Ισπανός εξερευνητής, κατακτητής του Μεξικού και καταστροφέας του πολιτισμού των Αζτέκων.

Καταγόταν από οικογένεια ευγενών και είχε παρακολουθήσει μαθήματα Νομικών στο πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα στην Ισπανία. Εγκατέλειψε, όμως, τις σπουδές του και ακολούθησε τον στρατιωτικό κλάδο.

Σε ηλικία 19 χρονών, ο Κορτές ταξίδεψε στην Καραϊβική, τέθηκε στην υπηρεσία του κυβερνήτη της Ισπανιόλας και διακρίθηκε στις αλλεπάλληλες επιχειρήσεις των Ισπανών αποίκων κατά των ιθαγενών. Το 1511 πήρε μέρος στην κατάκτηση της Κούβας και στη συνέχεια του ανατέθηκαν ανώτερα διοικητικά καθήκοντα στη νέα αποικία.

Το 1519 ο Ντιέγο Βελάσκεθ, διοικητής της Κούβας, έδωσε εντολή στον Κορτές να ηγηθεί αποστολής στο ηπειρωτικό τμήμα της Αμερικής. Φτάνοντας στη μεξικανική χερσόνησο Γιουκατάν, η αποστολή του Κορτές ήλθε σε επαφή με τον οργανωμένο πολιτισμό των Μάγια. Παρ’ ότι οι τελευταίοι βρίσκονταν σε φάση παρακμής, το γεγονός εντυπωσίασε τους Ισπανούς επειδή ως τότε είχαν γνωρίσει μόνο πρωτόγονους ιθαγενείς.

Ο Κορτές μπήκε στον Κόλπο του Μεξικού και αγκυροβόλησε κοντά στην πόλη Ταμπάσκο. Εκεί, οι λίγες εκατοντάδες Ισπανοί δέχτηκαν επιθέσεις χιλιάδων ιθαγενών, τις οποίες όμως εξουδετέρωσαν με σχετική ευκολία χάρη στα πυροβόλα όπλα, τα κανόνια και τα άλογά τους, που προκάλεσαν πανικό στις τάξεις των αντιπάλων τους. Έτσι, πέτυχαν να επιβάλουν την κυριαρχία τους στην περιοχή.

Μετά την πρώτη του επιτυχία, ο Κορτές κινήθηκε δυτικά και ίδρυσε την πόλη που σήμερα ονομάζεται Βερακρούθ, στο Μεξικό, ενώ, παράλληλα, ανακηρύχθηκε, από τον Ισπανό βασιλιά, κυβερνήτης των περιοχών που κατέλαβε.

Η άφιξη της αποστολής του Κορτές στη χώρα των Αζτέκων προκάλεσε την άμεση αντίδραση του αυτοκράτορά τους Μοντεζούμα Β΄, ο οποίος, με απεσταλμένους του, επιχείρησε να αποτρέψει τους Ισπανούς, άλλοτε με απειλές και άλλοτε με πλούσια δώρα, από ενδεχόμενη προώθησή τους στην ενδοχώρα. Οι εκκλήσεις του απορρίφθηκαν από τον Κορτές ο οποίος, αφού άφησε μικρή φρουρά στη Βερακρούθ και κατέστρεψε το στόλο του (για να εμποδίσει φυγή των ανδρών του), ξεκίνησε εκστρατεία προς την πρωτεύουσα των Αζτέκων Τενοτστιτλάν.

Κατά την εκστρατεία του αυτή, ο Κορτές συμμάχησε με διάφορους τοπικούς ηγεμόνες, εχθρούς του Μοντεζούμα. Ακολούθησε ταχύτατη προέλαση των Ισπανών, καταστροφή πόλεων των Αζτέκων με ομαδικές σφαγές χιλιάδων κατοίκων και τελική συνθηκολόγηση του Μοντεζούμα. Οι δυνάμεις του Κορτές κατέλαβαν την Τενοτστιτλάν με τους μυθώδεις θησαυρούς της, τα παλάτια και τους ναούς της και τελικά συνέλαβαν αιχμάλωτο τον Αζτέκο αυτοκράτορα.

Στις αρχές του 1520 ο Κορτές πληροφορήθηκε ότι ο διοικητής της Κούβας Ντιέγο Βελάσκεθ του είχε αφαιρέσει την αρχηγία της εκστρατείας και είχε στείλει εναντίον του ισχυρές δυνάμεις. Αποφασισμένος να αντιμετωπίσει βίαια την απειλή, εγκατέστησε στην Τενοτστιτλάν ισπανική φρουρά 150 ανδρών και έσπευσε σε συνάντηση των αντιπάλων του, τους οποίους, ύστερα από αιφνιδιαστική επίθεση κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει. Η νίκη του αυτή μάλιστα πήρε το χαρακτήρα θριάμβου, όταν οι περισσότεροι από τους αιχμαλώτους αντιπάλους του δέχτηκαν να τεθούν υπό τις διαταγές του.

Κατά τη διάρκεια της εμφύλιας αυτής αναμέτρησης, εκδηλώθηκε στην Τενοτστιτλάν εξέγερση των Αζτέκων κατά της ολιγάριθμης ισπανικής φρουράς. Μόλις ο Κορτές πληροφορήθηκε τα γεγονότα, κινήθηκε με ταχύτητα προς την πρωτεύουσα των Αζτέκων, στρατολογώντας στις δυνάμεις του και μεγάλο αριθμό ιθαγενών που ήθελαν να αποτινάξουν τη σκληρή κυριαρχία των Αζτέκων. Αφού έφτασε, επιτέθηκε στους επαναστατημένους Αζτέκους, οι οποίοι, όμως, αντιστάθηκαν σθεναρά. Έτσι, οι δυνάμεις του Κορτές υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν και να εγκαταλείψουν την Τενοτστιτλάν με τεράστιες απώλειες.

Στους μήνες που ακολούθησαν, ο Κορτές ανασυγκρότησε τον στρατό του και επιτέθηκε ξανά στην πρωτεύουσα των Αζτέκων, η οποία, ύστερα από πολιορκία τριών μηνών, έπεσε στα χέρια του.

Αυτή τη φορά, οι Ισπανοί συμπεριφέρθηκαν με απίστευτη αγριότητα. Συνέλαβαν τον Αζτέκο αυτοκράτορα και αφού τον βασάνισαν, τον εκτέλεσαν. Η ίδια η πόλη καταστράφηκε και στα ερείπιά της θάφτηκαν πλήθος πολύτιμα στοιχεία για τον πολιτισμό των Αζτέκων.

Μετά την Τενοτστιτλάν έπεσαν στα χέρια των Ισπανών μεγάλες περιοχές της χώρας. Οι αντιδράσεις των αυτοχθόνων αντιμετωπίστηκαν με ανήκουστη βιαιότητα και ο Κορτές επέτρεψε τη διάπραξη ομαδικών σφαγών, βιασμών, λεηλασιών και καταστροφών που προκάλεσαν τις ισχυρές αντιδράσεις ακόμη και των ίδιων των Ισπανών.

Το 1528 ο Κορτές επέστρεψε στην Ισπανία για να αντικρούσει κάποιες εναντίον του κατηγορίες και έγινε δεκτός από τον βασιλιά Κάρολο Α΄, ο οποίος ήδη τον είχε ονομάσει κυβερνήτη της Νέας Ισπανίας (Μεξικού). Η υποδοχή, αν και θερμή, υπέκρυπτε την ανησυχία του Ισπανού βασιλιά για τις μελλοντικές διαθέσεις του Κορτές που η δύναμή του ήταν πια σχεδόν ανεξέλεγκτη. Μετά από διετή παραμονή στην Ισπανία, ο Κορτές γύρισε στο Μεξικό αλλά με περιορισμένες τις εξουσίες του.

Λίγο καιρό αργότερα πραγματοποίησε μια εξερευνητική αποστολή στα βόρεια του Μεξικού προς τον Ειρηνικό ωκεανό που τον οδήγησε στη σημερινή νότια Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Το 1540 γύρισε, οριστικά, όπως αποδείχτηκε, στην Ισπανία, όπου έγινε δεκτός με ψυχρότητα. Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμεινε στην αφάνεια αποκλεισμένος από το βασιλικό περιβάλλον. Πέθανε το 1547 κάπου κοντά στη Σεβίλλη.

Ο Κορτές υπήρξε ο ουσιαστικός θεμελιωτής της ισπανικής κυριαρχίας στο Νέο Κόσμο και, ταυτόχρονα, ο κύριος εξολοθρευτής του πολιτισμού των αυτοχθόνων. Αν υπήρχε τίτλος του κορυφαίου των κονκισταδόρες, ο Κορτές, ασφαλώς, τον δικαιούται.