Λίγο πριν από τη δικτατορία - τα Ιουλιανά
1964: Πεθαίνει ο βασιλιάς Παύλος. Νέος
βασιλιάς ο γιος του Κωνσταντίνος.
1965: Ο πρωθυπουργός Γ.
Γεώργιος Παπανδρέου
συγκρούεται με το νέο βασιλιά Κωνσταντίνο με αφορμή προοδευτικές αλλαγές στις
οποίες προβαίνει η κυβέρνηση.
Ο βασιλιάς θέλει να επιλέξει αυτός τον υπουργό Εθνικής ’μυνας παραβιάζοντας το Σύνταγμα. Ο Γ. Παπανδρέου, που ενδιαφέρεται να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο, εξαναγκάζεται σε παραίτηση, αφού με ενέργειες του παλατιού διασπάστηκε το κόμμα του, της Ένωσης Κέντρου.
Διαδηλώσεις έντονες πυροδότησε η ορκωμοσία της κυβέρνησης των "αποστατών". Τα επεισόδια γνωστά ως Ιουλιανά
Οι πολιτικοί που αποστάτησαν
από το κόμμα, οι "αποστάτες", συμμετείχαν σε
νέα κυβέρνηση:
Ιούνιος 1965: Σκευωρία του αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Παπαδόπουλου: υπό τις διαταγές του γίνεται δολιοφθορά σε τανκς μονάδων του Έβρου και ανακοινώνεται ως "κομμουνιστική δολιοφθορά"!
1967: Μέσα σε κλιμα πολιτικής αστάθειας προκηρύσσονται εκλογές για το Μάιο. Ακροδεξιοί κύκλοι και ο βασιλιάς φοβούνται μια ανεπιθύμητη προοδευτική κυβέρνηση.
Ομάδα στρατηγών σχεδιάζει δικτατορικό πολίτευμα με πραξικόπημα, σε συνεργασία με το βασιλιά και με σχετική ενημέρωση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (C.I.A.).
21 Απριλίου 1967: Πρόλαβε άλλη ομάδα αξιωματικών του στρατού, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου, και συμμετοχή του ταξίαρχου Στυλιανού Παττακού και του συνταγματάρχη Νικόλαου Μακαρέζου να καταλάβει την εξουσία με πραξικόπημα, με τη δικαιολογία ότι η χώρα κινδύνευε από τους κομμουνιστές!
Ο
δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος
Από τα μεσάνυχτα της 21ης Απριλίου τα τανκς κατέβηκαν στο κέντρο της Αθήνας.
Το πρωί ο στρατός είχε καταλάβει τη Βουλή (και το ραδιοφωνικό σταθμό, τις
τηλεπικοινωνίες-Ο.Τ.Ε.), είχε συλλάβει ή περιορίσει τους πολιτικούς
φυλασσόμενους στα σπίτια τους.
Χαρούμενοι που κατέλυσαν τη δημοκρατία. (από αριστερά προς τα δεξιά:) Παπαδόπουλος, Παττακός, Σπαντιδάκης (Ο έμπιστος του βασιλιά αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Γ. Σπαντιδάκης, αντικαταστάθηκε από τον Οδυσσέα Αγγελή)
Την εξουσία στην κυβέρνηση μοιράστηκε η τριανδρία (από αριστερά προς τα
δεξιά:) Μακαρέζος, Παπαδόπουλος, Παττακός.
Ο βασιλιάς ορκίζει τη δικτατορική κυβέρνηση.
Όλοι μαζί ευτυχισμένοι, στη βάπτιση του πρίγκιπα Παύλου
13 Δεκεμβρίου του 1967: ο βασιλιάς δοκιμάζει να ανατρέψει τη χούντα, αποτυγχάνει και, ανενόχλητος, φεύγει στο εξωτερικό.
Το έμβλημα της Χούντας:
Συλλαμβάνονται οι πολιτικοί, περιορίζονται τα πολιτικά δικαιώματα του λαού,
λογοκρίνονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα βιβλία και τα έργα τέχνης. Στους
τόπους εξορίας (Μακρόνησος, Γυάρος, ’η Στράτης, Λέρος) σε
στρατόπεδα συγκέντρωσης στέλνονται χιλιάδες πολιτικοί εξόριστοι,
αντιφρονούντες πολίτες .
Γυάρος, ο χώρος των φυλακών
Η στρατιωτική αστυνομία (Ε.Σ.Α.) επιδόθηκε σε φρικτά βασανιστήρια δημοκρατών πολιτών.
Η διαδικασία σύνδεσης της Ελλάδας με την Ε.Ο.Κ. (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) διακόπηκε.
Οι Η.Π.Α. διατήρησαν καλές σχέσεις με τη χούντα των συνταγματαρχών, αναγνωρίζοντας έτσι το καθεστώς.
Αντιδράσεις κατά της δικτατορίας
1968:
αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Γεώργιου Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη
Σύλληψη του Αλέκου Παναγούλη
κηδεία Γ. Παπανδρέου: χιλιάδες λαού - η πρώτη μαζική εκδήλωση αποδοκιμασίας για τη στρατιωτική κυβέρνηση.
1969: ο βραβευμένος με "νόμπελ" λογοτεχνίας ποιητής Γιώργος Σεφέρης σπάζει τη σιωπή του και κάνει την περίφημη δήλωσή του που μεταδίδεται από το ραδιόφωνο του BBC σε όλο τον κόσμο.
Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης
1971: κηδεία του Γιώργου Σεφέρη: κοσμοσυρροή που μετατρέπεται σε δυναμική αντιδικτατορική διαδήλωση.
1973, Μάιος: αποτυχημένο κίνημα του ναυτικού για την ανατροπή της δικτατορίας.
Αντιτορπιλικό "Βέλος". Μετά την αποτυχία του κινήματος το πλήρωμα
ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ιταλία.
Ο ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, για τη συμμετοχή του στο κίνημα του
Ναυτικού, συνελήφθη, ύστερα από εξορίες, φυλακή και απομόνωση. Από τα
βασανιστήρια έμεινε ανάπηρος.
Νοέμβριος: μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου: κοσμοσυρροή που μετατρέπεται σε δυναμική διαδήλωση και σύγκρουση με την αστυνομία, δεκάδες οι τραυματίες - πολλές συλλήψεις πολιτών
Το μνημόσυνο-διαδήλωση
Διαμαρτυρίες φοιτητικού κινήματος (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα), με αφορμή τις νόθες φοιτητικές εκλογές τον Νοέμβρη του 72, κατευθυνόμενες και ελεγχόμενες από τη χούντα. [Η κυβέρνηση αντιδρά με στράτευση των ανυπόταχτων φοιτητών.] Καταλήψεις Πανεπιστημιακών Σχολών, Νομικής Αθηνών (Φεβρ.-Μάρτ. 1973) και Πολυτεχνείου, Πανεπιστημίου Πατρών (Νοέμβρ. 1973). Συνθήματα των φοιτητών «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» και «Κάτω η Χούντα».
Δοκιμή δήθεν φιλελευθεροποίησης: Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος "προσφέρει" ένα από τα αξιώματά του (: Δικτάτορας- Πρωθυπουργός-Πρόεδρος..."Δημοκρατίας"!) σε διορισμένο υπηρεσιακό πρωθυπουργό, τον πολιτικό Σπύρο Μαρκεζίνη, με προοπτική να διενεργήσει "εκλογές" με... επανίδρυση πολιτικών κομμάτων, μέσα σε ...ελεγχόμενα πλαίσια! Την εξουσία θα έχει πάντα ο ...στρατός και όχι ο λαός...
Ο Σπύρος Μαρκεζίνης (δεξιά, δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο της χούντας Ιερώνυμο) με
τα μέλη της κυβέρνησής του και το δικτάτορα.
17 Νοεμβρ. 1973: κατάληψη του Πολυτεχνείου.
25 Νοεμβρ., μια βδομάδα μετά, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος ανατρέπεται από άλλο στρατιωτικό, το δικτάτορα Δημήτριο Ιωαννίδη, διοικητή της στρατιωτικής αστυνομίας (Ε.Σ.Α.).
Οι δύο δικτάτορες, λίγο καιρό πριν
Ιούλιος 1974: με ενέργειες της χούντας της Αθήνας στρατιωτικό πραξικόπημα στην Κύπρο ανατρέπει τη δημοκρατία και τον Πρόεδρο Μακάριο. Πρόσχημα για την Τουρκία, για να εισβάλει στο νησί και να καταλάβει τη Βόρεια Κύπρο.
23 Ιουλ. 1974: καταρρέει η δικτατορία της Αθήνας, ενόψει πολέμου με την Τουρκία - αποκαθίσταται η δημοκρατία.
Επιστροφή Κωνσταντίνου Καραμανλή από το εξωτερικό και ορκωμοσία του ως υπηρεσιακού πρωθυπουργού κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με στόχο τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών και δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα.
πηγές:
Ø 21η Απριλίου 1967-40 χρόνια από το Πραξικόπημα της Χούντας, ΤΑ ΝΕΑ, Αθήνα 2007
Ø Σπύρου Λιναρδάτου, Από τον εμφύλιο στη χούντα, τόμος Ε΄, Παπαζήσης, Αθήνα
επιστροφή: Μαθήματα Ιστορίας
Χαλούλος Παναγιώτης
Ιούνιος, 2009