1. Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία

α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Οι γαιοκτήμονες-αριστοκράτες που συναντάμε τον 10^ο αι. κατάγονται από τους γαιοκτήμονες-αριστοκράτες του 4^ου αι.;
1. Ναι, είναι συνέχεια των αριστοκρατών του 4^ου αι. γιατί ο τίτλος ευγένειας πάει από τον πατέρα στον γιο.
2. Όχι, γιατί χάθηκαν κατά τις εχθρικές εισβολές του 7^ου αι.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Αφού οι αριστοκράτες χάθηκαν κατά τον 7^ο αι., δεν συναντάμε στον 9^ο αι. γαιοκτήμονες-αριστοκράτες;
1. Όχι, δεν συναντάμε. Ησυχάσαμε από αυτούς!
2. Συναντάμε, γιατί άρχισε να σχηματίζεται μια νέα αριστοκρατία!
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Η νέα γενιά αριστοκρατών είναι παρόμοια με την παλιά, δηλαδή έχουμε μόνο αριστοκρατία της γης;
1. Όχι. Εκτός από την αριστοκρατία της γης (ή επαρχιακή) έχουμε την αριστοκρατία των αξιωμάτων (ή αστική).
2. Ναι. Έχουμε μόνο την αριστοκρατία της γης (ή επαρχιακή).
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Οι νέοι αριστοκράτες είναι συνεχώς οι ίδιοι ή σταδιακά αυξάνονται και συναντάμε όλο και περισσότερους αριστοκράτες;
1. Παραμένουν συνεχώς οι ίδιοι, γιατί δεν μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε αριστοκράτης.
2. Δεν παραμένουν συνεχώς οι ίδιοι, αλλά σταδιακά αυξάνονται.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Από πού το συμπεραίνεις ότι αυξάνονται σταδιακά οι αριστοκράτες; Έχεις κάποια στοιχεία ή το λες έτσι για να μας εντυπωσιάσεις;
1. Δεν έχω στοιχεία, αλλά είναι λογικό να γίνεται έτσι.
2. Το συμπεραίνω από την αύξηση των επωνύμων. Ενώ τον 8ο αι. είχαμε μόνο 6 επώνυμα, στα 1100 έχουμε περίπου 60. Άρα, οι αριστοκράτες αυξάνονται!
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Οι αριστοκράτες της γης συνδέονται με τους αριστοκράτες των αξιωμάτων ή δεν θέλουν να έχουν σχέσεις μεταξύ τους;
1. Ναι, συνδέονται μεταξύ τους με γάμους και σιγά σιγά σχηματίζουν μια ενιαία τάξη.
2. Όχι, δεν συνδέονται μεταξύ τους γιατί μισιούνται.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Πώς ονομάζονται με μια λέξη τους αριστοκράτες της γης και τους αριστοκράτες των αξιωμάτων;
1. Ονομάζονται ισχυροί.
2. Ονομάζονται ευγενείς
3. Ονομάζονται δυνατοί
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Ποιοι περιλαμβάνονται στους αριστοκράτες των αξιωμάτων;
1. Οι πολιτικοί, οι στρατιωτικοί και οι θρησκευτικοί άρχοντες.
2. Οι διαχειριστές της κρατικής, της αυτοκρατορικής, της εκκλησιαστικής και μοναστικής περιουσίας.
3. Και οι δύο κατηγορίες.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Ας αφήσουμε τους πλούσιους και ας δούμε και τους φτωχούς (πένητες). Σε πόσες κατηγορίες μπορούμε να διακρίνουμε τους φτωχούς αγρότες;
1. Σε δύο. Τους φτωχούς και τους πάρα πολύ φτωχούς.
2. Σε τρεις:
  α. τους ελεύθερους γαιοκτήμονες,
  β. τους ακτήμονες γεωργούς που μίσθωναν γη για καλλιέργεια
  γ. τους παροίκους
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στους ελεύθερους γαιοκτήμονες και στους ακτήμονες γεωργούς;
1. Οι ελεύθεροι γαιοκτήμονες ήταν ελεύθεροι, ενώ οι ακτήμονες γεωργοί ήταν δούλοι.
2. Οι ελεύθεροι γαιοκτήμονες είχαν και κάποια, έστω και λίγη ιδιοκτησία.
  Οι ακτήμονες γεωργοί δεν είχαν καθόλου ιδιοκτησία.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στους ακτήμονες γεωργούς και στους παροίκους;
1. Οι ακτήμονες γεωργοί μπορούσαν να δουλεύουν σε διαφορετικούς γαιοκτήμονες.
  Οι πάροικοι ήταν αναγκσμένοι να δουλεύουν για πάντα στον ίδιο γαιοκτήμονα.
2. Οι ακτήμονες μέναν σταθερά σε κάποιο χωριό ενώ οι πάροικοι κάθε χρόνο πήγαιναν και σε διαφορετικά μέρη.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Γιατί από τις αρχές του 9^ου αι. η αγροτική κοινότητα και οι ανεξάρτητοι αγρότες άρχισαν να κινδυνεύουν από τους μεγαλογαιοκτηματίες;
1. Γιατί απειλούσαν να τους σκοτώσουν.
2. Γιατί προσπαθούσαν να τους πάρουν τα κτήματά τους είτε με νόμιμους (αγορά ή κληροδοσία) ή και παράνομους τρόπους.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Γιατί από τις αρχές του 9ου αι. η αγροτική κοινότητα και οι ανεξάρτητοι αγρότες άρχισαν να κινδυνεύουν από το κράτος;
1. Γιατί τους επέβαλε βαριά φορολογία.
2. Γιατί τους έπαιρνε την περιουσία και την έδινε στους μεγαλογαιοκτήμονες.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Πώς ζούσαν οι ευγενείς με τα έσοδα από τα κτήματά τους και με τους μισθούς που έπαιρναν από το κράτος ως αξιωματούχοι;
1. Ίσα ίσα έβγαζαν τα απαραίτητα για να μπορούν να ζήσουν.
2. Οι ευγενείς ζούσαν ζωή γεμάτη χλιδή.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Ήταν πρόθυμοι οι ευγενείς να δαπανήσουν χρήματα, για να βελτιώσουν τις εγκαταστάσεις των υποστατικών τους, τα μέσα και τις τεχνικές της παραγωγής;
1. Όχι, δεν ενδιαφέρονταν καθόλου να κάνουν επενδύσεις.
2. Και βέβαια, γιατί ήξερα ότι όσο περισσότερα επενδύουν τόσο περισσότερα θα κερδίζουν.
α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου
Με αυτές τις συνθήκες η αγροτική παραγωγή στο Βυζάντιο αυξανόταν ή παρέμενε στάσιμη και ευάλωτη στις κρίσεις;
1. Είναι ευνόητο ότι αυξανόταν.
2. Είναι ευνόητο ότι δεν αυξανόταν, αφού στην ουσία δεν βελτιωνόντουσαν οι συνθήκες παραγωγής.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Πώς γινόντουσαν οι οικομικές συναλλαγές στις πόλεις, με ανταλλαγή εμπορευμάτων ή με χρήματα;
1. Με ανταλλαγή εμπορευμάτων.
2. Με χρήματα. Όπως λέμε ήταν εκχρηματισμένη οικονομία.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Οι έμποροι και οι βιοτέχνες ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες ή επαγγελματικά σωματεία (συστήματα) ή ο καθένας ήταν ανεξάρτητος;
1. Ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες ή επαγγελματικά σωματεία (συστήματα)
2. Ήταν ανεξάρτητοι.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Ποιος καθόριζε το ύψος της παραγωγής και τις τιμές των προϊόντων;
1. Ο κάθε βιοτέχνης ή έμπορος καθόριζε μόνος του και την παραγωγή και την τιμή των προϊόντων.
2. Όλα τα καθόριζε το κράτος.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Απαντάς με βεβαιότητα ή κάνεις υποθέσεις;
1. Υποθέτω πως έτσι θα γινόταν.
2. Το ξέρω διότι έχουμε το Επαρχικόν Βιβλίον, το οποίο αποτελεί συλλογή νόμων που καθορίζει με λεπτομέρειες τη λειτουργία της αγοράς.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Ποια κατάσταση επικρατούσε στο εμπόριο;
1. Υπήρχαν γενικώς έμποροι που έκαναν τις εισαγωγές ή τις εξαγωγές των προϊόντων.
2. Το εμπόριο βελτιώθηκε πάρα πολύ. Υπήρχαν εμπορικές σχέσεις με τους Βουλγάρους, τους Ρώσους, τις ιταλικές πόλεις, ιδίως τη Βενετία, και το Χαλιφάτο.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Η ανάπτυξη της οικονομίας έφερε κοινωνικές αλλαγές;
1. Ναι. Η συνεχής ανάπτυξη της αστικής οικονομίας οδήγησε στη δημιουργία της μεσαίας τάξης (τάξης των επιχειρηματιών), αποτελούμενης από εμποροβιοτέχνες, ναυκλήρους και τραπεζίτες.
2. Όχι. Η ανάπτυξη της οικονομίας δεν επηρεάζει τις κοινωνικές αλλαγές.
β. Οικονομία και κοινωνία των πόλεων
Η μεσαία τάξη επηρέαζε την πολιτική ζωή;
1. Όχι. Τι ερώτηση είναι αυτή! Η μεσαία τάξη δεν ενδιαφερόταν για τίποτα άλλο εκτός από τα χρήματα!
2. Ναι. Η μεσαία τάξη υποκινούσε συχνά λαϊκά κινήματα κατά των ευγενών και έφτασε στο απόγειο της κοινωνικής και πολιτικής της επιρροής στα μέσα του 11^ου αι.