Ζητήματα χρήσης της Κοινής Νεοελληνικής: η γλωσσική πραγματικότητα στην περιοχή της Δράμας και η γλωσσική διδασκαλία νέας και αρχαίας ελληνικής γλώσσας σε σχέση με τα λόγια δικατάληκτα επίθετα σε -ης, -ες

Βασίλης Συμεωνίδης, φιλόλογος, 3^ο Γενικό Λύκειο Δράμας

Σωτήρης Γκαρμπούνης, φιλόλογος, Γυμνάσιο Νευροκοπίου

εισαγωγή

Η εργασία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας να διερευνηθούν ζητήματα που αφορούν τη διδασκαλία μορφολογικών στοιχείων της κοινής νεοελληνικής γλώσσας τα οποία προέρχονται από τη λόγια παράδοση, όπως τα λόγια παθητικά ρήματα θυμούμαι, εγγυώμαι, η κλίση του άγω και των ρημάτων με δεύτερο συνθετικό το άγω, τα θηλυκά ουσιαστικά σε -ος, έξοδος, διάμετρος κ.ά, επίθετα όπως βαρύς, βαθύς κ.ά, σε σχέση με τους τύπους που χρησιμοποιούνται από τους μαθητές της περιοχής του νομού Δράμας. Εδώ, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα δικατάληκτα επίθετα σε -ης, -ες – όπως διεθνής, αφελής – και πιο συγκεκριμένα μελετιούνται οι τύποι της γενικής ενικού αυτών των επιθέτων. Το ζήτημα αυτό έχει συζητηθεί και στο παρελθόν, αλλά συνεχίζει να έχει ενδιαφέρον.

Βασικός στόχος της εργασίας είναι η συσχέτιση των σχολικών γλωσσικών εγχειριδίων, των βιβλίων αναφοράς της γλώσσας και της γραπτής χρήσης από τους μαθητές. Έτσι, εξετάστηκαν τα νέα σχολικά εγχειρίδια της νεοελληνικής γλώσσας στις δυο τελευταίες τάξεις του δημοτικού και στο γυμνάσιο, συγκεντρώθηκαν οι καταγραφές γνωστών βιβλίων αναφοράς και διερευνήθηκε η γλωσσική πραγματικότητα στην περιοχή της Δράμας σε σχέση με τη λόγια κατάληξη -ους της γενικής ενικού στα συγκεκριμένα δικατάληκτα επίθετα. Συναφής δεύτερος στόχος είναι να διερευνηθεί το ερώτημα σχετικά με τον τρόπο που αυτά τα λόγια στοιχεία αντιμετωπίζονται στα νέα σχολικά βιβλία και το συσχετισμό που έχει η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής, όπως κατευθύνεται από τα βιβλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο και το αναλυτικό πρόγραμμα, με τη νεοελληνική γλώσσα. Η εργασία έχει ως αφορμή την Ε΄ Δημοτικού και το βιβλίο Γλώσσα (της γλώσσας ρόδι και ροδάνι) της τάξης αυτής.

όλη η εισήγηση εδώ και σε .pdf εδώ
 

δημοσιευμένο στη Φιλολογική, τ. 110 (Ιαν, Φεβ, Μαρ 2010), σ. 86-91