Αστρολάβος - Αρχή Λειτουργίας

 

 

 

Στην ουσία, ο αστρολάβος είναι ένα ανάλογο της γης και του ουρανού πάνω σε δύο επίπεδους δίσκους.  Αυτοί είναι, συνήθως,  κατασκευασμένοι από ορείχαλκο και έχουν διάμετρο μέχρι 25 εκατοστά. Ο ένας από τους δίσκους αναπαριστά τη γη και είναι χαραγμένος με γραμμές, που αναπαριστούν τους μεσημβρινούς, τους παράλληλους, τον ορίζοντα του παρατηρητή και άλλες γωνίες πάνω από τον ορίζοντα. Επειδή είναι σχεδιασμένος,  για να χρησιμοποιηθεί σε ένα ορισμένο παράλληλο, συνήθως υπάρχουν πολλοί δίσκοι της γης, για να χρησιμοποιείται το όργανο σε διάφορα πλάτη.

 

Ο άλλος δίσκος ονομάζεται «δίχτυ» ή «ιστός» εξαιτίας του σχήματός του.  Είναι ένας απλός χάρτης του ουρανού,  όπου οι θέσεις των λαμπερών αστέρων σημειώνονται με καμπυλωμένους δείκτες.  Σημειώνεται, επίσης, και η εκλειπτική γραμμή, η διαδρομή δηλαδή του ήλιου ανάμεσα στα άστρα. Οι δίσκοι αυτοί επικάθονται σε έναν τρίτο, το «μητρικό», που διαθέτει κλίμακα με ώρες στην περιφέρειά του. Το δίχτυ είναι ελεύθερο να περιστρέφεται γύρω από το κέντρο. Ο μηχανισμός αυτός έχει τη δυνατότητα να ρυθμιστεί,  για να μας δείξει οποιαδήποτε ημέρα και ώρα την εικόνα του ουρανού. Όταν έχουμε σκοπό να μετρήσουμε την πραγματική θέση του ήλιου και των άστρων, πάνω στον ίδιο άξονα, στο πίσω μέρος του μητρικού δίσκου τοποθετείται ένα σκοπευτικός μηχανισμός, που καλείται κλιτομετρικός κανόνας και έχει μια βαθμονομημένη κλίμακα γύρω από το εξωτερικό του χείλος. Ο αστρολάβος κρεμιέται από την κορυφή με ένα δαχτυλίδι, για να διατηρείται πάντα κατακόρυφος.

 

O  κλιτομετρικός κανόνας μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για χωρομέτρηση π.χ. για να βρούμε το ύψος ενός κτιρίου. Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούσαν μια ορθογωνική κλίμακα, που είχε ένα οριζόντιο σκέλος,  για να αναπαριστά το έδαφος και ένα κατακόρυφο σκέλος για το κτίριο. Ο παρατηρητής στεκόταν στο άκρο της σκιάς του κτιρίου και κρατούσε τον αστρολάβο, έτσι ώστε η σκιά του ενός άκρου του κλιτομετρικού κανόνα να πέσει στο άλλο άκρο. Τότε η γωνία στο πίσω μέρος του αστρολάβου ήταν η ίδια με τη γωνία, που σχηματίζει το κτίριο με τη σκιά του, όποτε το ύψος του κίτρου ήταν δυνατό να υπολογισθεί.