Από το σατυρικό έργο Δάφνις ή Λυτιέρσας του τραγικού ποιητή Σωσίθεου (3ος αι. π.Χ.) διασώθηκε μόνο ένα απόσπασμα από τον Στοβαίο.

Σχετικά λήμματα

ΗΡΑΚΛΗΣ, ΜΑΙΑΝΔΡΟΣ, ΜΙΔΑΣ, ΟΜΦΑΛΗ