Η αναζήτηση νέων εμπορικών δρόμων προς την Ανατολή

Πηγές

Αρχική Σελίδα



Χάρτης Πλοήγησης




Ο Μικρός Εξερευνητής




Ο Μικρός Ιστορικός




Οδηγίες Χρήσης




Αξιολόγηση
Τα αίτια των Ανακαλύψεων

Ανώτερο επίπεδο

Πάνω

Κάτω


Μεγέθυνση εικόνας

Χάρτης του εμπορικού δικτύου της Βενετίας (Καθημερινή, Άτλας της Παγκόσμιας Ιστορίας).



Μεγέθυνση εικόνας

Το εμπόριο κατά τις παραμονές των Ανακαλύψεων (Καθημερινή, Άτλας της Παγκόσμιας Ιστορίας).

Μια από τις κυριότερες αιτίες των Ανακαλύψεων ήταν η αναζήτηση, από τους Πορτογάλους και τους Ισπανούς, νέων εμπορικών δρόμων προς την Ανατολή.

Ποιοι παράγοντες, όμως, οδήγησαν σε αυτή την αναζήτηση;

Μολονότι στην Ευρώπη υπήρχε, σε μεγάλο βαθμό, αυτάρκεια σε καταναλωτικά αγαθά, οι άνθρωποι, επιθυμούσαν πολύ ορισμένα εμπορεύματα, που εισάγονταν από την Ανατολή. Η ζήτηση αυτών των προϊόντων ξεπερνούσε κατά πολύ την προσφορά. Από το 1250, και για ένα περίπου αιώνα, τολμηροί Ευρωπαίοι έμποροι, από τους οποίους πιο γνωστός ήταν ο Βενετός Μάρκο Πόλο είχαν διασχίσει τις αχανείς εκτάσεις της κεντρικής Ασίας –που ήταν, τότε, υπό τον έλεγχο των Μογγόλων– επιδιώκοντας άμεσους δεσμούς με τους προμηθευτές.

Μολονότι το εμπόριο προϊόντων από την Ανατολή ήταν εξαιρετικά μικρό σε σύγκριση με τα μεγάλα φορτία σιτηρών, μαλλιού και άλλων βασικών προϊόντων, που αποτελούσαν τον κύριο όγκο του ευρωπαϊκού εμπορίου, απέφερε πάντοτε μεγάλα κέρδη, κυρίως από τα είδη πολυτελείας: μεταξωτά από την Περσία και την Κίνα, βαμβάκι από την Ινδία, πολύτιμοι λίθοι (διαμάντια και σμαράγδια της Ινδίας, ρουμπίνια, τοπάζια και ζαφείρια της Κεϋλάνης) και, πάνω από όλα, μπαχαρικά.

Τα μπαχαρικά έπαιζαν ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή των Ευρωπαίων. Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία και το κρέας αλλοιωνόταν γρήγορα, ακόμη και αν διατηρούνταν στην αλμύρα (παστό κρέας), η προσθήκη μπαχαρικών το έκανε πιο εύγευστο. Εκτός αυτού, πολλά μπαχαρικά χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο και μερικά θεωρούνταν, από τους Ευρωπαίους, σχεδόν θαυματουργά. Η ποικιλία των εισαγόμενων μπαχαρικών ήταν πολύ μεγάλη: πιπέρι από την Ινδία, κανέλα από την Κεϋλάνη , μοσχοκάρυδο και μοσχοκάρφια από τα ‘νησιά των μπαχαρικών’, όπως τα έλεγαν οι Ευρωπαίοι (σημερινά νησιά Μολούκες στην Ινδονησία). Καθώς η Ευρώπη παρουσίαζε, γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα, αισθητή πληθυσμιακή αύξηση, μεγάλωνε και η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων.

Γύρω στα μέσα του 14ου αι., όμως, οι χερσαίοι δρόμοι που ένωναν την Ευρώπη με την Ασία, είτε είχαν κλείσει είτε ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο να χρησιμοποιηθούν. Στην Ανατολή, η αυτοκρατορία των Μογγόλων, η οποία εξασφάλιζε την ειρήνη και καθιστούσε δυνατά αυτά τα ταξίδια, είχε καταρρεύσει. Στα δυτικά όρια της Ασίας, οι Οθωμανοί Τούρκοι, θερμοί υπέρμαχοι του Ισλάμ, είχαν δημιουργήσει ένα πανίσχυρο στρατιωτικό κράτος. Οι παλιοί εμπορικοί δρόμοι που περνούσαν από την Ασία, τη Μέση Ανατολή και τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου βρίσκονταν τώρα σταθερά στα χέρια των μουσουλμάνων μεσαζόντων. Η εδραίωση των Οθωμανών Τούρκων στη δυτική Ασία έκανε αρκετά δύσκολη, επικίνδυνη, ακριβή και ορισμένες φορές αδύνατη τη μεταφορά προϊόντων από την Ανατολή στην Ευρώπη.

Κατά παράδοση, τα εμπορεύματα που προέρχονταν από την Ανατολή μεταφέρονταν, από χερσαίους δρόμους, με μεγάλα καραβάνια ζώων ως τις ακτές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Όταν, μετά τις πολιτικές αλλαγές που προαναφέραμε, οι δρόμοι αυτοί έγιναν επικίνδυνοι, τα εμπορεύματα διακινούνταν με κινεζικά πλοία ως τη Μαλαισία και κατόπιν με αραβικά πλοία στην Ινδία, στην Ανατολική Αφρική και την Αραβία· από εκεί, μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και του Περσικού Κόλπου έφταναν, με μια μικρή χερσαία διαδρομή, στα μεγάλα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου. Εκεί, τα ασιατικά εμπορεύματα αγοράζονταν από Γενουάτες και Βενετούς εμπόρους, που κυριαρχούσαν στο εμπόριο της Ανατολής επί 500 χρόνια.

Οι πολλοί μεσάζοντες που μεσολαβούσαν μέχρι να φτάσει το προϊόν στον τελικό του αγοραστή αύξαναν, σε κάθε στάδιο, το κόστος του εμπορεύματος. Έτσι, το πιπέρι, που αγοραζόταν λιγότερο από 3 δουκάτα στην Ινδία, κόστιζε 68 δουκάτα στο Κάιρο της Αιγύπτου και περίπου 140 δουκάτα στη Βενετία.

Η παραπάνω διαπίστωση οδηγούσε σε ένα απλό όσο και εντυπωσιακό συμπέρασμα: αν ένας έμπορος κατάφερνε να αγοράσει ο ίδιος τα μπαχαρικά, πηγαίνοντας με πλοίο στον τόπο παραγωγής τους, θα έκανε σύντομα περιουσία· το ίδιο θα ίσχυε και για το κράτος, το άτομο ή το ίδρυμα που θα χρηματοδοτούσε το ταξίδι του. Προσδοκώντας, λοιπόν, αυτά τα μεγάλα κέρδη, οι Πορτογάλοι, πρώτα, και οι Ισπανοί, λίγο αργότερα, άρχισαν να αναζητούν νέους, θαλάσσιους δρόμους προς την Ανατολή.