πετρέλαιο

Το πετρέλαιο σχηματίστηκε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν από τους γαιάνθρακες. Καθώς τα υπόλοιπα των φυτών και ζώων κατακάθονταν στον πυθμένα των θαλασσών, τα πρώτα στρώματα καταπλακώνονταν διαδοχικά από νεώτερα στρώματα. Αυτά τα πρώτα στρώματα συμπιέσθηκαν με ταυτόχρονη παραγωγή θερμότητας που, σε συνδυασμό με χημική και βακτηριακή δράση, βοήθησε να μετατραπεί η οργανική ύλη σε υδρογονάνθρακες.

Στην συνέχεια το πετρέλαιο που σχηματίστηκε εγκλωβίστηκε μέσα σε διάφορα γεωλογικά στρώματα από όπου αντλείται σήμερα. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί μέσα στους οποίους έχει βρεθεί πετρέλαιο χρονολογούνται μεταξύ 50 και 190 εκατομμύρια χρόνια παλιά. Ήταν γνωστό από την αρχαιότητα (υπάρχουν οι σχετικές αναφορές στους αρχαίους συγγραφείς, όπως στον Θεόφραστο, στον Ηρόδοτο και άλλους).

Σήμερα το πετρέλαιο αποτελεί ίσως το σημαντικότερο καύσιμο.

Σημαντικότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες είναι οι Η.Π.Α., το Μεξικό, η Βενεζουέλα, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, η Κίνα, ενώ έχουν βρεθεί κοιτάσματα και σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές. Πιο σημαντικά θεωρούνται αυτά που βρίσκονται στην Βόρεια θάλασσα ανάμεσα στην Μεγάλη Βρετανία και την Νορβηγία, τελευταία όμως γίνεται λόγος για τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου σε μεγάλα βάθη στο βόρειο πόλο το οποία διεκδικούνται τόσο από την Ρωσία, τις ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες.

Στην Ελλάδα βρέθηκαν μικρά κοιτάσματα στο Βόρειο Αιγαίο των οποίων η άντληση έχει σταματήσει για οικονομικούς λόγους. Από σχετικές έρευνες προκύπτει ότι κοιτάσματα πετρελαίου ενδέχεται να υπάρχουν σε περιοχές της Δυτικής Ελλάδας ( Ζάκυνθος και κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα).

Τα αποθέματα πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο ( ποσότητες που εντοπιστήκαν και παραμένουν ανεκμετάλλευτες ) φτάνουν με κάποιες εκτιμήσεις τα 1000 δισεκατομμύρια βαρέλια. Αυτά τα κοιτάσματα πετρελαίου αναμένεται να διαρκέσουν 75-125 χρόνια, αν διατηρηθεί ο σημερινός ρυθμός κατανάλωσης. Αυτό όμως δεν είναι απολύτως βέβαιο διότι αφενός τα γνωστά κοιτάσματα διαφοροποιούνται ως προς τον όγκο τους, αφετέρου ανακαλύπτονται νέα αυξάνοντας το συνολικό απόθεμα. Ένα όμως είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα εξαντληθούν.

Αντλείται από τις πετρελαιοπηγές με την μορφή του αργού (ακατέργαστου ) πετρελαίου που είναι ένα παχύρρευστο υγρό μίγμα ημίρρευστων υγρών και αερίων υδρογονανθράκων. Μεγάλες ποσότητες αργού πετρελαίου βρίσκονται κάτω από τη θάλασσα οπότε η άντληση του γίνεται με ειδικές αντλίες που βρίσκονται πάνω σε εξέδρες

· μόνιμες, στηρίζονται σε κολώνες βυθισμένες μέχρι τον πυθμένα της θάλασσας,

· κινητές, στηρίζονται σε υποθαλάσσιους πλωτήρες.

Μεταφέρεται με πετρελαιαγωγούς και πετρελαιοφόρα πλοία (δεξαμενόπλοια ή τάνκερ ). Εκτός των διαφόρων υδρογονανθράκων περιέχει ενώσεις του θειου, του αζώτου και διάφορα οξείδια.

Κύρια αποτελείται από υδρογονάνθρακες

   παραφινικούς,

   αρωματικούς,

   με ασφαλτική βάση

για να χρησιμοποιηθεί πρέπει να υποστεί επεξεργασία (διύλιση, γνωστή σαν κλασματική απόσταξη ) σε ειδικές εγκαταστάσεις (διυλιστήρια ) οπότε προκύπτουν τα διάφορα προϊόντα του:

· το πετρέλαιο ντίζελ

· η βενζίνη

· η κηροζίνη

· το φωτιστικό πετρέλαιο

· το προπάνιο

· η νάφθα και

· η άσφαλτος.

Σημαντική είναι η χρήση του σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή των πλαστικών και ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση του πετρελαίου

Τόσο κατά την άντληση, την επεξεργασία, την μεταφορά του αλλά και τη διανομή του πετρελαίου προκαλούνται περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ειδικά αν υπάρξει διαφυγή στην ξηρά και στην θάλασσα.

Παρ' όλες τις προσπάθειες και τους διεθνείς κανονισμούς οι επιπτώσεις της χρήσης του πετρελαίου είναι σημαντικότατες και το τίμημα που πληρώνει η ανθρωπότητα παραμένει μεγάλο.

Οι επιπτώσεις της χρήσης πετρελαίου εμφανίζονται τόσο στην άντληση και τη μεταφορά όσο και σαν αποτελέσματα της χρήσης του[1]. Όταν καίγεται εκλύονται διάφοροι ρύποι αλλά κυρίως διοξείδιο του άνθρακα που επιβαρύνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Για την μείωση αυτών των επιπτώσεων έχουν θεσπιστεί κανονισμοί, ενώ έχει αναπτυχθεί κατάλληλες τεχνολογίες αντιρύπανσης (καταλύτες, φίλτρα) με σκοπό τη μείωση των παραγόμενων ρύπων χωρίς δυστυχώς την δυνατότητα εξάλειψης τους όσο και για τον καθαρισμό σε περίπτωση ατυχήματος. Σήμερα έγινε πλέον αντιληπτό ότι μονό η υποκατάσταση του από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση.

[1] “ …στην άντληση και μεταφορά στην ξηρά ενδέχεται να έχουμε, κοπή δέντρων, καταστροφή δασών, εκχερσώσεις, κατασκευή δρόμων σε προστατευόμενες περιοχές, ρύπανση μεγάλων εκτάσεων με τις λεγόμενες “λίμνες πετρελαίου”, καταστροφή ευαίσθητων οικοσυστημάτων … στην θάλασσα έχουμε ρύπανση λόγω διαρροής στα πηγάδια άντλησης, καταστροφή του πλαγκτόν, ρύπανση της αιγιαλίτιδας ζώνης, καταστροφή χλωρίδας και πανίδας ….“

Βόκας Γ, Κότσαλος Ε., Κουτουλάκος Χ., “ ηλεκτρική ενέργεια και περιβάλλον”.