120 E

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


120

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Φωνές

Το ποίημα «Φωνές» γράφτηκε το 1904. Ανήκει στα συμβολικά καβαφικά ποιήματα και έχει ως βασικό θέμα του τη λειτουργία της μνήμης. Διαπνέεται από νοσταλγική λυρική διάθεση για αγαπημένα πρόσωπα και εμπειρίες του παρελθόντος.

Ανάγνωση του ποιήματος από τον Γ. Π. Σαββίδη
Σαββίδης, από τον Μίμη Σουλιώτη Φασουλής

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.

Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·
κάποτε μες στην σκέψη τες ακούει το μυαλό.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής μας –
σα μουσική, την νύχτα, μακρινή, που σβήνει.

 

Κ.Π. Καβάφης, Ποιήματα, τόμ. 1, Ίκαρος

Παράλληλα Κείμενα
Λ. Μαβίλης, «Λήθη» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου] Λ. Μαβίλης, «Λήθη» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου]
Κ. Δημουλά, «Κονιάκ Μηδέν Αστέρων» [Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου] Κ. Δημουλά, «Κονιάκ Μηδέν Αστέρων» [Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου]

 


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Σε τι αποσκοπεί η χρήση του πληθυντικού αριθμού στο ποίημα;
  • Οι αναμνήσεις φτάνουν στα όνειρα και στη σκέψη του ποιητή σαν ήχος. Γιατί ο ποιητής αναφέρεται περισσότερο σε αυτή την πτυχή της ανάμνησης;
  • Σχολιάστε την ειδική λειτουργία των ήχων και της μουσικής στους δύο τελευταίους στίχους του ποιήματος.

 

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Συγκρίνετε: α) τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει το θέμα του θανάτου ο Καβάφης και ο Μαβίλης· β) τον τρόπο που αντιμετωπίζουν το θέμα της μνήμης ο Καβάφης και ο Πρεβέρ.

2. Ολόκληρο το ποίημα σχετίζεται με τη νοητική λειτουργία των αναμνήσεων. Απευθυνθείτε σε πρόσωπα του οικογενειακού ή φιλικού σας περιβάλλοντος και ρωτήστε τα ποια πρόσωπα ή γεγονότα από το παρελθόν θυμούνται περισσότερο. Ζητήστε ακόμα να σας διηγηθούν μια ζωηρή ανάμνηση από την παιδική ηλικία ή από τη σχολική τους ζωή. Προσπαθήστε να διακρίνετε ποια αισθήματα νιώθουν γι' αυτήν, αλλά και να εξηγήσετε αυτήν τη συναισθηματική τους διάθεση.


Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933)


Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Το ποίημα γράφτηκε το 1904 και ανήκει στην πρώτη ποιητική φάση του καβαφικού έργου. Είναι λυρικό ποίημα με συναισθηματικό περιεχόμενο, συμβολιστικές επιδράσεις και μουσική υποβολή. Έχει ενδιαφέρον εξαρχής να παρατηρήσουμε τη χρήση του πρώτου πληθυντικού προσώπου, το οποίο αναφέρεται από τη μια σε κοινές ιδιότητες της ανθρώπινης μνήμης (νοσταλγία για χαμένα αγαπημένα πρόσωπα, εξιδανίκευση του παρελθόντος, όνειρα, φευγαλέες σκέψεις) και από την άλλη διευρύνει τα προσωπικά αισθήματα του ποιητή. Το περιεχόμενό του συνδέεται στενά με την έννοια της μνημονικής ανάκλησης και σχετίζεται εξολοκλήρου με νοητικές, συνειδητές (σκέψη, μυαλό) και ασυνείδητες (όνειρα) λειτουργίες του ανθρώπου. Οι μνήμες που ανακαλούνται συχνότερα στο μυαλό του ποιητή προέρχονται από ευχάριστες στιγμές και αγαπημένα πρόσωπα της παιδικής και νεανικής ηλικίας («πρώτη ποίηση της ζωής»). Τα ευχάριστα περιστατικά του περασμένου χρόνου είναι εύλογο ότι ανήκουν οριστικά στο παρελθόν, ενώ τα αγαπημένα πρόσωπα απομακρύνονται ολοένα από κοντά μας εξαιτίας του θανάτου ή της γεωγραφικής και ψυχικής απόστασης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ενήλικος ποιητής επαναφέρει τη μνήμη τους συνδυάζοντάς τη με τον ήχο και παρομοιάζοντάς τη με τη μουσική· με αυτό τον τρόπο η θύμησή τους μοιάζει να μεταμορφώνεται σε ήχο, που ανακαλεί αρχέτυπα συναισθήματα και προκαλεί πνευματική τέρψη και ψυχική αγαλλίαση. Το καβαφικό ποίημα μπορεί να διδαχτεί συνδυαστικά με το σονέτο «Λήθη» του Μαβίλη, ώστε οι μαθητές να αντιπαραβάλουν τα κοινά θεματικά χαρακτηριστικά με τη διαφορετική λειτουργία της μνήμης αλλά και της οπτικής γωνίας κάθε ποιητή.


Κ.Π. Καβάφης Κ.Π. Καβάφης

Κ.Π. Καβάφης


Κ. Π. Καβάφης:
ΙΝΛ Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (σχολικό βιβλίο, σελ. 104)
Κ. Π. Καβάφης επίσημος δικτυακός τόπος ,
1 ΠΟ.Θ.Ε.Γ.
Κ. Π. Καβάφης Βικιπαίδεια ,
Κ. Π. Καβάφης Ανεμόσκαλα, Συμφραστικός Πίνακας, Βιογραφία, Εργογραφία, Το ποιητικό έργο του
ΕΚΕΒΙ ΕΚΕΒΙ
1 Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]
1 Εποχές και Συγγραφείς. Η παγκοσμιότητα του Κων. Καβάφη (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
1 Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, μέσα από τη μαρτυρία της τελευταίας ανιψιάς του ποιητή ΧΑΡΙΚΛΕΙΑΣ ΚΑΒΑΦΗ (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
1 Οι εικαστικές αναπαραστάσεις της μορφής του ποιητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
1 Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano