Αλησμόνητες Πατρίδες

Ιστορία

1914 A' Παγκόσμιος Πόλεμος

Στην Ευρώπη σχηματίστηκαν δυο αντίπαλα στρατόπεδα:

• Οι Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία)
• Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση ή Αντάντ(Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία)

Η αφορμή για την κήρυξη του πολέμου δόθηκε όταν στο Σαράγεβο δολοφονήθηκε ο διάδοχος του Αυστριακού θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος από ένα νεαρό Σέρβο εθνικιστή. Σχεδόν αμέσως η Αυστροουγγαρία κύρηξε τον πόλεμο στη Σερβία. Η Ρωσία και η Γαλλία εκδήλωσαν τη συμπαράστασή τους στη Σερβία ενώ η Γερμανία τάχθηκε στο πλευρό της Αυστροουγγαρίας. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια έγιναν συνολικά 60 κυρήξεις πολέμων. Αυτός ήταν ο Μεγάλος Πόλεμος ή Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Ιστορία

1915 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε την Ελληνική κοινωνία. Ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος που θεωρούσε ότι οι Αγγλογάλοι θα επικρατούσαν έκρινε ότι η Ελλάδα έπρεπε να συμμαχήσει με την Αντάντ για να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους Βαλκανικούς πολέμους, αλλά και για να διευρύνει τα σύνορά της. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Κεντρικών Δυνάμεων. Επειδή όμως η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Βουλγαρία είχαν ήδη ταχθεί στο πλευρό της Γερμανίας, ο βασιλιάς υποστήριζε, σε συνεννόηση με το Γερμανό αυτοκράτορα, τη "διαρκή ουδετερότητα" με το επιχείρημα ότι έτσι η Ελλάδα θα προστατευόνταν από τον πόλεμο.

Ιστορία

1917 Η Συνθήκη της Μωριέννης

Η Ιταλία στην αρχή του Α΄Π. Π. συγκαταλέγεται στις χώρες της «Τριπλής Συμμαχίας». Το 1917, ωστόσο, θα συμμαχήσει με τις δυνάμεις της Αντάντ και σε αντάλλαγμα παίρνει την περιοχή της Σμύρνης και το Ικόνιο. Η συμφωνία υπογράφηκε στη Μωριέννη τον Απρίλιο του 1917. Ως το 1919 οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τις περιοχές της: Αττάλειας, Αλικαρνασσού και Αϊδινίου που γειτνιάζαν με τη Σμύρνη.

Ιστορία

1918 Η Ανακωχή του Μούδρου

Σήμανε την οριστική λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στα Βαλκάνια. Η ανακωχή υπογράφηκε στον όρμο Μούδρου, της Λήμνου, στις 31 Οκτωβρίου μεταξύ των Δυτικών Συμμαχικών Δυνάμεων, της Αντάντ, (Entente), αφενός, και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου. Η συνθήκη αυτή υπογράφτηκε επί του αγγλικού πολεμικού «Αγαμέμνων» μεταξύ του Άγγλου Ναυάρχου Κάλθορπ, πληρεξούσιου των Συμμάχων και αντιπροσώπων του Σουλτάνου.

Ιστορία

1919 Εκστρατεία της Κριμαίας

Στις αρχές του 1919 η Ελλάδα συμμετείχε στην εκστρατεία που ανέλαβαν οι Σύμμαχοι στην Ουκρανία εναντίον της σοβιετικής Ρωσίας για την ανατροπή του νέου καθεστώτος. Ο γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσώ ζήτησε από τον ομόλογό του Ελευθέριο Βενιζέλο τη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των εθνικών διεκδικήσεων σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων.

Ιστορία

1919 Αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη

Η 1η ελληνική μεραρχία αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, στις 15 Μαΐου 1919. Μεταφέρθηκε εκεί με δυο υπερωκεάνια και δώδεκα επιβατικά πλοία που συνοδεύονταν από ένα αντιτορπιλικό και τέσσερα τορπιλοβόλα του ελληνικού πολεμικού στόλου. Για να υπογραμμιστεί η κάλυψη της συμμαχίας στο όλο εγχείρημα αλλά και για να προληφθεί οποιαδήποτε ιταλική ενέργεια, τη νηοπομπή συνόδευαν και τέσσερα βρετανικά αντιτορπιλικά. Οι Ιταλοί αντέδρασαν απροκάλυπτα, αντιμετωπίζοντας ανταγωνιστικά μια ενισχυμένη ελληνική παρουσία στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και επικαλούμενοι τη συνθήκη της Μωριέννης του 1917.

Ιστορία

1919 Το Πρωτόκολλο της Αμάσειας

Στις 19 Ιουνίου, ανώτατοι κι ανώτεροι Τούρκοι αξιωματικοί υπέγραφαν το πρωτόκολλο της Αμάσειας εναντίον του σουλτάνου και της Αντάντ. Αποφασίζεται η σύγκληση Εθνικού Συνεδρίου στη Σεβάστεια, ενώ παίρνονται στρατιωτικές αποφάσεις για τη μεθόδευση αντιστασιακού αγώνα. Το κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ, η "Εθνική Άμυνα", ήταν πλέον γεγονός.

Ιστορία

1919 Το Συνέδριο του Ερζερούμ

Τον Ιούλιο του 1919, πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο του Ερζερούμ, στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις ανατολικές επαρχίες, οι οποίοι υποστήριζαν την ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Μουσταφά Κεμάλ εξελέγει πρόεδρος. Το συνέδριο του Ερζερούμ συνέταξε το «Εθνικό Σύμφωνο» με βασικό σύνθημα «H Τουρκία για τους Τούρκους».

Ιστορία

1920 Η Συνθήκη των Σεβρών

• Διασφαλιζόταν η ελεύθερη ναυσιπλοΐα στα Στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου τα οποία κηρύσσονταν ανοχύρωτα.
• Προστατεύονταν τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
• Επί ευρωπαϊκού εδάφους η Τουρκία διατηρούσε μόνο την Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της, αλλά οι Σύμμαχοι διατηρούσαν και αυτοί το δικαίωμα να μεταβάλουν αυτό το καθεστώς κατά τη βούλησή τους σε περίπτωση που η Τουρκία δεν θα σεβόταν τους υπόλοιπους όρους της συνθήκης.
• Ρυθμίζονταν ζητήματα συνοριακά, πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά, όλα σχεδόν εις βάρος της Τουρκίας.

Ιστορία

1920 Απόπειρα Δολοφονίας Βενιζέλου

Μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας και δύο μέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, που δημιούργησε «την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», ο Ελευθέριος Βενιζέλος πήρε το δρόμο της επιστροφής, κομιστής του μεγάλου αγγέλματος. Κι ενώ βρισκόταν στο σιδηροδρομικό σταθμό Λυών των Παρισίων για να επιβιβασθεί στο Οριάν Εξπρές, δέχθηκε δολοφονική επίθεση από δύο απότακτους βασιλόφρονες αξιωματικούς. Ο υποπλοίαρχος Απόστολος Τσερέπης εξ Αιτωλικού και ο υπολοχαγός Γεώργιος Κυριάκης εκ Κορίνθου, τον πυροβόλησαν με τα περίστροφά τους δέκα φορές.

Ιστορία

1920 Δολοφονία Ίωνα Δραγούμη

Η είδηση της απόπειρας δολοφονίας του Βενιζέλου έφθασε αρχικά παραποιημένη ως δολοφονία στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να οδηγήσει σε μαζική βία εκ μέρους των βενιζελικών. Το γεγονός που σημάδεψε τη 31 Ιουλίου 1920 ήταν αναμφισβήτητα η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, επιφανή εκπροσώπου της αντιβενιζελικής παράταξης και μελλοντικού πρωθυπουργού, σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς. Ο Δραγούμης έπεσε νεκρός από πυροβολισμούς των στρατιωτών της προσωπικής φρουράς του Βενιζέλου.

Ιστορία

1920 Εκλογές

Στις 10 Σεπτεμβρίου διαλύθηκε η Βουλή και στις 25 Οκτωβρίου/ 1 Νοεμβρίου 1920 διεξήχθησαν οι εκλογές στις οποίες ο Βενιζέλος γνωρίζει συντριπτική ήττα και δεν εκλέγεται καν βουλευτής. Η νέα κυβέρνηση του Δ. Γούναρη συνέχισε την εκστρατεία στη Μ. Ασία παρά τις περί του αντιθέτου προεκλογικές εξαγγελίες και παρά τη θέληση του ελληνικού λαού.

Ιστορία

1920 Διπλωματικές Εξελίξεις

Η ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920, και η επάνοδος του ανεπιθύμητου Κωνσταντίνου, ήταν η απαρχή της οριστικής διπλωματικής απομόνωσης της χώρας. Η πρώτη ενέργεια των Συμμάχων ήταν να διακόψουν κάθε οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα. Οι Γάλλοι και Ιταλοί δεν επιθυμούσαν μια Ελλάδα ενισχυμένη στη Μ. Ασία, που θα εξυπηρετούσε τα βρετανικά συμφέροντα. Ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα, καθώς η εθνικιστική κυβέρνηση του Κεμάλ αποκτούσε ολοένα και περισσότερα διπλωματικά ερείσματα, ενώ στην περίπτωση της Ιταλίας, της Γαλλίας και της ΕΣΣΔ μεταφράστηκαν σε μία πιο άμεση στήριξη, με παροχή οπλισμού.

Ιστορία

1920 Προέλαση Ελληνικού Στρατού

Στο διάστημα που ακολούθησε από την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη ως το καλοκαίρι του 1920 τα ελληνικά στρατεύματα επέκτειναν, πάντα με την έγκριση των Συμμάχων, τα όρια της περιοχής που έλεγχαν όλο και περισσότερο προς το εσωτερικό, διενεργώντας εκκαθαριστικές αποστολές. To Α΄ Σώμα Στρατού προχώρησε προς την ανατολική πλευρά (Φιλαδέλφεια) και το Σώμα του Στρατού Σμύρνης προχώρησε προς τα βόρεια (Αξάριο – Σόμα – Πάνορμος). Οι επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν από αρκετές επιτυχίες κι έως τον Οκτώβριο του 1920, η ζώνη ελέγχου εκτείνονταν ως τη γραμμή Προύσας - Ουσάκ. Με την κατάληψη της γραμμής, αυτής, λήγει η πρώτη περίοδος της εκστρατείας.

Ιστορία

1921 Διασυμμαχική Συνδιάσκεψη στο Λονδίνο

Το Φεβρουάριο του 1921 συγκλήθηκε Διασυμμαχική Συνδιάσκεψη στο Λονδίνο. Εκεί η Ελλάδα διαπίστωσε την υπαναχώρηση των Συμμάχων της στο μικρασιατικό ζήτημα. Η Συνδιάσκεψη αποκάλυψε τη διάσταση που υπήρxε ανάμεσα στις σύμμαχες δυνάμεις. Η Αγγλία ενέμενε στη διατήρηση του πλαισίου της συνθήκης των Σεβρών, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία προσανατολίζονταν πλέον στην επίτευξη συμφωνιών με τον Κεμάλ και στην ενίσχυσή του, προκειμένου να αντισταθεί στα διαβήματα των Συμμάχων.

Ιστορία

1921 Αποβίβαση Κωνσταντίνου στη Σμύρνη

Το Μάιο του 1921 μετέβη στη Σμύρνη ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με το επιτελείο του. Πλέον είχε διαφανεί ξεκάθαρα ότι έπρεπε να υπάρξει ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Ενδεικτικό του αδιέξοδου, στα ανώτατα κλιμάκια της αποστολής, ήταν ότι είχαν απομείνει δύο επιλογές. Η πρώτη ήταν να δημιουργήσει ένα συμπαγές μέτωπο περιμετρικά της Σμύρνης, το όποιο θα αποτελούσε το προκεχωρημένο φυλάκιο του ελληνισμού στην Ανατολία. Η δεύτερη ήταν να προελάσει βαθύτερα, ώστε να πλήξει το κεμαλικό κίνημα στην εστία του. Η πρώτη λύση απορρίφθηκε διότι χρειαζόταν δέσμευση μεγάλων δυνάμεων και μεγάλους οικονομικούς πόρους για τη συντήρηση τους. Συνεπώς, η δεύτερη επιλογή τέθηκε σε εφαρμογή.

Ιστορία

1921 Προέλαση Ελληνικού Στρατού προς Άγκυρα

Tο καλοκαίρι του 1921 άρχισε η ελληνική επίθεση από τέσσερα σημεία με απώτερο στόχο την κατάληψη της Άγκυρας. Ο ελληνικός στρατός θα προχωρήσει ως την Κιουτάχεια, με την ελπίδα να περικυκλώσει εκεί τον τουρκικό στρατό που αποσύρθηκε στα ενδότερα. Η σύσκεψη στην Κιουτάχεια υπό την προεδρία του Κωνσταντίνου θα αποφασίσει περαιτέρω προέλαση παρά τις αντίθετες υποδείξεις και συστάσεις. Ο ελληνικός στρατός θα προχωρήσει και θα φτάσει ως το Σαγγάριο ποταμό. Η πολύνεκρη μάχη του Σαγγάριου ανέκοψε οριστικά την επιθετική πορεία του ελληνικού στρατού, ο οποίος τελικά συμπτύχθηκε στη γραμμή Εσκί-Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ, όπου και θα καθηλωθεί για ένα χρόνο.

Ιστορία

1921 Η Μάχη στο Σαγγάριο

Η επίθεση του Ελληνικού στρατού εκδηλώθηκε το πρωί στις 1 Αυγούστου. Μέχρι τις 8 Αυγούστου οι ελληνικές δυνάμεις πέρασαν τον Σαγγάριο και στραφήκαν βορειοανατολικά. Από 11 ως 21 Αυγούσου πραγματοποιήθηκαν σκληρές συγκρούσεις σε όλη την έκταση του μετώπου. Παρουσιάστηκαν σοβαρά προβλήματα, όπως η κούραση των τμημάτων, η έλλειψη εφεδρειών λόγω σημαντικών απωλειών ανδρών, προβλήματα σιτισμού και γενικότερα ανεφοδιασμού του στρατού. Το απόγευμα της 29ης Αυγούστου αποφασίστηκε η διακοπή των επιχειρήσεων και η υποχώρηση στις θέσεις δυτικά του Σαγγάριου. Η μάχη του Σαγγάριου σήμανε το τέλος των επιθετικών επιχειρήσεων για τον Ελληνικό Στρατό στην Μικρά Ασία.

Ιστορία

1922 Διασυμμαχική Συνδιάσκεψη στο Παρίσι

Το Μάρτιο του 1922 συγκλήθηκε νέα Διασυμμαχική Συνδιάσκεψη στο Παρίσι, όπου δεν έγινε άλλο από το να συμπληρωθεί το ήδη σαφές στρατιωτικό αδιέξοδο του Μικρασιατικού Ζητήματος και με διπλωματικό. Οι αντιπρόσωποι των Συμμάχων πρότειναν και στις δυο πλευρές όρους, προκειμένου να οδηγηθεί το όλο ζήτημα σε οριστική διευθέτηση και σύγκληση συνδιάσκεψης για τους όρους της ειρήνης. Οι προτάσεις των Συμμάχων αφαιρούσαν στην ουσία από την Ελλάδα όλα τα κέρδη της συνθήκης των Σεβρών, ενώ η τύχη των ελληνικών πληθυσμών της Μικρασίας έμοιαζε επισφαλής. Σε κάθε περίπτωση η άρνηση του Κεμάλ ακόμα και για τη διαδικασία της μεσολάβησης έλυσε το όποιο δίλημμα αποδοχής των συμμαχικών προτάσεων για την ελληνική κυβέρνηση.

Ιστορία

1922 Πολιτικές και στρατιωτικές ανακατατάξεις

Η αδιέξοδη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης οδηγεί στην οικονομική απομόνωση της χώρας από τους Άγγλους και τους Γάλλους και στη λήψη αντιλαϊκών δημοσιονομικών μέτρων, με τη σύναψη ενός αναγκαστικού εσωτερικού δανείου 1.500.000.000 δρχ. Το Μάιο του 1922, εν μέσω μιας οξύτατης κυβερνητικής κρίσης, ο Νικόλαος Στράτος, αντικατέστησε στην πρωθυπουργία τον Δημήτριο Γούναρη, και λίγο αργότερα ο στρατηγός Χατζανέστης, ανέλαβε τα καθήκοντα του στρατηγού Παπούλα, στην αρχηγία της Μ. Ασίας.

Ιστορία

1922 Τουρκική Αντεπίθεση

Την αυγή της 13ης Αυγούστου ξεκίνησε η αναμενόμενη τουρκική επίθεση με σφοδρό κανονιοβολισμό νοτιοδυτικά του Αφιόν Καραχισάρ. Η κατάληψη, ζωτικών σημείων, της αμυντικής τοποθεσίας, οδήγησε στη διάσπαση και οριστική κατάρρευση του μετώπου. Μέσα στις επόμενες μέρες άρχισε η υποχώρηση και η σύμπτυξη των ελληνικών δυνάμεων προς τα παράλια. Το στρατό ακολουθούσαν οι ελληνικοί πληθυσμοί και οι Αρμένιοι από τις περιοχές που εγκαταλείπονταν στα χέρια των Τούρκων. Ως οπισθοφυλακή όλων ορίστηκε το απόσπασμα του Νικόλαου Πλαστήρα.

Ιστορία

1922 Πυρπόληση της Σμύρνης

Όταν το πρωινό της 9ης Σεπτεμβρίου οι δυνάμεις του Νουρεντίν Πασά θα έμπαιναν στη Σμύρνη, τίποτε πια δε θα θύμιζε το ακμάζων αστικό κέντρο του μικρασιατικού ελληνισμού. Η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες και ο ελληνικός και ο αρμένικος πληθυσμός στη σφαγή. Απίστευτες σκηνές εκτυλίχτηκαν στην προκυμαία της Σμύρνης, όπου τα πλήθη συνέρρεαν κυνηγημένα από τους τσέτες και τη φωτιά ελπίζοντας στη σωτηρία τους. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, ο οποίος, αρνούμενος να εγκαταλείψει το ποίμνιό του όπως του προτάθηκε, κακοποιήθηκε και θανατώθηκε από το φανατισμένο τουρκικό όχλο.

Ιστορία

1922 Εκδίωξη Ελληνικού Πληθυσμού

Η πυρπόληση, η σφαγή και η αιχμαλωσία ήταν η τύχη των ελληνικών πληθυσμών και στη χερσόνησο της Ερυθραίας, στις Κυδωνίες και στην περιοχή της Προποντίδας. Οι άντρες μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα στο εσωτερικό, ενώ κάποτε και γυναικόπαιδα ακολούθησαν ανάλογη πορεία προς την ενδοχώρα. Με την κατάρρευση του μετώπου αποφασίστηκε η άμεση εκδίωξη των Ελλήνων του Πόντου. Οι Πόντιοι πήγαιναν όπως όπως στην Κωνσταντινούπολη, απ' όπου ύστερα περνούσαν στην Ελλάδα.

Ιστορία

1922 Η Δίκη των Έξι

Με την ονομασία αυτή έμεινε στην ιστορία η δίκη των πρωταίτιων της Μικρασιατικής Καταστροφής από έκτακτο στρατοδικείο, που συγκρότησαν οι βενιζελικοί αξιωματικοί της Επανάστασης του 1922. Στο εδώλιο κάθισαν επτά πολιτικοί και ένας στρατιωτικός, από τους οποίους οι έξι καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν.

Ιστορία

1922 Ανακωχή στα Μουδανιά

Η ανακωχή των Μουδανιών, που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 1922 από την Τουρκία και την Ελλάδα, προετοίμασε τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923. Οι δύο συνθήκες αποτέλεσαν το τέλος του Ελληνοτουρκικού πολέμου 1919-1922 και αντικατέστησαν τη Συνθήκη των Σεβρών του 1920, η οποία ήταν θνησιγενής από την αρχή. Μετά την υπογραφή της συνθήκης ακολούθησε η άμεση αποχώρηση του ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη.

Ιστορία

1923 Η Συνθήκη της Λωζάνης

• Ο ποταμός Έβρος ορίζεται το σύνορο μεταξύ Ελλάδος-Τουρκίας.
• Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρούνται στην Τουρκία.
• Ανταλλαγή πληθυσμών, με εξαίρεση τους Έλληνες της Πόλης, της Ίμβρου, της Τενέδου και τους μουσουλμάνους της Δ. Θράκης.