Η φλογέρα του βασιλιά, που εκδόθηκε το 1910, είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Κωστή Παλαμά και χαρακτηρίζει μια εποχή ελπίδων για την αναγέννηση της Ελλάδας, η οποία διακρίνεται για τον μεγαλοϊδεατισμό της. Χωρισμένη σε «Δώδεκα Λόγους» αποτελεί μια μεγάλη επικολυρική σύνθεση, με κεντρική μορφή τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β' Βουλγαροκτόνο, το λείψανο του οποίου βρέθηκε σύμφωνα με τον θρύλο σε ένα ερειπωμένο μοναστήρι την εποχή της Φραγκοκρατίας με μια φλογέρα στο στόμα του, βαλμένη προφανώς από αυτούς που σύλησαν τον τάφο του. Ο Παλαμάς εμπνεύστηκε από τον θρύλο και δημιούργησε τη Φλογέρα του βασιλιά, της οποίας το τραγούδι εκφράζει ταυτόχρονα την ψυχή του ένδοξου αυτοκράτορα και την πνοή του ποιητή. Στο τελευταίο μέρος του «Τρίτου Λόγου» ο Παλαμάς συνδέει τη βυζαντινή παράδοση με την αρχαία, αφού ο Βασίλειος ερχόμενος να προσκυνήσει την Παναγία την Αθηνιώτισσα πάνω στον ιερό βράχο αντικρίζει τον Παρθενώνα. Στα αποσπάσματα που ανθολογούνται με βάση τη θεματική τους ενότητα, ο ναός της Αθηνάς προβάλλει ως σύμβολο της ακμής του ελληνικού πνεύματος, το οποίο υμνείται ως ανώτερο κάθε άλλου ανθρώπινου επιτεύγματος.

Στο πρώτο απόσπασμα ο Παρθενώνας αναδεικνύεται ως η θαυμαστή ισορροπία ρυθμού, σχεδίου και ιδέας, ως η απόλυτη ομορφιά που υψώνεται πάνω από τους λαούς και τις θρησκείες. Στο δεύτερο απόσπασμα τονίζεται η σχέση ανάμεσα σε εκείνους που συνέλαβαν και πραγματοποίησαν αυτό το έργο τέχνης και στην καλλιτεχνική υπόσταση του έργου. Ο Παρθενώνας είναι δημιούργημα μιας ελεύθερης χώρας που διαθέτει αίσθηση του μέτρου. Εδώ έχουμε μια ενδιαφέρουσα αντίθεση ανάμεσα στον ναό της Αθηνάς και στις πυραμίδες της Αιγύπτου, οι οποίες εντυπωσιάζουν με τον όγκο αλλά όχι με τη χάρη τους. Ο Παρθενώνας εκφράζει τη Δημοκρατία και τον Νόμο της Πολιτείας, ο οποίος όταν πρωτοδημιουργήθηκε «ήταν κι αυτός τραγούδι». Εδώ ο Παλαμάς αναφέρεται στην παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Σόλωνας έγραψε τους νόμους του σε ποιητική μορφή. Στο τρίτο απόσπασμα ο ποιητής αναφέρεται στην υπερβατική δύναμη αυτού του μνημείου της απόλυτης ομορφιάς. Κάθε άνθρωπος, και όχι μόνο ο Έλληνας, από τον Παρθενώνα πρέπει να ξεκινάει και, αφού γνωρίσει και άλλα έργα της ανθρώπινης δημιουργίας, εκεί πρέπει να επιστρέφει για να νιώσει ολοκληρωμένος.

Η γλώσσα του Παλαμά είναι η εύπλαστη δημοτική, στην οποία ο ποιητής έχει αφιερώσει τις δυνάμεις του, με σκοπό να χαρίσει στο ελληνικό έθνος όχι μόνο ένα σημαντικό ποιητικό έργο αλλά και έναν πλούσιο γλωσσικό οδηγό. Στιχουργικά εδώ χρησιμοποιεί τον ιαμβικό ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο που συναντάμε και στο δημοτικό τραγούδι, χωρίς όμως να ακολουθεί σταθερά την παράδοση της τομής, πράγμα που σπάει τη μονοτονία του ρυθμού. Η αρχαιογνωσία του Παλαμά μετουσιώνεται εδώ ποιητικά, όπως φαίνεται από τη λειτουργική χρήση ιστορικών και μυθικών στοιχείων. Το ύφος του είναι υψηλό, όπως το απαιτεί το θέμα του, ενώ η επανάληψη της αποστροφής «εσύ, εσέ και εσένα» δημιουργεί την αίσθηση ενός σταθερού άξονα αναφοράς και μιας αέναης κλιμάκωσης ρυθμού και ιδέας.

Κωστής Παλαμάς
Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Βικιπαίδεια
βιογραφία, ποιητικό έργο, συμφραστικός πίνακας στις Ψηφίδες: ,
ΕΚΕΒΙ
Οδύσσεια, Υπ. Παιδείας Κύπρου, σύντομο βιογραφικό
Σελίδα του Ν. Σαραντάκου, Πλούσιο υλικό
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info
Ποιήματα στο nektarios.gr
Αναγνώσεις ποιημάτων στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Ίαμβοι και Ανάπαιστοι:
ΤΑΙΝΙΕΣ
εκπομπή ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Άγγελος Γιαλλινάς, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ.
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art ,
στο art net