ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Τελικό ν


 

Στις νέες επίσημες γραμματικές, δηλαδή τη γραμματική του Δημοτικού και τη γραμματική του Γυμνασίου, έχουν απλοποιηθεί κάπως οι κανόνες για το τελικό ν στον γραπτό λόγο.

Έτσι,

γράφουμε πάντα το τελικό ν:

α. στο οριστικό άρθρο τον - στον, δηλ. στην αιτιατική του αρσενικού άρθρου ο, π.χ

τον Γιώργο, τον Θανάση, τον Πέτρο, τον Νίκο.

β. στο αόριστο άρθρο έναν, δηλ. στην αιτιατική του αρσενικού άρθρου ένας, π.χ.

έναν γεωργό, έναν δήμαρχο.

Γράφουμε το τελικό ν στο αρσενικό άρθρο είτε οριστικό είτε αόριστο για να αποφεύγεται η σύγχυση με το ουδέτερο οριστικό και αόριστο άρθρο, π.χ. ένα γεράκι, ένα δέντρο.

γ. στην αντωνυμία αυτόν - τον, δηλ. στην αιτιατική της προσωπικής αντωνυμίας αυτός, π.χ

αυτόν χτύπησα - τον χτύπησα, αυτόν φίλησα - τον φίλησα.

 

Άλλοτε γράφουμε κι άλλοτε δε γράφουμε το τελικό ν

α. στο άρθρο τη(ν) - στη(ν), δηλ. στην αιτιατική του θηλυκού άρθρου η

β. στην αντωνυμία αυτή(ν) - τη(ν), δηλ. στην αιτιατική της προσωπικής αντωνυμίας αυτή

γ. στα μόρια δε(ν) και μη(ν)

 

Πότε γράφουμε το τελικό ν για τις πιο πάνω περιπτώσεις;

Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει:

α. από φωνήεν, π.χ. την Ελένη αυτήν έλεγα, την είδα, δεν έχω, μην έχεις.

β. από τα:  κ, π, τ, ψ, ξ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, π.χ. την Κυριακή, αυτήν παρακολουθώ, την τέχνη, δεν ψάχνω, μην γκαρίζεις, δεν μπορώ, την ντροπή, την τσαγιέρα, στην τζαμαρία.

 

Μνημοτεχνικός κανόνας: Στη φράση: κάποτε έψαξα από ανάγκη το μπουγατσατζίδικο του Ντίνου περιλαμβάνονται όλα τα σύμφωνα, τα διπλά και τα δίψηφα.

 

Συγκεντρωτικός πίνακας

το τελικό ν διατηρείται… στις περιπτώσεις
πάντα ● στο οριστικό άρθρο τον – στον
● στο αόριστο άρθρο έναν
● στην αντωνυμία αυτόν - τον,
όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από
φωνήεν ή
από τα: κ, π, τ, ψ, ξ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ
● στο άρθρο τη(ν) - στη(ν)
● στην αντωνυμία αυτή(ν) - τη(ν)
● στα μόρια δε(ν) και μη(ν)

 

Προφανώς δε γράφουμε το τελικό ν στα υπόλοιπα σύμφωνα (β, γ, δ, ζ, θ, λ, μ, ν, ρ, σ, φ, χ), π.χ. τη Βασιλική, τη γιορτή, τη Δευτέρα, τη ζωή, τη Θωμαή, τη Λαμπρινή, τη μαμά, τη νύφη, τη ραχούλα, τη στάση, τη Φωτεινή, τη χαρά.

 

Στον προφορικό λόγο άλλοτε προφέρουμε το τελικό ν κι άλλοτε το παραλείπουμε, ανάλογα με την ένταση των συμφραζομένων ή ακόμη και με την ταχύτητα εκφοράς του λόγου. Έτσι, άλλοτε μπορούμε να πούμε: «Θα πάμε μαζί με τον Πέτρο και το Θανάση» κι άλλοτε θα πούμε: «τον Θανάση θέλω».

 

Επειδή κυκλοφορούν πολλές ανοησίες στο διαδίκτυο σχετικά με την κατάργηση του ν, να επισημάνουμε ότι η επιστήμη ακολουθεί τον λόγο των φυσικών ομιλητών και την εξέλιξη της γλώσσας. Στη δημοτική μας γλώσσα, την καθημερινή γλώσσα που χρησιμοποιούμε όλοι, άλλοτε χρησιμοποιούμε στον προφορικό μας λόγο το τελικό ν κι άλλοτε το παραλείπουμε. Η επιστήμη της γραμματικής μετέτρεψε σε κανόνα της γραμματικής αυτήν ακριβώς την καθημερινή χρήση. Η μόνη παρέμβαση που κάνει η γραμματική είναι η διατήρηση στον γραπτό λόγο του τελικού ν του αρσενικού οριστικού και αόριστου άρθρου για την αποφυγή σύγχυσης με το ουδέτερο οριστικό και αόριστο άρθρο, όπως άλλωστε επισημάνθηκε και πιο πάνω.

Για την άλλη ανοησία που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο περί οξυγόνωσης του εγκέφαλου από την εκφορά του ν, δείτε εδώ.

 

Ασκήσεις

 

1η Εντόπισε στις παρακάτω προτάσεις γραπτού λόγου αν χρησιμοποιείται σωστά ή λάθος το τελικό ν * Με δικαιολόγηση

2η Εντόπισε στις παρακάτω προτάσεις γραπτού λόγου αν χρησιμοποιείται σωστά ή λάθος το τελικό ν * Με δικαιολόγηση

3η Άσκηση για το τελικό ν **

4η Άσκηση για το τελικό ν **

5η Άσκηση για το τελικό ν **

6η Άσκηση για το τελικό ν **

7η Άσκηση για το τελικό ν στο άρθρο και την αντωνυμία τη(ν) *

8η Άσκηση για το τελικό -ν στα δε(ν) / μη(ν) *

 



Βιβλιογραφία

 

bullet

Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011

bullet

Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999

bullet

Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα