·         Η ΘΡΑΚΗ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ

Η αρχαία Θράκη

          Η σημερινή ελληνική Θράκη, η λεγόμενη Δυτική, αποτελούσε κατά την αρχαιότητα, μέρος του μεγάλου χώρου της αρχαίας Θράκης, η οποία εκτεινόταν από το Αιγαίο ως το Δούναβη κι από τον Εύξεινο Πόντο, ως τα εκάστοτε ανατολικά όρια της Μακεδονίας. Η ελληνική αλλά και η ξένη επιστημονική κοινότητα, δέχεται ότι οι Θράκες και οι Έλληνες είχαν την ίδια αρχική κοιτίδα, αλλά εγκαταστάθηκαν σε διαφορετικές περιοχές, με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν διαφορετική εξέλιξη στη γλώσσα και στον πολιτισμό. Η συγγένεια και η συνύπαρξη Θρακών και Ελλήνων εμφανίζεται σε πολλούς μύθους της ελληνικής μυθολογίας όπως: του Ορφέα, του Διομήδη, των Αργοναυτών, του βασιλιά Λυκούργου.

         Τα θρακικά φύλα κατέβηκαν απ' το βορρά τον 11° π.Χ αιώνα και ενώθηκαν με τούς προϊστορικούς κατοίκους της Θράκης. Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στα παράλια του Αιγαίου, του Ελλήσποντου και του Εύξεινου Πόντου τέσσερις αιώνες αργότερα. Κάτοικοι ιονικών πόλεων, της Μ. Ασίας, και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ενδεχομένως πιεζόμενοι απ' τους Πέρσες, μετανάστευσαν βορειότερα και ίδρυσαν πολλές και σημαντικές αποικίες.

            Ξεχώρισαν τα Άβδηρα, η Μαρώνεια, η Μεσημβρία, η Αίνος, το Βυζάντιο, η Απολλωνία, η Αγχίαλος, η Οδησσός. Αυτοί οι πρώτοι γεωργικοί και εμπορικοί σταθμοί εξελίχτηκαν σταδιακά σε μεγάλες, ισχυρές και πλούσιες πόλεις.

Στα χρόνια των Μακεδόνων η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού επεκτείνεται στην ενδοχώρα της Θράκης. Απ' αυτή την εποχή οι Θράκες άρχισαν να δίνουν στα παιδιά τους ελληνικά ονόματα, να μιμούνται τις συνήθειες τους, να μιλούν ελληνικά. Στα ρωμαϊκά χρόνια η διάχυση του ελληνικού πολιτισμού γίνεται εντονότερη. Όλες οι επιγραφές απ' το Αιγαίο ως το Δούναβη είναι γραμμένες στην ελληνική. Η γλώσσα, οι θεσμοί, οι λατρείες, τα ήθη και έθιμα των Ελλήνων κυριαρχούν.

 Η Θράκη γνωρίζει αξιόλογη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη και καθίσταται μια απ' τις ισχυρότερες εστίες ελληνισμού. Οι ανασκαφές στην Πλωτινόπολη έφεραν στο φως ένα δημόσιο κτίριο, πιθανότατα λουτρό του 7ου αιώνα μ. Χ. Στο ψηφιδωτό δάπεδο ενός δωματίου, εικονίζεται στο κέντρο η Λήδα με τον κύκνο και γύρω της οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή.

Από το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα μ. Χ. η περιοχή υφίσταται τις συνέπειες των επιδρομών βαρβαρικών λαών, όπως Γότθων, Ούννων, Αβάρων, Σλάβων και Βουλγάρων. Σημειωτέον ότι οι τελευταίοι έφτιαξαν κράτος στη Βόρεια Θράκη, ανάμεσα στο Δούναβη και στον Αίμο και θα ενδημήσουν στην περιοχή της. Στους αιώνες που ακολουθούν η Θράκη θα δοκιμαστεί απ' τις λεηλασίες των Νορμανδών, των Σταυροφόρων και των Τούρκων. Το 1371 ολόκληρη η Θράκη θα κατακτηθεί απ' τους Οθωμανούς Τούρκους, εξόν απ' την Πόλη.

Στον Αγώνα του '21, οι Έλληνες της Θράκης είχαν ενεργό συμμετοχή κι όχι απλά μια κάποια συμβολή. Πρώτα- πρώτα ανέθρεψαν τη Φιλική Εταιρεία, που τη γέννησαν οι έμποροι της Οδησσού. Τους πρώτους μήνες της επανάστασης έγιναν εξεγέρσεις στα Λάβαρα, στη Σωζόπολη, στην Αίνο, στη Σάρο, στη Σαμοθράκη.

Όλες καταπνίγηκαν απ' τους Τούρκους και τα αντίποινα ήταν σκληρά για τους κατοίκους. Εκτελέσεις, απαγχονισμοί, εξανδραποδισμοί. Απ' το 1885, που η Βουλγαρία πραξικοπηματικά προσάρτησε την Ανατολική Ρωμυλία και ως το 1920, η Θράκη αποτέλεσε πεδίο σκληρών αντιπαραθέσεων τριών κυρίως, πληθυσμιακά ισχυρών εθνοτήτων: Ελλήνων, Τούρκων, και Βουλγάρων. Παράλληλα ήταν όμως και πεδίο διπλωματικών συγκρούσεων των συμφερόντων των Μεγάλων.

Η σημερινή ελληνική Δυτική Θράκη παρέμεινε υπό Οθωμανική κυριαρχία ως τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13. Με τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο , πέρασε στην κατοχή των Βουλγάρων.

 Στο Δεύτερο, ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Ξάνθη, την Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη, όμως δυο βδομάδες αργότερα, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, η Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε στους ηττημένους Βουλγάρους. Εξαιρέθηκαν οι επαρχίες του Καραγάτς και του Διδυμοτείχου, που παραχωρήθηκαν απ' την Τουρκία στη Βουλγαρία τον Αύγουστο του 1915. Μπροστά στον τρόμο της βουλγαρικής κατοχής, Έλληνες και Μουσουλμάνοι κήρυξαν τον Αύγουστο του 1913 την Αυτονομία της Δυτικής Θράκης και συνέστησαν προσωρινή κυβέρνηση με έδρα την Κομοτηνή. Ωστόσο, τον Οκτώβρη η βουλγαρική κατοχή ήταν γεγονός. Ακολούθησε πανικός και φυγή των Ελλήνων!

Απ' αυτή τη χρονική περίοδο ο ελληνισμός της Θράκης, θ' αρχίσει να δέχεται συντριπτικά πλήγματα  απ' τους Βουλγάρους στη Δυτική. Παράλληλα, οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης είχαν να αντιμετωπίσουν το σχέδιο εκτοπισμού που εφάρμοσαν οι Νεότουρκοι. Οι μέθοδοι ήταν γνωστοί: τρομοκράτηση των ηγετών της ελληνικής αντίστασης, εκβιασμοί, αντάρτικη δραστηριότητα Τσετών κατά του ελληνικού πληθυσμού, απελάσεις, αναγκαστική εκποίηση περιουσιών και απογύμνωση της ενδοχώρας και των αστικών κέντρων της Θράκης από τους Έλληνες.

Στις 6 Απριλίου 1914, το Μαύρο Πάσχα για τους Θρακιώτες, οι Νεότουρκοι εκδίωξαν τους Έλληνες πολλών χωριών της επαρχίας Αρκαδιούπολης, Βιζύης και άλλων περιοχών της Θράκης. Το ίδιο έτος πραγματοποιήθηκαν διωγμοί, δολοφονίες, απελάσεις, διαρπαγές, εμπρησμοί και λεηλασίες κατά των Ελλήνων των περιοχών Ηράκλειας, Μαλγάρων και Κεσσάνης. Από τον Απρίλιο του 1915 150.000 Θρακιώτες από τη Μακρά Γέφυρα, τη Μάδυτο, την Καλλίπολη, τις Σαράντα Εκκλησιές, τη Ραιδεστό, το Σκοπό και άλλες περιοχές της Ανατολικής Θράκης εκτοπίστηκαν από τους Νεότουρκους στη Μικρά Ασία και ελάχιστοι από αυτούς επέζησαν από τις πορείες στα τάγματα εργασίας, όπως και χιλιάδες άλλοι Μικρασιάτες και Πόντιοι αδελφοί μας.

          Ο συνολικός πληθυσμός των εξόριστων Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης που εκτοπίστηκαν μέχρι και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έφτασε τελικά τις 220.000 ψυχές, σύμφωνα με στοιχεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά τα δραματικά γεγονότα στη Θράκη, ταυτόχρονα, ξεσπά ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Βουλγαρία και η Τουρκία συντάχτηκαν με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες. Η Ελλάδα ύστερα απ' το Διχασμό Βενιζέλου και Κωνσταντίνου, εισήλθε στον πόλεμο το 1917, στο πλευρό της Αντάντ. Έλαβε μέρος σ' αυτόν με τη μάχη του Σκρα και με τη νικηφόρα βαλκανική επίθεση το Σεπτέμβρη του 1918.

Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, Γενάρη του 1919, συγκλήθηκε το Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, για τη διευθέτηση των συνόρων. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο πρωθυπουργός της μεγαλύτερης διπλωματικής μάχης που έδωσε ποτέ ο ελληνισμός, ζητά απ' τους Συμμάχους και την Ανατολική και τη Δυτική Θράκη. Επακολούθησε πολύμηνος διπλωματικός μαραθώνιος, που είχε ως αποτέλεσμα, το Σεπτέμβρη του 1919, να αποφασίσει το Συνέδριο, πως η Δυτική Θράκη ως και το Καραγάτς πρέπει να τεθεί κάτω από Διασυμμαχική Διοίκηση.

Η Βουλγαρία με την ανακωχή της Θεσσαλονίκης και τη συνθήκη του Νεϊγύ παραιτούνταν απ' τη Δυτική Θράκη και οι βουλγαρικές πολιτικές και στρατιωτικές αρχές υποχρεούνταν να εκκενώσουν την περιοχή. Έτσι, στις 4 Οκτωβρίου 1919 ελληνική μεραρχία καταλαμβάνει την Ξάνθη και τις επόμενες μέρες τα Συμμαχικά Στρατεύματα υπό το Γάλλο στρατηγό Σαρπύ εισέρχονται στην υπόλοιπη Δυτική Θράκη.

Στη λεπτή θέση του Αντιπρόσωπου της ελληνικής κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Διοίκηση τοποθέτησε ο Βενιζέλος το Χαρίσιο Βάμβακα. Το έργο που επιτέλεσε ο Βάμβακας ήταν μεγαλόπνοο και γι αυτό επιτυχές. Εργάστηκε με διορατικότητα και άφταστη διπλωματία. Απέτρεψε την ιδέα της αυτονομίας, φρόντισε για την παλιννόστηση των χιλιάδων Θρακιωτών που ξεριζώθηκαν απ' τις εστίες τους κατά τη διάρκεια των βουλγαρικών κατοχών, αντιμετώπισε ανθρωπιστικά τους μουσουλμάνους, άνοιξε σχολεία κι εκκλησιές. Θεωρείται πολύ σημαντική η επιτυχία του, να εκλεγεί ένας Έλληνας ως Πρόεδρος του Ανώτατου δεκαπενταμελούς πολυεθνικού Πολιτικού Συμβουλίου της Διασυμμαχικής Θράκης. Λίγους μήνες αργότερα, Απρίλιο του 1920, στην Τελική Συνδιάσκεψη του Σαν Ρέμο, το Συνέδριο όριζε μεταξύ των άλλων, την απόσυρση των Συμμαχικών Δυνάμεων από τη Δυτική Θράκη και την αντικατάσταση τους από ελληνικές.

13 Ιουλίου 1920- Είσοδος ελληνικών στρατευμάτων στην Αδριανούπολη

Στις 14 Μαΐου του 1920 η Στρατιά της Θράκης ξεκινά τις επιχειρήσεις. Η Μεραρχία Σερρών υπό τον υποστράτηγο Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη εισέρχεται στην Κομοτηνή. Η Μεραρχία Ξάνθης υπό τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μαζαράκη καταλαμβάνει την Αλεξανδρούπολη, και τις επόμενες μέρες τις Φέρες, το Σουφλί και το Διδυμότειχο. Η 9η Μεραρχία υπό τον υποστράτηγο Λεοναρδόπουλο μέχρι το απόγευμα της 16ης Μαΐου καταλαμβάνει το Καραγάτς και τις παρακείμενες στρατηγικής σημασίας γέφυρες. Η προέλαση του Ελληνικού Στρατού προς την Ανατολική Θράκη ήταν γρήγορη.

Η κατάληψη του Δεδέαγατς	Κατάληψη της Γκιουμουρτζίνας

Η αντίσταση του Στρατηγού Τζαφέρ Ταγιάρ υπήρξε μηδαμινή, πιάσθηκε μέσα στα καλαμπόκια κοντά στην Αδριανούπολη, και ο Ελληνικός Στρατός εντός του Ιουλίου κατέλαβε το Λουλέ Μπουργκάς, το Μπαμπά Εσκή, κύριος του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου και πριν περάσει ο Ιούλιος ολοκλήρωσε την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης μέχρι Τσατάλτζας, αυτού του στενού κομματιού που μας χώριζε από την Κωνσταντινούπολη και σύμφωνα με την απόφαση του Συμμαχικού Στρατηγείου. Η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά χαρακτηρίστηκαν Ουδέτερη Ζώνη υπό τον έλεγχο της Διεθνούς Συμμαχικής Επιτροπής. Με τη Συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος 1920) ολόκληρη η προαναφερθείσα περιοχή παραχωρήθηκε στην Ελλάδα.